દિલ્હી:આઝાદીના 75મા વર્ષમાં, ‘આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ’ના ભાગરૂપે, પ્રધાનમંત્રીએ 24મી એપ્રિલ, 2022ના રોજ સમગ્ર દેશમાં દેશના ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં જળ સંકટને દૂર કરવાનો ઉદ્દેશ્યથી દરેક જિલ્લામાં ઓછામાં ઓછા 75 અમૃત સરોવરનું નિર્માણ/કાયાકલ્પ કરવાના લક્ષ્ય સાથે મિશન અમૃત સરોવરની શરૂઆત કરી છે.
15મી ઓગસ્ટ, 2023 સુધીમાં 50,000 અમૃત સરોવરોના નિર્માણનું લક્ષ્ય નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું. 11 મહિનાના ટૂંકા ગાળામાં, અત્યાર સુધીમાં, 40,000થી વધુ અમૃત સરોવરોનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે, જે કુલ લક્ષ્યના 80% છે.
‘જન ભાગીદારી’ આ મિશનનો મુખ્ય ભાગ છે અને તેમાં તમામ સ્તરે લોકોની ભાગીદારી સામેલ છે. દરેક અમૃત સરોવર માટે અત્યાર સુધીમાં 54088 વપરાશકર્તા જૂથો બનાવવામાં આવ્યા છે. આ વપરાશકર્તા જૂથો અમૃત સરોવરના વિકાસની સમગ્ર પ્રક્રિયામાં જેમ કે શક્યતા મૂલ્યાંકન, અમલીકરણ અને તેના ઉપયોગ દરમિયાન સંપૂર્ણ રીતે સંકળાયેલા છે. રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો સ્વતંત્રતા સેનાનીઓ, પંચાયતના સૌથી મોટા સભ્યો, સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓ અને શહીદોના પરિવારના સભ્યો, પદ્મ પુરસ્કાર વિજેતાઓ વગેરેની સહભાગિતાનો લાભ લઈ રહ્યા છે, જેમ કે અમૃત સરોવર સ્થળોનો શિલાન્યાસ, મહત્વની તારીખો પર. જેમ કે 26મી જાન્યુઆરી અને 15મી ઓગસ્ટે ધ્વજ ફરકાવવો. અત્યાર સુધીમાં, 1784 સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓ, 18,173 પંચાયતના સૌથી મોટા સભ્યો, 448 સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓના પરિવારના સભ્યો, 684 શહીદોના પરિવારના સભ્યો અને 56 પદ્મ પુરસ્કારોએ મિશનમાં ભાગ લીધો છે.
વધુ નોંધપાત્ર રીતે, મિશન અમૃત સરોવર ગ્રામીણ આજીવિકાને વેગ આપી રહ્યું છે કારણ કે પૂર્ણ થયેલા સરોવરોને સિંચાઈ, મત્સ્યોદ્યોગ, ડકરી, વોટર ચેસ્ટનટની ખેતી અને પશુપાલન વગેરે જેવી વિવિધ પ્રવૃત્તિઓના હેતુ માટે ઓળખવામાં આવ્યા છે. અત્યાર સુધીમાં 66% વપરાશકર્તા જૂથો કૃષિ સાથે સંકળાયેલા છે, 21% મત્સ્યઉદ્યોગમાં, 6% વોટર ચેસ્ટનટ અને કમળની ખેતી સાથે સંકળાયેલા છે અને 7% જૂથો પશુપાલન સાથે સંકળાયેલા છે. દરેક અમૃત સરોવર સાથે જોડાયેલા વિવિધ વપરાશકર્તા જૂથો દ્વારા આ પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરવામાં આવે છે.
‘સમગ્ર સરકાર’ અભિગમ આ મિશનનો આત્મા છે, જેમાં છ કેન્દ્રીય મંત્રાલયો, એટલે કે ગ્રામીણ વિકાસ મંત્રાલય, રેલવે મંત્રાલય, માર્ગ પરિવહન અને ધોરીમાર્ગ મંત્રાલય, જલ શક્તિ મંત્રાલય, પંચાયતી રાજ મંત્રાલય, પર્યાવરણ મંત્રાલય, વન અને આબોહવા પરિવર્તન, તકનીકી સંસ્થાઓ, એટલે કે ભાસ્કરાચાર્ય નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ સ્પેસ એપ્લીકેશન્સ એન્ડ જીઓ-ઇન્ફોર્મેટિક્સ (BISAG-N), અને તમામ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોની સરકારો સાથે સંકલનમાં કાર્યરત છે.
આ કન્વર્જન્સની વિશેષતા એ છે કે રેલવે મંત્રાલય અને માર્ગ પરિવહન અને ધોરીમાર્ગ મંત્રાલય સીમાંકિત અમૃત સરોવર સાઇટ્સની નજીકમાં ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ્સ માટે ખોદવામાં આવેલી માટી/કાપનો ઉપયોગ કરી રહ્યાં છે.
જાહેર અને CSR સંસ્થાઓ દેશભરમાં અનેક અમૃત સરોવરોના નિર્માણ/કાયાકલ્પમાં યોગદાન આપીને નોંધપાત્ર ભૂમિકા ભજવી રહી છે.
મિશન અમૃત સરોવર સ્થાનિક સમુદાય પ્રવૃત્તિઓના હબ તરીકે અમૃત સરોવરના ગુણાત્મક અમલીકરણ અને વિકાસ અને અમૃત સરોવર કાર્યો માટે વિવિધ મંત્રાલયો સાથે સંકલન કરવાનો પણ લક્ષ્ય રાખે છે.