બેંગ્લોરઃ પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે કર્ણાટકના ઉડુપીમાં શ્રી કૃષ્ણ મઠ ખાતે લક્ષ કંઠ ગીતા પારાયણ કાર્યક્રમને સંબોધિત કર્યો. આ પ્રસંગે બોલતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના દિવ્ય દર્શન, ભગવદ ગીતાના મંત્રોનો આધ્યાત્મિક અનુભવ અને ઘણા બધા પૂજ્ય સંતો અને ગુરુઓનો સાથ મેળવવો એ તેમના માટે એક મહાન સૌભાગ્ય હતું. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે તે અસંખ્ય આશીર્વાદ મેળવવા જેવું હતું.
માત્ર ત્રણ દિવસ પહેલા તેઓ ગીતાની ભૂમિ કુરુક્ષેત્રમાં હતા તે યાદ કરતાં, મોદીએ કહ્યું કે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના આશીર્વાદ અને જગદગુરુ શ્રી માધવાચાર્યના મહિમાથી શણગારેલી આ ભૂમિની મુલાકાત લેવી તેમના માટે ખૂબ જ સંતોષની ક્ષણ હતી. તેમણે કહ્યું કે આ પ્રસંગે, જ્યારે એક લાખ લોકોએ ભગવદ્ ગીતાના શ્લોકોનો એકસાથે પાઠ કર્યોં છે ત્યારે વિશ્વભરના લોકોએ ભારતના હજારો વર્ષ જૂના આધ્યાત્મિક વારસાની જીવંત દિવ્યતાના સાક્ષી બન્યા.
પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે કર્ણાટકની મુલાકાત લેવી અને તેના પ્રેમાળ લોકો વચ્ચે રહેવું હંમેશા એક અનોખો અનુભવ હોય છે. ઉડુપીની પવિત્ર ભૂમિની મુલાકાત લેવી હંમેશા ખાસ રહે છે તે અંગે જણાવતા તેમણે કહ્યું કે ભલે તેમનો જન્મ ગુજરાતમાં થયો હોય, ગુજરાત અને ઉડુપી વચ્ચે હંમેશા ઊંડો અને ખાસ સંબંધ રહ્યો છે. મોદીએ એ માન્યતાને યાદ કરી કે અહીં સ્થાપિત ભગવાન શ્રી કૃષ્ણની મૂર્તિની સૌપ્રથમ દ્વારકામાં માતા રુક્મિણી દ્વારા પૂજા કરવામાં આવી હતી અને બાદમાં ઉડુપીમાં જગદગુરુ શ્રી માધવાચાર્ય દ્વારા પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવી હતી. તેમણે શેર કર્યું કે ગયા વર્ષે જ તેમને સમુદ્ર નીચે શ્રી દ્વારકાજીના દર્શનનો દિવ્ય અનુભવ થયો હતો. તેમણે કહ્યું કે આ મૂર્તિ જોયા પછી તેમને કેટલી ઊંડી લાગણી થઈ તેની કલ્પના કરી શકાય છે, અને આ દ્રષ્ટિએ તેમને અપાર આધ્યાત્મિક આનંદ આપ્યો.
ઉડુપીની મુલાકાત તેમના માટે બીજા કારણોસર ખાસ છે તે અંગે વાત કરતા, મોદીએ કહ્યું કે ઉડુપી જન સંઘ અને ભારતીય જનતા પાર્ટીના શાસન મોડેલની કર્મભૂમિ રહી છે. તેમણે યાદ કર્યું કે 1968 માં, ઉડુપીના લોકોએ વી.એસ. ઉડુપીમાં નવા શાસન મોડેલનો પાયો નાખતા નગર પરિષદમાં જનસંઘના આચાર્યએ કહ્યું કે આજે રાષ્ટ્રીય સ્તરે જોવા મળતી સ્વચ્છતા ઝુંબેશ પાંચ દાયકા પહેલા ઉડુપીમાં અપનાવવામાં આવી હતી. તેમણે કહ્યું કે ઉડુપીમાં 1970ના દાયકામાં આવા કાર્યક્રમો શરૂ થયા હતા, પછી ભલે તે પાણી પુરવઠા અને ડ્રેનેજ સિસ્ટમના નવા મોડેલ પૂરા પાડવાના હોય. તેમણે કહ્યું કે આજે આ ઝુંબેશ રાષ્ટ્રીય વિકાસ અને રાષ્ટ્રીય પ્રાથમિકતાઓનો ભાગ બની ગઈ છે, જે દેશને આગળ ધપાવી રહી છે.
રામચરિતમાનસના શબ્દોને યાદ કરતાં મોદીએ કહ્યું, “કળિયુગમાં, ફક્ત ભગવાનનું નામ લેવાથી સાંસારિક બાબતોના સમુદ્રમાંથી મુક્તિ મળે છે.” તેમણે જણાવ્યું હતું કે ગીતાના મંત્રો અને શ્લોકોનો જાપ સદીઓથી સમાજમાં પ્રચલિત છે, પરંતુ જ્યારે એક લાખ લોકો આ શ્લોકોનો એકસાથે જાપ કરે છે, ત્યારે તે એક અનોખો અનુભવ હોય છે. પ્રધાનમંત્રીએ વધુમાં કહ્યું કે જ્યારે આટલા બધા લોકો ગીતા જેવા પવિત્ર ગ્રંથનો પાઠ કરે છે, જ્યારે આવા દૈવી શબ્દો એક જગ્યાએ એકસાથે ગુંજતા હોય છે, ત્યારે એક ખાસ ઉર્જા મુક્ત થાય છે જે મન અને બુદ્ધિને એક નવું સ્પંદન અને નવી શક્તિ આપે છે. તેમણે કહ્યું કે આ ઉર્જા આધ્યાત્મિકતાની શક્તિ છે અને સામાજિક એકતાની શક્તિ પણ છે. તેમણે કહ્યું કે આજે, એક લાખ લોકો ગીતાનો પાઠ કરે છે તે એક વિશાળ ઉર્જા ક્ષેત્રનો અનુભવ કરવાનો અવસર બની ગયો છે અને તે વિશ્વને સામૂહિક ચેતનાની શક્તિ પણ દર્શાવે છે.
મોદીએ તેમના આગમનના ત્રણ દિવસ પહેલા અયોધ્યાની મુલાકાત લીધી હતી તે દર્શાવતા સમજાવ્યું કે 25 નવેમ્બરના રોજ, વિવાહ પંચમીના શુભ દિવસે, અયોધ્યાના શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિરમાં ધર્મ ધ્વજ ફરકાવવામાં આવ્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે અયોધ્યાથી ઉડુપી સુધી, ભગવાન રામના અસંખ્ય ભક્તોએ આ સૌથી દિવ્ય અને ભવ્ય ઉજવણી જોઈ. તેમણે કહ્યું કે સમગ્ર દેશ જાણે છે કે ઉડુપી રામ મંદિર ચળવળમાં કેટલી મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી. તેમણે યાદ કર્યું કે દાયકાઓ પહેલા, પરમ પૂજ્ય સ્વર્ગસ્થ વિશ્વેશ તીર્થ સ્વામીજીએ સમગ્ર ચળવળને દિશા આપી હતી, અને ધ્વજારોહણ સમારોહ તે યોગદાનના ફળનું પ્રતીક કરતી ઉજવણી બની ગઈ છે. તેમણે સમજાવ્યું કે રામ મંદિરનું નિર્માણ ઉડુપી માટે બીજા કારણોસર ખાસ છે: નવા મંદિરમાં જગદગુરુ માધવાચાર્યના નામે એક ભવ્ય દ્વાર બનાવવામાં આવ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે ભગવાન રામના મહાન ભક્ત, જગદગુરુ માધવાચાર્યે એક શ્લોક લખ્યો છે જેનો અર્થ છે કે ભગવાન શ્રી રામ છ દૈવી ગુણોથી સુશોભિત છે, પરમ ભગવાન છે અને અપાર શક્તિ અને હિંમતનો મહાસાગર છે. તેથી, ઉડુપી, કર્ણાટક અને સમગ્ર દેશના લોકો માટે રામ મંદિર સંકુલમાં તેમના નામે એક દરવાજો હોવો ખૂબ જ ગર્વની વાત છે, એમ તેમણે કહ્યું.
જગદગુરુ શ્રી માધવાચાર્યને ભારતમાં દ્વૈત દર્શનના પ્રણેતા અને વેદાંતના તેજસ્વી પ્રકાશ તરીકે વર્ણવતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે ઉડુપીમાં તેમના દ્વારા સ્થાપિત આઠ મઠોની વ્યવસ્થા સંસ્થાકીયકરણ અને નવી પરંપરાઓના નિર્માણનું જીવંત ઉદાહરણ છે. તેમણે કહ્યું કે અહીં ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ પ્રત્યે ભક્તિ, વેદાંતનું જ્ઞાન અને હજારો લોકોને ભોજન આપવાની પ્રતિબદ્ધતા છે. તેમણે કહ્યું કે એક રીતે, આ સ્થાન જ્ઞાન, ભક્તિ અને સેવાનો પવિત્ર સંગમ છે.
મોદીએ યાદ કર્યું કે જગદગુરુ માધવાચાર્યના જન્મ સમયે, ભારત ઘણા આંતરિક અને બાહ્ય પડકારોનો સામનો કરી રહ્યું હતું, અને તે સમયે, તેમણે ભક્તિનો માર્ગ બતાવ્યો જે સમાજના દરેક વર્ગ અને દરેક ધર્મને એક કરી શકે છે. તેમણે કહ્યું કે આ માર્ગદર્શનને કારણે, સદીઓ પછી પણ, તેમના દ્વારા સ્થાપિત મઠો દરરોજ લાખો લોકોની સેવા કરી રહ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે તેમના દ્વારા પ્રેરિત થઈને, દ્વૈત પરંપરામાં ઘણી મહાન વ્યક્તિઓ ઉભરી આવી છે જેમણે હંમેશા ધર્મ, સેવા અને રાષ્ટ્ર નિર્માણના કાર્યને આગળ ધપાવ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે જનસેવાની આ શાશ્વત પરંપરા ઉડુપીનો સૌથી મોટો વારસો છે.
જગદગુરુ માધવાચાર્યની પરંપરાએ હરિદાસ પરંપરાને ઉર્જા આપી હતી તે નોંધીને, પ્રધાનમંત્રીએ વાત પર ભાર મૂક્યો કે પુરંદર દાસ અને કનક દાસ જેવા મહાન સંતોએ સરળ, મધુર અને સુલભ કન્નડ ભાષામાં સામાન્ય લોકોમાં ભક્તિ લાવી હતી. તેમણે કહ્યું કે તેમની રચનાઓ દરેક હૃદય સુધી પહોંચી, સમાજના સૌથી ગરીબ વર્ગ સુધી પણ, અને તેમને ધર્મ અને શાશ્વત મૂલ્યો સાથે જોડ્યા, અને આ રચનાઓ આજની પેઢી માટે પણ એટલી જ સુસંગત છે. તેમણે કહ્યું કે આજે પણ, જ્યારે યુવાનો સોશિયલ મીડિયા રીલ્સ પર પુરંદર દાસની રચના “ચંદ્રકુડ શિવ શંકર પાર્વતી” સાંભળે છે, ત્યારે તેઓ એક અલગ આધ્યાત્મિક અનુભૂતિ તરફ દોરી જાય છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે આજે પણ, જ્યારે ઉડુપીમાં તેમના જેવા ભક્તને ભગવાન શ્રી કૃષ્ણની ઝલક મળે છે, ત્યારે તે કનક દાસની ભક્તિ સાથે જોડાવાની તક બની જાય છે. તેમણે કહ્યું કે તેઓ આજે અને ભૂતકાળમાં કનક દાસને શ્રદ્ધાંજલિ આપવાની તક મળી તે માટે ખૂબ જ ભાગ્યશાળી અનુભવે છે.
ભગવાન કૃષ્ણના ઉપદેશો દરેક યુગમાં સુસંગત રહ્યા છે અને ગીતાના શબ્દો ફક્ત વ્યક્તિઓ જ નહીં પરંતુ રાષ્ટ્રની નીતિઓનું પણ માર્ગદર્શન આપે છે, એમ કહીને મોદીએ યાદ કર્યું કે ભગવદ્ ગીતામાં શ્રી કૃષ્ણે સમજાવ્યું હતું કે આપણે બધાના કલ્યાણ માટે કેવી રીતે કાર્ય કરવું જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે જગદગુરુ માધવાચાર્યે તેમના જીવનભર આ ભાવનાઓને આગળ ધપાવી અને ભારતની એકતાને મજબૂત બનાવી.
“સબકા સાથ, સબકા વિકાસ, સર્વજન હિતાય, સર્વજન સુખાય” ની નીતિઓ પાછળ ભગવાન કૃષ્ણના શ્લોકો પ્રેરણા છે તે દર્શાવતા શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો કે ભગવાન કૃષ્ણ ગરીબોને મદદ કરવાનો મંત્ર આપે છે, અને આ પ્રેરણા આયુષ્માન ભારત અને પીએમ આવાસ યોજના જેવી યોજનાઓનો આધાર બનાવે છે. તેમણે કહ્યું કે ભગવાન કૃષ્ણ મહિલાઓની સલામતી અને સશક્તિકરણ વિશે જ્ઞાન આપે છે, અને આ જ્ઞાને દેશને નારી શક્તિ વંદન કાયદાનો ઐતિહાસિક નિર્ણય લેવા માટે પ્રેરણા આપી. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ સૌના કલ્યાણનો સિદ્ધાંત શીખવે છે, અને આ સિદ્ધાંત ભારતની વેક્સીન મૈત્રી, સૌર જોડાણ અને વસુધૈવ કુટુંબકમ જેવી નીતિઓનો આધાર છે.
પ્રધાનમંત્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણએ યુદ્ધભૂમિ પર ગીતાનો સંદેશ આપ્યો હતો અને ભાર મૂક્યો હતો કે ભગવદ્ ગીતા આપણને શીખવે છે કે શાંતિ અને સત્યની સ્થાપના માટે જુલમીઓનો અંત આવશ્યક છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે આ દેશની સુરક્ષા નીતિની મુખ્ય ભાવના છે. તેમણે કહ્યું હતું કે ભારત વસુધૈવ કુટુમ્બકમનો ઉપદેશ આપે છે અને “ધર્મો રક્ષતિ રક્ષિતા:” મંત્રનું પુનરાવર્તન પણ કરે છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે શ્રી કૃષ્ણની કરુણાનો સંદેશ લાલ કિલ્લા પરથી આપવામાં આવે છે, અને મિશન સુદર્શન ચક્રની પણ જાહેરાત એ જ કિલ્લા પરથી કરવામાં આવે છે. મોદીએ સમજાવ્યું હતું કે મિશન સુદર્શન ચક્રનો અર્થ દેશના મુખ્ય સ્થળો, તેના ઔદ્યોગિક અને જાહેર ક્ષેત્રોની આસપાસ સુરક્ષા દિવાલ બનાવવી છે, જેને દુશ્મન તોડી ન શકે, અને જો દુશ્મન હિંમત કરશે, તો ભારતનું સુદર્શન ચક્ર તેમનો નાશ કરશે.
પ્રધાનમંત્રીએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે દેશે ઓપરેશન સિંદૂરમાં આ સંકલ્પ જોયો હતો. તેમણે એ પણ કહ્યું કે પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલામાં કર્ણાટકના લોકો સહિત ઘણા દેશવાસીઓએ જીવ ગુમાવ્યા હતા. તેમણે કહ્યું કે ભૂતકાળમાં, જ્યારે આવા આતંકવાદી હુમલા થતા હતા, ત્યારે સરકારો ચૂપ બેસી રહેતી હતી, પરંતુ આ એક નવું ભારત છે જે ન તો કોઈની આગળ ઝૂકે છે અને ન તો પોતાના નાગરિકોનું રક્ષણ કરવાની પોતાની ફરજમાંથી પીછો કરે છે. “ભારત જાણે છે કે શાંતિ કેવી રીતે સ્થાપિત કરવી અને શાંતિનું રક્ષણ કેવી રીતે કરવું,” પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું.
મોદીએ કહ્યું કે ભગવદ્ ગીતા આપણને જીવનમાં આપણી ફરજો અને પ્રતિબદ્ધતાઓ વિશે જણાવે છે, અને તેનાથી પ્રેરિત થઈને, તેમણે દરેકને કેટલાક સંકલ્પો લેવાની અપીલ કરી. તેમણે કહ્યું કે આ અપીલો નવ સંકલ્પો જેવી છે જે આપણા વર્તમાન અને ભવિષ્ય માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે એકવાર સંતોનો સમુદાય આ અપીલોને આશીર્વાદ આપી દે, પછી કોઈ તેમને દરેક નાગરિક સુધી પહોંચતા રોકી શકશે નહીં.
પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે આપણો પહેલો સંકલ્પ પાણી બચાવવા, પાણી બચાવવા અને નદીઓનું રક્ષણ કરવાનો હોવો જોઈએ. તેમણે એ વાત પર પ્રકાશ પાડ્યો કે આપણો બીજો સંકલ્પ વૃક્ષો વાવવાનો હોવો જોઈએ, તેમણે નોંધ્યું કે “એક પેડ માં કે નામ” રાષ્ટ્રવ્યાપી અભિયાન વેગ પકડી રહ્યું છે, અને જો બધા મઠોની તાકાત આ અભિયાનમાં જોડાય છે, તો તેની અસર વધુ થશે. તેમણે કહ્યું કે ત્રીજો સંકલ્પ દેશમાં ઓછામાં ઓછા એક ગરીબ વ્યક્તિનું જીવન સુધારવાનો પ્રયાસ કરવાનો હોવો જોઈએ. શ્રી મોદીએ કહ્યું કે ચોથો સંકલ્પ સ્વદેશીનો વિચાર હોવો જોઈએ, અને જવાબદાર નાગરિક તરીકે, આપણે બધાએ સ્વદેશી અપનાવવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે આજે ભારત આત્મનિર્ભર ભારત અને સ્વદેશીના મંત્ર સાથે આગળ વધી રહ્યું છે, આપણી અર્થવ્યવસ્થા, આપણો ઉદ્યોગ અને આપણી ટેકનોલોજી પોતાના પગ પર મજબૂતીથી ઉભી છે. તેથી આપણે “વોકલ ફોર લોકલ” ની ઘોષણા કરવી જોઈએ.
પાંચમા સંકલ્પ વિશે બોલતા, મોદીએ કહ્યું કે આપણે પ્રાકૃતિક ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ. તેમણે છઠ્ઠો સંકલ્પ સ્વસ્થ જીવનશૈલી અપનાવવાનો, આપણા આહારમાં બાજરીનો સમાવેશ કરવાનો અને તેલનો વપરાશ ઘટાડવાનો હોવો જોઈએ તેમ જણાવ્યું. તેમણે કહ્યું કે સાતમો સંકલ્પ યોગ અપનાવવાનો અને તેને જીવનનો ભાગ બનાવવાનો હોવો જોઈએ. પ્રધાનમંત્રીએ આઠમો સંકલ્પ હસ્તપ્રતોના સંરક્ષણને સમર્થન આપે અને નોંધ્યું કે ભારતનું પ્રાચીન જ્ઞાન આ હસ્તપ્રતોમાં છુપાયેલું છે. તેમણે સમજાવ્યું કે ભારત સરકાર આ જ્ઞાનને જાળવવા માટે જ્ઞાન ભારતમ મિશન પર કામ કરી રહી છે, અને જાહેર સમર્થન આ કિંમતી વારસાને સુરક્ષિત રાખવામાં મદદ કરશે.
નવમો સંકલ્પ આપણા વારસા સાથે સંકળાયેલા દેશમાં ઓછામાં ઓછા 25 સ્થળોની મુલાકાત લેવાનો હોવો જોઈએ, એમ કહીને શ્રી મોદીએ સૂચન કર્યું કે મહાભારત અનુભવ કેન્દ્રનું ઉદ્ઘાટન હરિયાણાના કુરુક્ષેત્રમાં માત્ર ત્રણ કે ચાર દિવસ પહેલા જ થયું હતું. તેમણે લોકોને ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના જીવન દર્શનનો અનુભવ કરવા માટે આ કેન્દ્રની મુલાકાત લેવા વિનંતી કરી. શ્રી મોદીએ એ પણ માહિતી આપી હતી કે ગુજરાતમાં દર વર્ષે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ અને માતા રુક્મિણીના લગ્નને સમર્પિત માધવપુર મેળો યોજાય છે, જેમાં દેશભરમાંથી, ખાસ કરીને ઉત્તર પૂર્વના લોકો હાજરી આપે છે, અને તેમણે દરેકને આવતા વર્ષે તેમાં હાજરી આપવાનો પ્રયાસ કરવા જણાવ્યું હતું.
પ્રધાનમંત્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે ભગવાન કૃષ્ણનું સમગ્ર જીવન અને ગીતાના દરેક અધ્યાય કર્મ, ફરજ અને કલ્યાણનો સંદેશ આપે છે. તેમણે વધુમાં કહ્યું હતું કે 2047નું વર્ષ ભારતીયો માટે માત્ર અમૃત કાલ (અમરત્વનું અમૃત) નથી, પરંતુ વિકસિત ભારતનું નિર્માણ કરવા માટે ફરજ-બંધિત યુગ પણ છે. શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે દરેક નાગરિક, દરેક ભારતીયની જવાબદારી છે, અને દરેક વ્યક્તિ અને સંગઠનની ફરજ છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે કર્ણાટકના મહેનતુ લોકો આ ફરજો પૂર્ણ કરવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે, દરેક પ્રયાસ રાષ્ટ્રને સમર્પિત હોવો જોઈએ, અને આ ફરજની ભાવનાને વળગી રહીને, વિકસિત કર્ણાટક અને વિકસિત ભારતનું સ્વપ્ન સાકાર થશે.