નવી દિલ્હીઃ વાયુ પ્રદૂષણ શરીરના અન્ય અંગો સિવાય મગજને પણ અસર કરે છે. જેના કારણે સ્ટ્રેસ વધે છે અને જ્ઞાનાત્મક ક્ષમતા ઘટે છે. હાલમાં દિલ્હીની હવાની ગુણવત્તા ખતરનાક સીમાએ પહોંચી ગઈ છે, તેથી તેના પર ધ્યાન આપવું જરૂરી છે. તબીબોએ લોકોને ચેતવણી આપી છે કે, વાયુ પ્રદૂષણ માત્ર ફેફસાંને જ નહીં પરંતુ હૃદય અને મગજ જેવા અન્ય મુખ્ય અંગોને પણ અસર કરે છે. સફદરજંગ હોસ્પિટલના પલ્મોનરી મેડિસિન વિભાગના વડા ડૉ. નીરજ ગુપ્તાએ જણાવ્યું હતું કે માથાનો દુખાવો, ચિંતા, ચીડિયાપણું, મૂંઝવણ અને જ્ઞાનાત્મક ક્ષમતામાં ઘટાડો થવાના કેસોમાં અચાનક વધારો થયો છે, ખાસ કરીને વૃદ્ધો, શાળાએ જતા બાળકો અને સગર્ભા મહિલાઓની મુશ્કેલીમાં વધારો થાય છે.
ન્યુરોકોગ્નિટિવ ક્ષમતા હવામાં નાઇટ્રોજન ડાયોક્સાઇડ, સલ્ફર ડાયોક્સાઇડ અને કાર્બન મોનોક્સાઇડના વધેલા સ્તર સાથે સીધી રીતે જોડાયેલી છે કારણ કે તે નર્વસ સિસ્ટમને અસર કરે છે. તેમણે કહ્યું, તેથી, ‘ગેસ ચેમ્બર‘ એ ટેકનિકલી સાચો શબ્દ છે જેનો ઉપયોગ હાનિકારક વાયુઓની સાંદ્રતામાં વધારો થવાને કારણે થાય છે. ડોકટરોએ જણાવ્યું હતું કે શહેરની હોસ્પિટલોમાં છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી શ્વસન સંબંધી સમસ્યાઓથી પીડાતા દર્દીઓની સંખ્યામાં વધારો જોવા મળી રહ્યો છે.
ઓલ ઈન્ડિયા ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ મેડિકલ સાયન્સ (AIIMS) ના ભૂતપૂર્વ ડિરેક્ટર ડૉ. રણદીપ ગુલેરિયાએ જણાવ્યું હતું કે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ઘણા અભ્યાસો થયા છે જેમાં વાયુ પ્રદૂષણને મગજના સ્ટ્રોક, ડિમેન્શિયા અને જ્ઞાનાત્મક ઘટાડાનાં જોખમો સાથે જોડવામાં આવ્યા છે. આ સંશોધનોના તારણોની વૈશ્વિક સ્તરે ચર્ચા કરવામાં આવી રહી છે, જેથી કરીને લોકોને આ અંગે જાગૃત કરી શકાય. ન્યુરોકોગ્નિટિવ ક્ષમતા હવામાં નાઇટ્રોજન ડાયોક્સાઇડ, સલ્ફર ડાયોક્સાઇડ અને કાર્બન મોનોક્સાઇડના વધતા સ્તર સાથે સીધી રીતે જોડાયેલી છે, જેના કારણે વાયુ પ્રદૂષણ મગજ તેમજ અન્ય અવયવોને અસર કરે છે.
વાયુ પ્રદૂષણ ગાણિતિક ક્ષમતાને અસર કરે છે ઉત્તર કેરોલિનામાં શાળાએ જતા બાળકોમાં હાથ ધરવામાં આવેલા અભ્યાસમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે એર ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સ (AQI) તેમની ગાણિતિક ક્ષમતાઓ પર સીધી અસર કરે છે, તેથી આ ઝેરી હવાના સંપર્કમાં ઘટાડો કરવાનો એકમાત્ર રસ્તો છે, બહાર જવાનું ટાળવું. ખાસ કરીને, અસ્થમા, ક્રોનિક ઓબ્સ્ટ્રક્ટિવ પલ્મોનરી ડિસીઝ (સીઓપીડી) અને ઇસ્કેમિક હાર્ટ ડિસીઝ જેવી પૂર્વ-અસ્તિત્વમાં રહેલી સ્થિતિ ધરાવતાં સંવેદનશીલ વસ્તી અને દર્દીઓએ ઘરની અંદર રહેવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ અને નિવારક પગલાં લેવા જોઈએ.