ઘણા સંશોધનોમાં જાણવા મળ્યું છે કે આધુનિક જીવનશૈલીને કારણે, નોન-આલ્કોહોલિક ફેટી લીવર ડિસીઝ (NAFLD) ના કેસોમાં ઘણો વધારો થઈ રહ્યો છે. આ સમસ્યાનો સામનો ઘણા લોકો કરી રહ્યા છે, જેઓ દારૂ પીતા નથી.
ફેટી લીવરને તબીબી ભાષામાં હેપેટિક સ્ટીટોસિસ કહેવામાં આવે છે. આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં લીવરના કોષોમાં સામાન્ય કરતાં વધુ ચરબી (ખાસ કરીને ટ્રાઇગ્લિસરાઇડ્સ) એકઠી થાય છે. તે બે પ્રકારના હોય છે: આલ્કોહોલિક ફેટી લીવર અને નોન-આલ્કોહોલિક ફેટી લીવર.
જે લોકો વધુ પડતું દારૂ પીવે છે તેઓ આલ્કોહોલિક ફેટી લીવરથી પીડાય છે, જ્યારે નોન-આલ્કોહોલિક ફેટી લીવર રોગ એવા લોકોમાં થાય છે જેઓ આલ્કોહોલનું સેવન કરતા નથી અથવા ખૂબ ઓછું આલ્કોહોલનું સેવન કરે છે.
ઘણા સંશોધનો અનુસાર, ભારતમાં NAFLD ની સમસ્યા ઝડપથી વધી રહી છે. એવો અંદાજ છે કે આગામી 10 થી 20 વર્ષમાં આ સમસ્યા મૃત્યુનું મુખ્ય કારણ બની શકે છે.
ફેટી લીવરનું સૌથી સામાન્ય કારણ સ્થૂળતા છે. હકીકતમાં, જે લોકોનો બોડી માસ ઇન્ડેક્સ (BMI) 30 થી વધુ હોય છે તેમને NAFLD થવાની શક્યતા ખૂબ જ વધારે હોય છે. સ્થૂળતા માત્ર લીવરમાં ચરબી જમા કરતી નથી, પરંતુ ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર પણ વધારે છે. આ NAFLD ને વધુ ગંભીર બનાવી શકે છે.
ટાઇપ-2 ડાયાબિટીસ અને ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકારનો ફેટી લીવર સાથે સીધો સંબંધ છે. જ્યારે શરીરમાં ઇન્સ્યુલિનનો યોગ્ય રીતે ઉપયોગ થતો નથી, ત્યારે લીવરમાં ચરબી નોંધપાત્ર રીતે વધી જાય છે. ઘણા સંશોધનો દર્શાવે છે કે ડાયાબિટીસથી પીડિત લોકોમાં NAFLD નું જોખમ 50-80% વધારે છે.
અનહેલ્ધી લાઈફસ્ટાઈલમાં, જંક ફૂડ, તળેલા ખોરાક અને ફ્રુક્ટોઝથી ભરપૂર પીણાંનું વધુ પડતું સેવન પણ ફેટી લીવરનું મુખ્ય કારણ બની રહ્યું છે. સફેદ બ્રેડ, સફેદ ચોખા અને શુદ્ધ લોટ જેવા શુદ્ધ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ, ટ્રાન્સ ચરબી અને ખાંડવાળા ખોરાક સાથે, લીવરમાં ચરબી વધારે છે.
કોલેસ્ટ્રોલ અને ટ્રાઇગ્લિસરાઇડનું સ્તર પણ ફેટી લીવરના મુખ્ય કારણો છે. લોહીમાં ટ્રાઇગ્લિસરાઇડનું સ્તર વધવાથી લીવરમાં ચરબી વધે છે. હાઈ બ્લડ પ્રેશર, હાઈ કોલેસ્ટ્રોલ અને ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર NAFLD નું જોખમ વધારે છે.
કોર્ટીકોસ્ટેરોઈડ્સ અને ટેમોક્સિફેન દવાઓ પણ લીવરમાં ચરબી વધારી શકે છે. આ ઉપરાંત, પોલિસિસ્ટિક અંડાશય સિન્ડ્રોમ (PCOS), હેપેટાઇટિસ C અને હાઇપોબેટાલિપોપ્રોટીનેમિયા જેવા આનુવંશિક વિકારો જેવી કેટલીક તબીબી સ્થિતિઓ પણ ફેટી લીવરનું જોખમ વધારે છે.