દિવાળી પહેલા દિલ્હીમાં ફરી એકવાર પ્રદૂષણનો ખતરો વધવા લાગ્યો છે. જેના કારણે ત્યાં રહેતા લોકોને અનેક પ્રકારની સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે. પ્રદૂષણ માત્ર દિલ્હી માટે જ નહીં પરંતુ વિશ્વ માટે જોખમી છે. આખી દુનિયા આની સામે લડી રહ્યું છે. ડબ્લ્યુએચઓ અનુસાર, ઈનવાયરમેન્ટ ટોક્સિન્સના કારણે વિશ્વભરમાં દર વર્ષે 1.26 કરોડ મૃત્યુ થાય છે.
ધ લેન્સેટ કમિશનના અહેવાલમાં પ્રકાશિત થયેલા ડેટા અનુસાર, વર્ષ 2019 માં, વિશ્વમાં લગભગ 90 લાખ લોકો પ્રદૂષણને કારણે મૃત્યુ પામ્યા હતા. ભારતમાં માત્ર એક વર્ષમાં પ્રદૂષણને કારણે 24 લાખ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા છે. આ મૃત્યુ વિવિધ પ્રકારના પ્રદૂષણને કારણે થયા છે.
• પ્રદૂષણના કેટલા પ્રકાર છે?
વાયુ પ્રદૂષણઃ આ પ્રદૂષણ પર્યાવરણની સાથે સ્વાસ્થ્યને પણ અસર કરે છે. તે વાહનો, કારખાનાઓ, બળતણ, કચરો અને ફટાકડા ફોડવાથી નીકળતા ધુમાડાથી ફેલાય છે. તેનાથી શ્વાસ અને હૃદય સંબંધિત ગંભીર સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. આ સિવાય કેન્સર અને આંખની ત્વચા સંબંધિત બીમારીઓ પણ થઈ શકે છે.
જળ પ્રદૂષણઃ આ પ્રદૂષણ પણ એક ગંભીર સમસ્યા છે જે આપણા પર્યાવરણ અને આરોગ્યને અસર કરે છે. ફેક્ટરીઓમાંથી નીકળતો કચરો, ઘરેલું કચરો, ખેતીમાં વપરાતા રસાયણો, નદીઓમાં પ્રદૂષણ અને તેલ-પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનોના લીકેજને કારણે આવું થાય છે. જેના કારણે પાણીમાં રહેતા જીવો સૌથી વધુ જોખમમાં છે.
ધ્વનિ પ્રદૂષણઃ આ પ્રદૂષણની જીવન પર ઊંડી અસર પડે છે. તે હોર્ન, કારખાનાઓના અવાજ, ડીજે-લાઉડસ્પીકર અને ફ્લાઈટ્સના મોટા અવાજને કારણે ફેલાય છે. જેના કારણે સાંભળવાની ક્ષમતા ખોવાઈ શકે છે. તેમજ તણાવ અને ચિંતા વધે છે, ઊંઘની કમી થઈ શકે છે, હૃદયની બીમારીઓ થઈ શકે છે અને મગજ પર વિપરીત અસર થાય છે.
જમીનનું પ્રદૂષણઃ આ પ્રદૂષણ પણ જોખમી છે. જેના કારણે જમીનની ફળદ્રુપતા ઘટી શકે છે. પાણી અને હવાનું પ્રદૂષણ ફેલાઈ શકે છે, જૈવવિવિધતાને નુકસાન થઈ શકે છે અને કેન્સર અને ડાયાબિટીસ જેવા રોગો થઈ શકે છે.
રેડિયેશન પ્રદૂષણઃ કિરણોત્સર્ગ પ્રદૂષણ ન્યુક્લિયર પાવર પ્લાન્ટ, તબીબી સાધનોનો ઉપયોગ, મોબાઈલ ફોન અને અન્ય ઈલેક્ટ્રોનિક ગેજેટ્સનો ઉપયોગ, રેડિયેશન ઉત્પાદનોનો ઉપયોગ, ખાણકામ અને બાંધકામમાંથી નીકળતા કિરણોત્સર્ગમાંથી આવે છે. તેનાથી કેન્સર અને અન્ય ગંભીર બીમારીઓ થઈ શકે છે. આનુવંશિક પરિવર્તન અને જન્મજાત ખામી, રોગપ્રતિકારક શક્તિની નબળાઈ અને ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.