વર્ષ 2024માં ભારતીય સ્વાસ્થ્ય ક્ષેત્રમાં ઘણા મહત્વપૂર્ણ ફેરફારો જોવા મળ્યા છે. સામાન્ય લોકોના સ્વાસ્થ્યને ધ્યાનમાં રાખીને, સરકારે આવી ઘણી દવાઓ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે, જે લાંબા ગાળાના ઉપયોગ છતાં સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક સાબિત થઈ રહી હતી. આરોગ્ય મંત્રાલયે આ વર્ષે બજારમાંથી લગભગ 156 દવાઓ પાછી ખેંચી છે. આ પગલાથી, સરકારે સુનિશ્ચિત કર્યું છે કે લોકો માટે માત્ર સલામત અને અસરકારક દવાઓ ઉપલબ્ધ છે.
ઉધરસ અને શરદી જેવી સામાન્ય સમસ્યાઓની સારવાર માટે વપરાતી દવા ‘ફેનીલેફ્રાઇન’ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. ઘણા સંશોધનોમાં તે સાબિત થયું છે કે ફિનાઇલફ્રાઇનનો વધુ પડતો ઉપયોગ ખતરનાક બની શકે છે, જે કાર્ડિયાક અરેસ્ટ જેવી સ્થિતિઓ તરફ દોરી શકે છે.
પેશાબના ચેપની સારવારમાં વપરાતી દવાઓ જેમ કે ઓફલોક્સાસીન અને ફ્લેવોજેટના મિશ્રણને બજારમાંથી દૂર કરવામાં આવી છે. આ દવાઓના વધુ પડતા સેવનથી રોગપ્રતિકારક શક્તિ પર નકારાત્મક અસર પડી શકે છે. પેરાસીટામોલનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે પીડા રાહત માટે થાય છે, પરંતુ તેની વધુ માત્રા સ્વાસ્થ્ય માટે જોખમી બની શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, પેરાસિટામોલની વધુ માત્રા ધરાવતી દવાઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે, કારણ કે તેના વધુ પડતા સેવનથી લીવર અને કિડની પર નકારાત્મક અસર પડી શકે છે.
મહિલાઓમાં વંધ્યત્વની સમસ્યાની સારવાર માટે ઘણી દવાઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો હતો, પરંતુ હવે આરોગ્ય મંત્રાલયે આ દવાઓ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. આ દવાઓના લાંબા ગાળાના ઉપયોગથી સ્વાસ્થ્ય પર ગંભીર આડઅસર થઈ શકે છે. વિટામિન ડીની વધુ માત્રા ધરાવતી દવાઓ પર પણ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે, કારણ કે વિટામિન ડીનું વધુ પડતું સેવન હાડકાં અને કિડની માટે હાનિકારક હોઈ શકે છે. આ સાથે, આંખના ચેપની સારવારમાં ઉપયોગમાં લેવાતી ઘણી દવાઓ પણ પાછી ખેંચી લેવામાં આવી છે, જેમાં નેફાઝોલિન + ક્લોરફેનિરામાઇન મેલેટ અને ફેનીલેફ્રાઇન જેવી દવાઓનો સમાવેશ થાય છે.
મલ્ટીવિટામિન્સ અને મિનરલ્સનું મિશ્રણ ધરાવતી દવાઓ પર પણ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. આ સિવાય ‘સેફિટિન’ અને ‘કોલિસ્ટિન’ જેવી એન્ટિબાયોટિક્સ પણ બજારમાંથી હટાવી દેવામાં આવી છે, કારણ કે તેના દુરુપયોગથી બેક્ટેરિયાની પ્રતિરોધક ક્ષમતા વધી શકે છે. માઈગ્રેન, પેટમાં દુખાવો, એસિડિટી અને ઉલ્ટી જેવી સમસ્યાઓની સારવાર માટે વપરાતી કેટલીક દવાઓ પર પણ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે.