દિલ્હી:કોંગ્રેસ નેતા રાહુલ ગાંધી સતત આરોપ લગાવી રહ્યા છે કે સંસદમાં તેમનું માઈક બંધ કરી દેવામાં આવે છે અને તેમનો અવાજ દબાવવામાં આવે છે.તે જ સમયે, લોકસભામાં કોંગ્રેસના નેતા અધીર રંજન ચૌધરીએ બુધવારે સ્પીકર ઓમ બિરલાને પત્ર લખીને આરોપ લગાવ્યો હતો કે તેમનો માઇક્રોફોન ત્રણ દિવસથી મ્યૂટ કરવામાં આવ્યો હતો. આવી સ્થિતિમાં, આ આરોપોએ દરેકના મનમાં એક પ્રશ્ન ઉભો કર્યો છે કે આખરે સંસદમાં માઇક કોણ બંધ કરે છે અને તેને બંધ કરવાના નિયમો શું છે?
ગૃહમાં દરેક સાંસદની બેઠક નિશ્ચિત છે. સીટ પરનો માઇક્રોફોન ડેસ્ક સાથે જોડાયેલ છે. તેમનો પોતાનો નંબર છે. સંસદના બંને ગૃહોમાં એક ચેમ્બર છે, જ્યાં સાઉન્ડ ટેકનિશિયન બેસે છે. આ ગૃહ સાથે જોડાયેલા અધિકારીઓ છે જેઓ લોકસભા અને રાજ્યસભાની કાર્યવાહીને લખે છે અને રેકોર્ડ કરે છે.
ચેમ્બરમાં ઈલેક્ટ્રોનિક બોર્ડ છે. માઇક્રોફોનને અહીંથી ચાલુ અથવા બંધ કરી શકાય છે. ચેમ્બરમાં લગાવેલા કાચ દ્વારા આ અધિકારીઓ ગૃહની કાર્યવાહી જોઈ શકશે.તે નીચલા ગૃહના કિસ્સામાં લોકસભા સચિવાલયના સ્ટાફ દ્વારા અને ઉપલા ગૃહના કિસ્સામાં રાજ્યસભા સચિવાલયના સ્ટાફ દ્વારા સંચાલિત થાય છે.
સંસદને કવર કરતા નિષ્ણાતો અને પત્રકારોનું કહેવું છે કે માઇક્રોફોનને ચાલુ અને બંધ કરવાની એક સેટ પ્રક્રિયા છે.તેમણે કહ્યું કે,ગૃહના સ્પીકર નિયમો અનુસાર જ માઈક્રોફોન બંધ કરવાની સૂચના આપી શકે છે.સામાન્ય રીતે, આ શક્તિનો ઉપયોગ ગૃહમાં હોબાળા દરમિયાન કરવામાં આવે છે.બંને ગૃહોમાં માઇક્રોફોન મેન્યુઅલી ચાલુ અને બંધ છે.
ડીએમકેના રાજ્યસભાના સાંસદ અને જાણીતા વરિષ્ઠ વકીલ પી વિલ્સને કહ્યું કે રાજ્યસભાના અધ્યક્ષની સૂચના પર માઈક્રોફોન ચાલુ કરવામાં આવે છે. જ્યારે કોઈ સભ્ય બોલે છે ત્યારે તેનું માઈક ઓન થઈ જાય છે.
વિલ્સને કહ્યું કે,સભ્યને શૂન્ય કલાકમાં બોલવા માટે ત્રણ મિનિટ આપવામાં આવે છે.જ્યારે ત્રણ મિનિટ થઈ જાય, ત્યારે માઈક આપમેળે બંધ થઈ જાય છે. જ્યારે કોઈ બિલ કે મુદ્દા પર ચર્ચા થાય છે ત્યારે તમામ પક્ષોને સમય આપવામાં આવે છે.સ્પીકર પોતાની વિવેકબુદ્ધિથી સભ્યોને બોલવા માટે સમય આપે છે.
સંસદનું કવરેજ કરી રહેલા એક પત્રકારે કહ્યું કે જો સાંસદનો બોલવાનો વારો નથી તો તેમનું માઈક બંધ થઈ શકે છે.ખાસ પ્રસંગોએ સાંસદોને વાંચવા માટે 250 શબ્દોની મર્યાદા હોય છે, જ્યારે તેમનો બોલવાનો વારો આવે છે, ત્યારે માઈક ચાલુ થઈ જાય છે.
જાણકારોના મતે દરેક સભ્યનો સીટ નંબર નક્કી કરવામાં આવ્યો છે અને તેમને તેમના સ્થાનેથી બોલવા વિનંતી કરવામાં આવી છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે સમર્પિત અને પ્રશિક્ષિત સ્ટાફ લોકસભા અને રાજ્યસભામાં સમગ્ર માઇક્રોફોન સિસ્ટમ ચલાવે છે. તે બધા માર્ગદર્શિકા અનુસાર કાર્ય કરે છે.
જ્યારે સાંસદોનો બોલવાનો વારો નથી ત્યારે તેમને કેવી રીતે સાંભળવામાં આવે છે તેવા પ્રશ્નના જવાબમાં પી વિલ્સને કહ્યું કે હંગામા દરમિયાન સભ્યો જોરથી બૂમો પાડે છે, આવા કિસ્સામાં સભ્યો સાથેના માઈકમાંથી અવાજ સંભળાય છે. તે જ સમયે, નામ ન આપવાની શરતે, લોકસભામાં એક વરિષ્ઠ પદ પર રહેલા એક ભૂતપૂર્વ અધિકારીએ કહ્યું કે માઇક બંધ થવાના દાવાઓ ખૂબ જ ચોંકાવનારા છે. મને ખાતરી નથી કે આવું કંઈ કરવામાં આવ્યું છે.