નવી દિલ્હીઃ રાજકીય પક્ષોને નાણાં આપવા માટે શરૂ કરવામાં આવેલી ચૂંટણી બોન્ડ યોજનાની માન્યતાને પડકારતી અરજીઓ પર મંગળવારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી હાથ ધરવામાં આવી હતી. આ દરમિયાન, કોર્ટે ચૂંટણી પંચને 2019 ના વચગાળાના આદેશથી રાજકીય પક્ષો દ્વારા ચૂંટણી બોન્ડ દ્વારા મેળવેલા નાણાંના રેકોર્ડને સાચવવા કહ્યું છે. દરમિયાન, ચૂંટણી બોન્ડ સંબંધિત ADR ડેટા બહાર આવ્યા છે. જેમાં ખુલાસો થયો છે કે, 2021-22 સુધી તમામ રાજકીય પક્ષોને ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ્સમાંથી લગભગ 9,188 કરોડ રૂપિયાથી વધુનું દાન મેળવ્યું છે. આશ્ચર્યની વાત એ છે કે, ભારતીય જનતા પાર્ટીને આ રીતે સૌથી વધુ દાન મળ્યું છે, જે 57 ટકા છે, જ્યારે કોંગ્રેસને આ રકમનું 10 ટકા દાન મળ્યું છે.
ADR ડેટા અનુસાર, 2016-17 અને 2021-22 ની વચ્ચે, સાત રાષ્ટ્રીય પક્ષો અને 24 પ્રાદેશિક પક્ષોએ ચૂંટણી બોન્ડ દ્વારા કુલ રૂ. 9,188.35 કરોડનું દાન મેળવ્યું હતું. જેમાં ભાજપને રૂ. 5,272 કરોડ અને કોંગ્રેસને રૂ. 952 કરોડ મળ્યા હતા. જ્યારે બાકીની રકમમાં અન્ય પાંચ પક્ષોનો સમાવેશ થાય છે. એસોસિએશન ફોર ડેમોક્રેટિક રિફોર્મ્સ (એડીઆર) એ પણ અહેવાલ આપ્યો છે કે, રાષ્ટ્રીય પક્ષોને ચૂંટણી બોન્ડના સ્વરૂપમાં દર વર્ષે દાનમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. નાણાકીય વર્ષ 2017-18 અને નાણાકીય વર્ષ 2021-22 વચ્ચે 743 ટકાનો વધારો થયો છે. જો આપણે રાષ્ટ્રીય પક્ષો દ્વારા પ્રાપ્ત કોર્પોરેટ દાનના આંકડા પર નજર કરીએ, તો તેમાં માત્ર 48 ટકાનો વધારો થયો છે.
આ વર્ષે જુલાઈમાં, ADRએ અહેવાલ આપ્યો હતો કે, 2016-17 અને 2021-22 વચ્ચે રાજકીય પક્ષોને મળેલા તમામ દાનમાંથી અડધાથી વધુ દાન ચૂંટણી બોન્ડ દ્વારા હતા. બીજેપીને અન્ય તમામ રાષ્ટ્રીય પક્ષોની તુલનામાં સૌથી વધુ દાન મળ્યું હતું. તેમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું હતું કે, 2016-17 થી 2021-22 વચ્ચે, સાત રાષ્ટ્રીય પક્ષો અને 24 રાજ્ય પક્ષોએ લગભગ 16,437 કરોડ રૂપિયાનું દાન મેળવ્યું છે. તેમાંથી 9,188.35 કરોડ રૂપિયા માત્ર ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ દ્વારા જ મળ્યા હતા. આ રકમ કુલ દાનના લગભગ 56 ટકા હતી.
અત્રે ઉલ્લેખનીય છે કે, ચૂંટણી બોન્ડ યોજના 2017માં ફાઇનાન્સ બિલ દ્વારા રજૂ કરવામાં આવી હતી અને તેને 2018માં લાગુ કરવામાં આવી હતી. રાજકીય ભંડોળમાં પારદર્શિતા લાવવાના પ્રયાસોના ભાગરૂપે પક્ષોને રોકડ દાનના વિકલ્પ તરીકે આ યોજના રજૂ કરવામાં આવી છે. આ યોજનાની જોગવાઈઓ અનુસાર, ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ ભારતના કોઈપણ નાગરિક અથવા ભારતમાં સ્થાપિત કોઈપણ સંસ્થા દ્વારા ખરીદી શકાય છે. એક વ્યક્તિ ચૂંટણી બોન્ડ ખરીદી શકે છે, ક્યાં તો એકલા અથવા અન્ય લોકો સાથે સંયુક્ત રીતે. સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (SBI) રૂ. 1,000, રૂ. 10,000, રૂ. 1 લાખ, રૂ. 10 લાખ અને રૂ. 1 કરોડના મૂલ્યના બોન્ડ જારી કરે છે.