જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 હટાવ્યાને ચાર વર્ષ થઈ ગયા છે. આ ચાર વર્ષમાં જમીન પરનું વાતાવરણ સંપૂર્ણપણે બદલાઈ ગયું છે. હવે બોમ્બ વિસ્ફોટોના અવાજને બદલે ખીણમાં સંગીતના ધ્વનિ તરંગો ગુંજી ઉઠે છે. તિરંગો હવે અલગતાવાદીઓના ગઢ ડાઉન ટાઉન અને ઐતિહાસિક લાલ ચોકમાં ગર્વથી ફરે છે. લુપ્ત થતી ફિલ્મ સંસ્કૃતિ ખીણમાં ફરી જીવંત થઈ છે. શોપિયાં, પુલવામા, કુલગામ, બારામુલ્લા, કુપવાડા અને શ્રીનગરમાં સિનેમા હોલ ખુલ્યા છે.
34 વર્ષ બાદ શ્રીનગરની સડકો પર શિયા સમુદાયે મોહરમનું જુલુસ કાઢ્યું. એટલું જ નહીં, વિધાનસભામાં પાકિસ્તાન અધિકૃત જમ્મુ-કાશ્મીરના પ્રતિનિધિનું પ્રતિનિધિત્વ પણ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવ્યું હતું. 1990 પછી પ્રથમ વખત મોટી સંખ્યામાં કાશ્મીરી પંડિતો તેમના પૂર્વજોને પિંડદાન અર્પણ કરવા 30 જુલાઈના રોજ અનંતનાગના મટ્ટનમાં માર્તંડ સૂર્ય મંદિર પહોંચ્યા હતા.
મોટો ફેરફાર એ પણ હતો કે G-20 પ્રવાસન જૂથની બેઠક સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ થઈ. જેના કારણે પાકિસ્તાન, ચીન સહિત સમગ્ર વિશ્વને કાશ્મીરનું સત્ય બતાવવામાં મોટી રાજદ્વારી સફળતા મળી હતી. 1947 માં આદિવાસીઓના હુમલામાં એલઓસી પર ટિટવાલમાં નાશ પામેલા શારદા મંદિરના જીર્ણોદ્ધાર પછી ગૃહમંત્રી અમિત શાહે ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું.
કાશ્મીરના વાતાવરણમાં બદલાવ અને શાંતિનું પરિણામ એ છે કે સમગ્ર બોલિવૂડની નજર હવે કાશ્મીર તરફ છે. રાજ્ય પ્રશાસને 300 થી વધુ ફિલ્મોના શૂટિંગ માટે પરવાનગી આપી છે. નાઇટ લાઇફ પાછી આવી છે. પથ્થરબાજો શેરીઓમાંથી ગાયબ છે. અલગતાવાદના માર્ગે ચાલતા લોકોએ પોતાનો માર્ગ બદલી નાખ્યો છે. સામાન્ય લોકો હવે તેમની વાત સાંભળતા નથી.
હવે કાશ્મીરના લોકો તિરંગાથી દૂર નથી રહેતા પરંતુ ડલ સરોવરમાં ત્રિરંગા શિકારા રેલી કાઢે છે. શાળા-કોલેજોમાં રાષ્ટ્રગીત ગાવામાં આવે છે. સ્માર્ટ સિટી પ્રોજેક્ટ અંતર્ગત ઐતિહાસિક લાલ ચોક ખાતેના ક્લોક ટાવરને યુરોપિયન ડિઝાઇન સાથે તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. રાત્રે રોશનીથી ઝગમગતા લાલ ચોકની તસવીર મિની પેરિસનો અહેસાસ કરાવે છે. ચાર વર્ષમાં ખીણમાં એક પણ દિવસ બંધનું એલાન નથી થયું. ન તો પાકિસ્તાની ધ્વજ લહેરાવવામાં આવ્યા કે ન તો રાષ્ટ્ર વિરોધી સૂત્રોચ્ચાર કરવામાં આવ્યા.