દેશની રાજધાની દિલ્હી પ્રદુષણ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી ચર્ચામાં રહી છે. દરમિયાન તાજેતરમાં એક રિપોર્ટમાં ચોંકાવનારો ખુલાસો થયો છે. હેલ્થ ઇફેક્ટ્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલા નવા રિપોર્ટ અનુસાર, દિલ્હી અને કોલકાતા વિશ્વના બે સૌથી પ્રદૂષિત શહેરોમાં સામેલ છે. વિશ્વના 20 સૌથી પ્રદૂષિત શહેરોમાં ચીનના પાંચ અને ભારતના ત્રણ શહેરોનો સમાવેશ થાય છે.
અમેરિકન હેલ્થ ઇફેક્ટ્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના રિપોર્ટ અનુસાર, 2019માં દિલ્હી અને કોલકાતામાં પીએમ 2.5 પ્રદૂષણને કારણે એક લાખની વસ્તી દીઠ 106 અને 99 લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા. આ રિપોર્ટમાં PM 2.5 ના કારણે 1 લાખ વસ્તી દીઠ 106 મૃત્યુ સાથે ભારતની રાજધાની છઠ્ઠા સ્થાને છે. બીજી તરફ, કોલકાતા દર 100,000 લોકો પર 99 મૃત્યુ સાથે 8માં સ્થાને છે. પીએમ 2.5ના કારણે આવા 124 મૃત્યુને કારણે ચીનની રાજધાની પ્રથમ સ્થાને છે.
આ અહેવાલ સમગ્ર વિશ્વના 7,000 થી વધુ શહેરો માટે વાયુ પ્રદૂષણ અને વૈશ્વિક સ્વાસ્થ્ય પરની અસરોનું વ્યાપક અને વિગતવાર વિશ્લેષણ રજૂ કરે છે. તે બે સૌથી હાનિકારક પ્રદૂષકો ફાઇન પાર્ટિક્યુલેટ મેટર (PM 2.5) અને નાઇટ્રોજન ડાયોક્સાઇડ (NO2) પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
રિપોર્ટ અનુસાર, વર્ષ 2019માં, 7,239 શહેરોમાં પીએમ 2.5ને કારણે 1.7 મિલિયન લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા, એશિયા, આફ્રિકા અને પૂર્વી અને મધ્ય યુરોપના શહેરોમાં લોકોના આરોગ્ય પર સૌથી વધુ અસર પડી હતી. 2019 માં પીએમ 2.5 ના ઉચ્ચતમ સ્તરને કારણે મૃત્યુ દર બેઇજિંગમાં 124 હતો. દિલ્હી અને કોલકાતા રેન્કિંગમાં છઠ્ઠા અને આઠમા ક્રમે હતા. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે PM 2.5ના કારણે મૃત્યુદરમાં સૌથી વધુ વધારો ધરાવતા તમામ 20 શહેરો દક્ષિણ-પૂર્વ એશિયામાં સ્થિત છે.
આ રિપોર્ટમાં ઈન્ડોનેશિયાના 19 શહેરો અને મલેશિયાના શહેરોનો સમાવેશ થાય છે. આ 20 શહેરોમાં, PM 2.5 ની માત્રા 10 માઇક્રોગ્રામ પ્રતિ ઘન મીટરથી વધુ વધી છે. 2010-11 થી 2019-20 સુધીના ડેટાનો ઉપયોગ કરીને, બે મુખ્ય વાયુ પ્રદૂષકોના સંપર્કની વૈશ્વિક પેટર્ન આશ્ચર્યજનક રીતે અલગ છે. જ્યારે પીએમ 2.5 પ્રદૂષણનું જોખમ ઓછી અને મધ્યમ આવક ધરાવતા દેશોમાં વધારે છે, ત્યારે NO2 ઉચ્ચ આવક ધરાવતા તેમજ નીચા અને મધ્યમ વર્ગના શહેરોમાં જોખમ છે.
(PHOTO-FILE)