નવી દિલ્હીઃ દેશમાં પરિવહનની સેવા પુરતી ભારતીય રેલવેમાં દરરોજ લાખો પ્રવાસીઓ મુસાફરી કરે છે. બીજી તરફ રેલવે વિભાગ દ્વારા રેલવે સ્ટેશનોને આધુનિક બનાવવાની કામગીરી શરૂ કરી છે. ભારતીય રેલ્વે પર સ્ટેશનોના અપગ્રેડેશન/સૌંદર્યીકરણ /આધુનિકીકરણ માટે મોડલ, આધુનિક અને આદર્શ સ્ટેશન યોજના અમલી બનાવવામાં આવી છે. ‘મોડલ’ સ્ટેશન યોજના 1999 થી 2008 સુધી પ્રચલિત હતી. પ્રારંભમાં આ યોજના હેઠળ ભારતીય રેલ્વેના વિભાગ દીઠ એક સ્ટેશન પસંદ કરવામાં આવ્યું હતું. વર્ષ 2006માં, યોજના હેઠળ મુસાફરોની વાર્ષિક કમાણીના આધારે તમામ ‘A’ અને ‘B’ શ્રેણીના સ્ટેશનોને સમાવવા માટે માપદંડોમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો. આ યોજના હેઠળ અપગ્રેડેશન માટે 594 સ્ટેશનોની પસંદગી કરવામાં આવી હતી. તેમાંથી 590 સ્ટેશનો પહેલાથી જ વિકસિત થઈ ચૂક્યા છે. બાકીના 4 સ્ટેશનો, સંબલપુર રોડ સ્ટેશન અને અલનાવર સ્ટેશનને યોજનામાંથી કાઢી નાખવામાં આવ્યા છે, જ્યારે ઉલ્ટાડાંગા અને માલ બજાર સ્ટેશન બંધ કરવામાં આવ્યા છે.
‘આધુનિક’ સ્ટેશન યોજના 2006-07 થી 2007-08 સુધી પ્રચલિત હતી. આ યોજના હેઠળ, અપગ્રેડેશન માટે 637 સ્ટેશનોની પસંદગી કરવામાં આવી હતી હાલમાં, સ્ટેશનો પર બહેતર ઉન્નત પેસેન્જર સુવિધાઓ પૂરી પાડવાની ઓળખાયેલી જરૂરિયાતને આધારે ‘આદર્શ’ સ્ટેશન યોજના હેઠળ રેલવે સ્ટેશનોને અપગ્રેડ/આધુનિકીકરણ કરવામાં આવે છે. ‘આદર્શ’ સ્ટેશન યોજના હેઠળ, વિકાસ માટે 1253 સ્ટેશનોની ઓળખ કરવામાં આવી છે, જેમાંથી અત્યાર સુધીમાં 1213 સ્ટેશનોનો વિકાસ કરવામાં આવ્યો છે અને બાકીના સ્ટેશનોને નાણાકીય વર્ષ 2022-23 સુધીમાં આદર્શ સ્ટેશન યોજના હેઠળ વિકસાવવાનું લક્ષ્યાંક છે.
વિવિધ મુસાફરોની સુવિધાઓ જેમાં, અન્ય બાબતોની સાથે, સ્ટેશન બિલ્ડિંગના અગ્રભાગમાં સુધારો, રિટાયરિંગ રૂમ, વેઇટિંગ રૂમ (સ્નાન કરવાની સુવિધા સાથે), મહિલાઓ માટે અલગ વેઇટિંગ રૂમ, ફરતા વિસ્તારનું લેન્ડસ્કેપિંગ, નિર્ધારિત પાર્કિંગ, સંકેતો, પે એન્ડ યુઝ શૌચાલય, આ રેલ્વે સ્ટેશનો પર જરૂરીયાત, મુસાફરોની અવરજવરની માત્રા અને ભંડોળની ઉપલબ્ધતાને આધીન આંતર-સેલ અગ્રતાના આધારે સ્ટેશનની સંબંધિત શ્રેણી અનુસાર ફૂટ ઓવર બ્રિજ, સ્ટેશનમાં પ્રવેશ પર રેમ્પ વગેરે પ્રદાન કરવામાં આવ્યા છે.
તાજેતરમાં, ‘મેજર અપગ્રેડેશન ઓફ રેલ્વે સ્ટેશન’ની નવી એક છત્ર કાર્ય યોજના શરૂ કરવામાં આવી છે. આ યોજનામાં જે સુવિધાઓની કલ્પના કરવામાં આવી છે તેમાં સ્ટેશન બિલ્ડીંગનું પુનઃનિર્માણ/સુધારો/વૃદ્ધિ, સ્ટેશન પરિસરમાં ભીડમુક્ત બિન-વિરોધાભાસી પ્રવેશ/બહાર નીકળો, મુસાફરોના આગમન/પ્રસ્થાનનું વિભાજન, ભીડભાડ વિના પર્યાપ્ત સંમેલન, શહેરની બંને બાજુઓ જ્યાં પણ હોય ત્યાં એકીકરણનો સમાવેશ થાય છે.
(PHOTO-FILE)