દિવાળીનો તહેવાર ભાઈ બીજ સાથે સમાપ્ત થાય છે. આ દિવસ ભાઈ અને બહેન વચ્ચેના મજબૂત સંબંધ અને પ્રેમનું પ્રતીક છે. આ દિવસે બહેનો તેમના ભાઈના કપાળ પર તિલક લગાવે છે અને તેમના લાંબા આયુષ્ય માટે પ્રાર્થના કરે છે. બદલામાં ભાઈઓ તેમની બહેનોને પ્રેમ સ્વરૂપ ભેટ આપે છે. કારતક માસના શુક્લ પક્ષની બીજી તિથિએ ભાઈ બીજનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. આ વખતે ભાઈ બીજની તિથિને લઈને લોકોમાં ઘણી મૂંઝવણ છે. ભાઈ બીજ ક્યારે ઉજવવામાં આવશે,આ દિવસ કેવી રીતે શરૂ થયો અને તિલક વગેરે સંબંધિત તમામ માહિતી.
કારતક મહિનાની શુક્લ દ્વિતિયા તિથિ 14 નવેમ્બર 2023 ના રોજ બપોરે 02:36 વાગ્યે શરૂ થઈ રહી છે અને 15 નવેમ્બર 2023 ના રોજ બપોરે 01:47 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. ઉદયા તિથિ અનુસાર ભાઈ-બહેનનો તહેવાર 15 નવેમ્બર બુધવારે ઉજવવામાં આવશે. ભાઈ બીજ પર બહેનો તેમના ભાઈઓને રાહુકાલ સિવાય કોઈપણ સમયે તિલક લગાવી શકે છે. પરંતુ જો સૌથી શુભ સમયની વાત કરીએ તો તે સવારના 06:44 થી 09:24 સુધીનો છે. આ દિવસે રાહુકાલ બપોરે 12:03 થી 01:24 સુધી રહેશે.
જાણો ભાઈ બીજની શરૂઆત કેવી રીતે થઈ
ભાઈ-બહેનના આ તહેવારની શરૂઆત યમુનાજીએ કરી હતી. યમરાજ અને યમુના બંને સૂર્યદેવના સંતાનો છે. યમરાજ પોતાની બહેન યમુનાને ખૂબ પ્રેમ કરતા હતા. એકવાર તે તેની બહેનને ખૂબ મિસ કરી રહ્યા હતા. તેને જોયાને ઘણો સમય થઈ ગયો હતો. પછી અચાનક તે બહેન યમુનાના ઘરે પહોંચી ગયા. યમુના પોતાના ભાઈને જોઈને ખૂબ ખુશ થયા.તેણે તેના ભાઈને આવકારવા માટે ઘણી વાનગીઓ તૈયાર કરી. જ્યારે તે જવાના હતા ત્યારે યમુનાએ તેના કપાળ પર તિલક લગાવ્યું અને તેને મીઠાઈ ખવડાવી અને નારિયેળ ભેટમાં આપ્યું. આ પછી યમરાજે તેની બહેનને તેની પાસેથી ભેટ તરીકે વરદાન માંગવા કહ્યું.
આ પછી યમુનાજીએ કહ્યું કે ભાઈ મારી પાસે બધું જ છે, હું તમને વિનંતી કરું છું કે દર વર્ષે આ દિવસે ઓછામાં ઓછું એકવાર મારા ઘરે આવ. યમરાજે હા પાડી. એમ પણ કહ્યું કે આ દિવસે માત્ર હું જ નહીં, પરંતુ જે ભાઈ પોતાની બહેનના ઘરે જઈને તેને કપાળ પર તિલક લગાવે છે, તે ભાઈને યમરાજ લાંબુ આયુષ્ય આપે છે. તેના જીવનની દરેક મુશ્કેલી દૂર થઈ જશે.
તિલક સમયે આ નિયમોનું કરો પાલન
ભાઈબીજના દિવસની શરૂઆત યમરાજ અને યમુનાજીએ કરી હતી, તેથી તિલક કરતા પહેલા બંને ભાઈ-બહેને યમરાજ અને યમુનાજીની પૂજા કરવી જોઈએ. આ પછી ભાઈનું તિલક કરવું જોઈએ. પૂજા દરમિયાન બહેને ભાઈની બધી પરેશાનીઓ દૂર કરવા અને તેને લાંબુ આયુષ્ય આપવાની પ્રાર્થના કરવી જોઈએ.
જ્યારે પણ તમે તિલક કરો ત્યારે ધ્યાન રાખો કે તિલક કરતી વખતે ભાઈનું મુખ ઉત્તર કે ઉત્તર-પશ્ચિમ તરફ અને બહેનનું મુખ ઉત્તર-પૂર્વ અથવા પૂર્વ તરફ હોવું જોઈએ.
ભાઈને તિલક કરતા પહેલા બહેને વ્રત રાખવું જોઈએ. ભગવાન પણ તમારી નિષ્ઠા, પ્રેમ અને સમર્પણથી પ્રસન્ન થાય છે અને તમારા અને તમારા ભાઈ વચ્ચેનો સંબંધ સારો રહે છે. તિલક લગાવ્યા પછી જ બહેને ઉપવાસ તોડવો જોઈએ.
તિલક લગાવ્યા પછી તમારા ભાઈને મિઠાઈ ચોક્કસ ખવડાવો. બહેને પોતાના હાથે ભાઈને મીઠાઈ ખવડાવવી જોઈએ. આવું કરવું શુભ માનવામાં આવે છે. તેમજ દરેક ભાઈએ પોતાની ક્ષમતા મુજબ આ દિવસે પોતાની બહેનને કંઈક ગિફ્ટ અવશ્ય આપવું જોઈએ.
ભાઈ બીજના દિવસે ભાઈ-બહેન વચ્ચે કોઈ પ્રકારનો વિવાદ ન હોવો જોઈએ અને ન તો એકબીજાને અપશબ્દ કહેવા જોઈએ. જો તમારા અને તમારી બહેન વચ્ચે કોઈ પ્રકારનો વિવાદ ચાલી રહ્યો હોય તો આજે જ તેનો ઉકેલ લાવો અને અણબનાવ દૂર કરો.
ભાઈ બીજના દિવસે ભાઈ તેની બહેનના ઘરે જાય છે. આ દિવસે બહેને પોતાના ભાઈનું દિલથી સન્માન કરવું જોઈએ. તેને ભોજન કરાવવું જોઈએ.જો કોઈ કારણસર તમારો ભાઈ ઘરે ન આવી શકે તો તિલક સામગ્રી અને સૂકું નારિયેળ તેમના ભાઈના ઘરે મોકલો.
ભાઈ જે પણ ભેટ આપે, બહેને તેને પ્રેમથી સ્વીકારવી જોઈએ. તમારા ભાઈની ભેટનો અનાદર કરશો નહીં. ભાઈએ પણ પોતાની બહેનને દિલથી ભેટ આપવી જોઈએ.
ભાઈ કે બહેન, તિલક વખતે કોઈએ કાળા કપડા ન પહેરવા જોઈએ. શાસ્ત્રોમાં શુભ કાર્યો દરમિયાન કાળા વસ્ત્રો પહેરવાની મનાઈ છે