પ્રોટીન આપણા શરીરનો પાયો છે. તે સ્નાયુઓ, હાડકાં, ત્વચા અને મગજને મજબૂત બનાવે છે. પુખ્ત સ્ત્રીઓએ દરરોજ લગભગ 46 ગ્રામ પ્રોટીન લેવું જોઈએ અને પુરુષોએ 56 ગ્રામ પ્રોટીન લેવું જોઈએ. જો શરીરને ઓછું પ્રોટીન મળે તો ધીમે ધીમે ઘણી ગંભીર બીમારીઓ થઈ શકે છે.
પ્રોટીનની ઉણપનું પહેલું સંકેત સોજો છે. હાથ, પગ અથવા પેટમાં સોજો આવી શકે છે. આવું એટલા માટે થાય છે કારણ કે પ્રોટીન લોહીમાં પ્રવાહીને સંતુલિત રાખે છે. જ્યારે તેની ઉણપ હોય છે, ત્યારે પેશીઓમાં પાણી જમા થવા લાગે છે અને શરીર ફૂલી જાય છે.
પ્રોટીન ફક્ત સ્નાયુઓનું નિર્માણ જ નથી કરતું, તે મગજને પણ સ્વસ્થ રાખે છે. તેમાં રહેલા એમિનો એસિડ મગજના કેમિકલ્સ (જેમ કે ડોપામાઇન, સેરોટોનિન) બનાવવામાં મદદ કરે છે. જો આની ઉણપ હોય, તો વ્યક્તિ ચીડિયા, ઉદાસ અને હતાશ અનુભવી શકે છે.
જો તમને પૂરતી ઊંઘ લીધા પછી પણ થાક લાગે છે, તો તેનું કારણ પ્રોટીનની ઉણપ હોઈ શકે છે. પ્રોટીન શરીરને ઉર્જા પ્રદાન કરતા હોર્મોન્સ અને એન્જાઈમ બનાવવા માટે જરૂરી છે. તેની કમી નબળાઈ, સુસ્તી અને માનસિક થાક વધારે છે.
પ્રોટીનમાં હાજર કેરાટિન અને કોલેજન વાળ, ત્વચા અને નખ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. જ્યારે શરીરને પૂરતું પ્રોટીન મળતું નથી, ત્યારે વાળ ખરવા લાગે છે, નખ તૂટે છે અને ત્વચા શુષ્ક થઈ જાય છે.
જો તમને હંમેશા ભૂખ લાગે છે, તો આ પ્રોટીનની ઉણપનો સંકેત પણ હોઈ શકે છે. પ્રોટીન લાંબા સમય સુધી પેટ ભરેલું રાખે છે અને બિનજરૂરી તૃષ્ણાઓને અટકાવે છે. જો તેની ઉણપ હોય, તો વારંવાર ખાવાની ઇચ્છા થાય છે.
લોકો ઘણીવાર શરૂઆતના લક્ષણોને નાના સમજીને અવગણે છે. પરંતુ જો આ ચિહ્નોને સમયસર સમજવામાં ન આવે, તો ગંભીર પ્રોટીનની ઉણપ (જેમ કે ક્વાશિઓરકર) થઈ શકે છે.
તમારા આહારમાં પ્રોટીનયુક્ત ખોરાકનો સમાવેશ કરવાનું ભૂલશો નહીં. દૂધ, કઠોળ, ઈંડા, માછલી, સોયા, ચીઝ અને ડ્રાય ફ્રુટ્સ સારા સ્ત્રોત છે. જો લક્ષણો ગંભીર હોય, તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.