નવી દિલ્હી 31 ડિસેમ્બર 2025: ED takes major action in liquor scam છત્તીસગઢમાં બહુચર્ચિત દારૂ કૌભાંડમાં મંગળવારે એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ (ED) એ કડક કાર્યવાહી કરતા ભૂતપૂર્વ એક્સાઇઝ કમિશનર નિરંજન દાસ, 30 અન્ય એક્સાઇઝ અધિકારીઓ અને ત્રણ મોટી ડિસ્ટિલરીઓની 100 કરોડ રૂપિયાથી વધુની સંપત્તિ જપ્ત કરવામાં આવી હતી. આ કાર્યવાહી પાછલી કોંગ્રેસ સરકાર દરમિયાન થયેલા 2,800 કરોડ રૂપિયાના કથિત કૌભાંડની તપાસનો એક ભાગ છે.
EDનો દાવો છે કે રાજ્યના વરિષ્ઠ અમલદારો અને રાજકીય વ્યક્તિઓના ગુનાહિત જૂથે 2019 થી 2023 દરમિયાન એક્સાઇઝ વિભાગ પર સંપૂર્ણ કબજો જમાવી લીધો હતો. જપ્ત કરાયેલી મિલકતોમાં 78 રિયલ એસ્ટેટ મિલકતોનો સમાવેશ થાય છે જેમાં વૈભવી બંગલા, પ્રીમિયમ કોમ્પ્લેક્સમાં ફ્લેટ, કોમર્શિયલ દુકાનો અને ખેતીની જમીનનો સમાવેશ થાય છે.
આ ઉપરાંત, 197 રોકાણો પણ જપ્ત કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાં ફિક્સ્ડ ડિપોઝિટ, બેંક બેલેન્સ, જીવન વીમા પોલિસી અને શેર-મ્યુચ્યુઅલ ફંડ પોર્ટફોલિયોનો સમાવેશ થાય છે.
કૌભાંડના મૂળ ક્યાં છે?
ED અનુસાર, આમાંથી 38.21 કરોડ રૂપિયાની સંપત્તિ IAS અધિકારી નિરંજન દાસ અને 30 અન્ય એક્સાઇઝ અધિકારીઓની છે. એજન્સીએ જણાવ્યું હતું કે આ જપ્તી રાજ્યની મહેસૂલ સુરક્ષા માટે જવાબદાર અધિકારીઓની ઊંડાણપૂર્વકની સંડોવણીને પ્રકાશમાં લાવે છે.
બીજી તરફ, છત્તીસગઢ સ્થિત ત્રણ મુખ્ય ડિસ્ટિલરીઓ: છત્તીસગઢ ડિસ્ટિલરીઝ લિમિટેડ, ભાટિયા વાઇન મર્ચન્ટ્સ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ અને વેલકમ ડિસ્ટિલરીઝ પ્રાઇવેટ લિમિટેડની 68.16 કરોડ રૂપિયાની સંપત્તિ છે.
EDનો આરોપ છે કે દાસ અને અરુણ પતિ ત્રિપાઠી (તત્કાલીન MD, છત્તીસગઢ સ્ટેટ માર્કેટિંગ કોર્પોરેશન લિમિટેડ) રાજ્યના નિયંત્રણોને બાયપાસ કરીને સમાંતર એક્સાઇઝ સિસ્ટમ ચલાવતા હતા, જેનાથી ભારે ગેરકાયદેસર નફો થતો હતો.
નવી ચાર્જશીટમાં સિન્ડિકેટનો પર્દાફાશ
ED એ 26 ડિસેમ્બરના રોજ આ કેસમાં નવી ચાર્જશીટ દાખલ કરી હતી, જેમાં 2019 થી 2023 દરમિયાન એક્સાઇઝ વિભાગમાં વ્યાપક ભ્રષ્ટાચારનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો. આનાથી 2,883 કરોડના ગુનાની આવક શોધી કાઢવામાં આવી હતી.
તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે એક સુસંગઠિત ગુનાહિત જૂથે વ્યક્તિગત લાભ માટે રાજ્યની દારૂ નીતિમાં છેડછાડ કરી હતી, જેમાં ગેરકાયદેસર કમિશન અને બિનહિસાબી દારૂના વેચાણના અનેક સ્તરોનો સમાવેશ થતો હતો.
કુલ 81 લોકોને આરોપી બનાવવામાં આવ્યા છે. જેમાં પૂર્વ મુખ્યમંત્રી ભૂપેશ બઘેલના પુત્ર ચૈતન્ય બઘેલ, નિરંજન દાસ, પૂર્વ સંયુક્ત સચિવ અનિલ તુટેજા (નિવૃત્ત IAS), પૂર્વ આબકારી મંત્રી કાવસી લખમા અને મુખ્યમંત્રી કાર્યાલયના ભૂતપૂર્વ નાયબ સચિવ, સૌમ્ય ચૌરસિયા. રાયપુરના મેયર અયાઝ ઢેબરના મોટા ભાઈ અનવર ઢેબર, ત્રણ ડિસ્ટિલરીઓ અને અન્ય ઘણા ખાનગી વ્યક્તિઓ પણ આરોપી છે.
વધુ વાંચો: દિલ્હી અને ઉત્તર ભારતના ઘણા ભાગોમાં સતત ગાઢ ધુમ્મસ સ્પષ્ટપણે હવાઈ ટ્રાફિકને અસર
જેમાં અનેક વહીવટી અધિકારીઓ સામેલ છે
EDએ જણાવ્યું હતું કે તપાસમાં રાજ્યના તત્કાલીન વહીવટી અને રાજકીય તંત્રમાં ઊંડા ષડયંત્રનો ખુલાસો થયો છે. ચૈતન્ય બઘેલ અને લખમા પર નીતિઓને મંજૂરી આપવાનો અને તેમના વ્યવસાયો અને રિયલ એસ્ટેટ પ્રોજેક્ટ્સ માટે ગેરકાયદેસર ભંડોળનો ઉપયોગ કરવાનો આરોપ છે. સૌમ્ય ચૌરસિયાને ગેરકાયદેસર રોકડનો વ્યવહાર કરવા અને એક્સાઇઝ વિભાગમાં અનુકૂળ અધિકારીઓની નિમણૂક કરવાના મુખ્ય સંયોજક તરીકે વર્ણવવામાં આવ્યા છે.
એજન્સીના જણાવ્યા અનુસાર, એક્સાઇઝ અધિકારીઓને તેમના વિસ્તારમાં દારૂના વેચાણની મંજૂરી આપવા બદલ પ્રતિ કેસ 140 રૂપિયાનું નિશ્ચિત કમિશન મળતું હતું. આ કૌભાંડને સરળ બનાવવા માટે નિરંજન દાસે જ દર મહિને 50 લાખ રૂપિયાની લાંચ લીધી હતી અને તેના દ્વારા તેમણે 18 કરોડ રૂપિયાથી વધુની ગુનાહિત કમાણી કરી હતી.
કૌભાંડના ચાર મુખ્ય માધ્યમો
આ સિન્ડિકેટ ચાર પદ્ધતિઓ દ્વારા દારૂના વેપારમાંથી ગેરકાયદેસર નફો કમાય છે: પ્રથમ, ગેરકાયદેસર કમિશન; બીજું, બિનહિસાબી વેચાણ; ત્રીજું, કાર્ટેલ કમિશન; અને ચોથું, FL-10A લાઇસન્સનો ઉપયોગ કરીને વિદેશી દારૂ ઉત્પાદકો પાસેથી એકત્રિત કરાયેલ કમિશન. EDનું કહેવું છે કે આ આખી સિસ્ટમ રાજ્યના નિયંત્રણને ટાળવા માટે બનાવવામાં આવી હતી.
વધુ વાંચો: દિલ્હી અને ઉત્તર ભારતના ઘણા ભાગોમાં સતત ગાઢ ધુમ્મસ સ્પષ્ટપણે હવાઈ ટ્રાફિકને અસર