નવી દિલ્હીઃ જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં મળી આવેલા કુલ 5.9 મિલિયન ટન લિથિયમ ભંડારમાંથી, માત્ર 10 ટકાનો ઉપયોગ 60 મિલિયન ઇલેક્ટ્રિક વાહનોને પાવર કરવા માટે થઈ શકે છે, જ્યારે ભારતના રસ્તાઓ પર લગભગ 40 મિલિયન વાહનો છે. એટલે કે હાલની સંખ્યા કરતાં 1.5 ગણા વધારે છે. ફોર્ટમ ચાર્જ એન્ડ ડ્રાઇવ ઇન્ડિયાના એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર અવધેશ કુમાર ઝાના જણાવ્યા અનુસાર, ઇલેક્ટ્રિક મોબિલિટી એ ભવિષ્ય છે. જમ્મુ-કાશ્મીર અને રાજસ્થાનમાં મળી આવેલા લિથિયમના ભંડારથી ગ્રીન એનર્જીમાં સંક્રમણ વધુ સરળ બનશે. જીઓલોજિકલ સર્વે ઓફ ઈન્ડિયાએ જમ્મુ અને કાશ્મીરના રિયાસી જિલ્લામાં 5.9 મિલિયન ટન લિથિયમ ભંડારની શોધ કરી છે. માહિતી અનુસાર, કેન્દ્રીય કેબિનેટે ખાણ અને ખનિજ (વિકાસ અને નિયમન) અધિનિયમ, 1957 માં સંશોધનને લીલી ઝંડી આપી દીધી છે, જે લિથિયમ ભંડારની હરાજીનો માર્ગ ખોલશે. ખાણ સચિવ વિવેક ભારદ્વાજે તાજેતરમાં જણાવ્યું હતું કે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં લિથિયમ ભંડારના કોમર્સિયલ એક્સપ્લાયટેશન માટે હરાજી આ વર્ષના અંત સુધીમાં શરૂ થવાની સંભાવના છે.
અવધેશ કુમાર ઝાએ જણાવ્યું હતું કે લિથિયમ ભંડારનું કોમર્સિયલ એક્સપ્લાયટેશન ભારતમાં ઇલેક્ટ્રિક ગતિશીલતામાં સંક્રમણને સરળ અને ઝડપી બનાવશે. લિથિયમ, જેને ઘણીવાર ‘વ્હાઈટ ગોલ્ડ‘ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે બિન-લોહ ધાતુ છે અને EV બેટરીમાં વપરાતા આવશ્યક ઘટકોમાંનું એક છે. સામાન્ય ઇલેક્ટ્રિક વાહનની બેટરી અને લિથિયમ-આયન બેટરીમાં લગભગ 8 કિ.ગ્રા. ભારત હાલમાં તેની લિથિયમ-આયન બેટરીની જરૂરિયાત માટે આયાત પર નિર્ભર છે. ગયા વર્ષે સંસદમાં કેન્દ્રીય પ્રધાન પ્રહલાદ જોશી દ્વારા શેર કરવામાં આવેલા ડેટા અનુસાર, નાણાકીય વર્ષ 2020-21માં ભારતમાં લિથિયમ-આયન બેટરીની આયાત 8,811 કરોડ રૂપિયા રહી હતી. જેમાંથી લગભગ 73% ચીન અને 23.48% હોંગકોંગમાંથી કરવામાં આવી હતી, એટલે કે ભારતમાં લગભગ 96% લિથિયમ-આયન બેટરી ચીન અને હોંગકોંગમાંથી આવે છે. વિયેતનામ, મલેશિયા, દક્ષિણ કોરિયા અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ લિથિયમ-આયન બેટરીના અન્ય ઉત્પાદકો છે. તે જ સમયે, આગામી સમયમાં લિથિયમ-આયન બેટરીની આયાતમાં વધારો થવાની સંભાવના છે, કારણ કે સ્થાનિક બજારમાં ઇલેક્ટ્રિક વાહનોનું ઉત્પાદન વેગ પકડી રહ્યું છે. સરકારના લક્ષ્યાંક મુજબ, 2030 સુધીમાં દેશમાં વેચાતા વાહનોમાંથી ઓછામાં ઓછા 30 ટકા ઈલેક્ટ્રિક વાહનો હશે, જો કે હાલમાં આ સંખ્યા 1 ટકાથી ઓછી છે.
(PHOTO-FILE)