વિવિધ પ્રજાતિઓમાં ઉદભવતા નવા ઝૂનોટિક રોગો વર્ષ 2030 સુધીમાં બીજી મહામારી તરફ દોરી શકે છે. યુનાઈટેડ નેશન્સ એન્વાયર્નમેન્ટ પ્રોગ્રામ (UNEP) એ તેના તાજેતરના અહેવાલમાં જણાવ્યું છે કે, આબોહવા પરિવર્તન અને પર્યાવરણમાં સતત બદલાવને કારણે પ્રજાતિઓના રહેઠાણ વિસ્તારોને અસર થઈ છે. આને કારણે, પ્રજાતિઓ વચ્ચે નવા સંપર્કો બનાવવામાં આવી રહ્યા છે, જેના કારણે પ્રાણીઓથી માણસોમાં એટલે કે ઝૂનોટિક સ્પિલઓવરમાં રોગો ફેલાવવાનું જોખમ વધી ગયું છે. ચેપી રોગો કે જે પ્રાણીઓ, પક્ષીઓ અને અન્ય જીવોમાંથી મનુષ્યમાં ફેલાય છે તેને વૈજ્ઞાનિક રીતે ઝૂનોસિસ અથવા ‘ઝૂનોટિક રોગો’ કહેવામાં આવે છે. તેઓ ખૂબ જ ઝડપી ગતિએ ફેલાય છે. આના દ્વારા ફેલાયેલા ચેપ વાયરસ, બેક્ટેરિયા, પરોપજીવી અને ફૂગ જેવા જંતુઓથી થાય છે. વિશ્વમાં હાલમાં 17 લાખ અજાણ્યા વાયરસ છે જે ગંભીર ચિંતાનો વિષય છે.
જમીનના વપરાશમાં ફેરફાર, વનનાબૂદી, વસવાટનું નુકશાન, વધતું શહેરીકરણ, વન્યજીવોની હેરફેર અને અસંતુલિત ખેતી જેવી પ્રવૃત્તિઓ નવા ઝૂનોટિક રોગોના ઉદભવ અને ફેલાવાનું જોખમ વધારે છે. વૈજ્ઞાનિકોના અનુમાન અનુસાર, નવી કેટલીક ઝૂનોટિક બીમારીઓ આગામી 3 દાયકામાં 12 ટકા વધારે જીવ લઈ શકે છે. વૈશ્વિક સ્તરે ઉભરતા ચેપી રોગોમાંથી આશરે 60% ઝૂનોટિક છે.
રિપોર્ટ અનુસાર, ઝૂનોટિક સ્પીલોવરની ઘટનાઓ વાર્ષિક પાંચથી આઠ ટકા વધી રહી છે. એવો અંદાજ છે કે 2020 ની સરખામણીએ 2050 સુધીમાં સૌથી સામાન્ય પેથોજેન્સને કારણે માનવીઓમાં દસ ગણા વધુ મૃત્યુ થશે. ડબ્લ્યુએચઓ પૂર્વીય ભૂમધ્ય પ્રદેશમાં ઉભરતા ઝૂનોસિસ એ વધતા જતા જાહેર આરોગ્ય માટે જોખમ છે. છેલ્લા બે દાયકામાં આ ક્ષેત્રના 22માંથી 18 દેશોમાં ઉભરતા ઝૂનોટિક રોગો ઉભરી આવ્યા છે.
વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થાએ 24 દેશોમાં માનવોમાં ફેલાતા એવિયન ઈન્ફલ્યુએન્ઝા (H5N1)ના 891 કેસ નોંધ્યા છે. આ કિસ્સાઓમાં, લોકો વાયરસથી સંક્રમિત જીવંત અને મૃત પક્ષીઓના સંપર્કથી બીમાર થઈ ગયા હતા. રિપોર્ટમાં એવી ચિંતા પણ વ્યક્ત કરવામાં આવી છે કે અજાણ્યા અથવા અવગણવામાં આવેલા પેથોજેન્સ રોગચાળાનું કારણ બની શકે છે. વિશ્વમાં હાલમાં 17 લાખ અજાણ્યા વાયરસ છે જે ગંભીર ચિંતાનો વિષય છે.