દિલ્હી: આ વર્ષના નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતાઓના નામની જાહેરાત શરૂ થઈ ગઈ છે. 2023નું ફિઝિયોલોજી અથવા મેડિસિનનું નોબેલ પુરસ્કાર કેટાલિન કારીકો અને ડ્રૂ વીસમેનને એનાયત કરવામાં આવ્યું છે. આ બંનેને ન્યુક્લિયોસાઇડ આધારિત ફેરફારો સંબંધિત તેમની શોધ માટે સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે. તેમની શોધોએ કોવિડ-19 સામે અસરકારક mRNA રસીના વિકાસને સક્ષમ બનાવ્યું છે.
નોબેલ પુરસ્કાર એવા લોકોને આપવામાં આવે છે જેમણે છેલ્લા એક વર્ષમાં માનવતા માટે સારું કામ કર્યું છે. શરૂઆતમાં આ પુરસ્કાર માત્ર ભૌતિકશાસ્ત્ર, રસાયણશાસ્ત્ર, મનોવિજ્ઞાન, દવા, સાહિત્ય અને શાંતિના ક્ષેત્રોમાં આપવામાં આવતો હતો, પરંતુ વર્ષ 1968માં તેમાં સાતમો પુરસ્કાર ઉમેરવામાં આવ્યો, જે અર્થશાસ્ત્રના ક્ષેત્રમાં હતો. નોબેલ પુરસ્કારની શરૂઆત સ્વીડિશ વૈજ્ઞાનિક આલ્ફ્રેડ નોબેલ દ્વારા કરવામાં આવી હતી.આલ્ફ્રેડ નોબેલે તેમની મોટાભાગની સંપત્તિ ભૌતિકશાસ્ત્ર, રસાયણશાસ્ત્ર, મનોવિજ્ઞાન, દવા, સાહિત્ય અને શાંતિના પુરસ્કારો માટે આપી હતી. નોબેલ એક સ્વીડિશ રસાયણશાસ્ત્રી, એન્જિનિયર અને ઉદ્યોગપતિ હતા જે ડાયનામાઈટની શોધ માટે પ્રખ્યાત છે.
દરેક ક્ષેત્રમાં નોબેલ પુરસ્કાર હેઠળ વિજેતાઓને ગોલ્ડ મેડલ અને પ્રમાણપત્ર સાથે 10 મિલિયન ક્રોનર (લગભગ નવ લાખ ડોલર) ની ઇનામ રકમ આપવામાં આવે છે. વિજેતાઓને દર વર્ષે 10 ડિસેમ્બરે સન્માનિત કરવામાં આવે છે. આલ્ફ્રેડ નોબેલનું અવસાન 10 ડિસેમ્બર 1896ના રોજ થયું હતું. 1901 થી 2021 સુધી વિવિધ ક્ષેત્રોમાં કુલ 609 વખત નોબેલ પુરસ્કાર આપવામાં આવ્યા છે.
વિશ્વભરના હજારો લોકો નોબેલ પુરસ્કાર માટે નોમિનેશન સબમિટ કરવા માટે લાયક છે. તેમાં યુનિવર્સિટીના પ્રોફેસરો, ન્યાયશાસ્ત્રીઓ, ભૂતપૂર્વ નોબેલ વિજેતાઓ અને પોતે નોબેલ સમિતિના સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે. જોકે નામાંકન 50 વર્ષ સુધી ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે, જેઓ તેમને સબમિટ કરે છે તેઓ કેટલીકવાર જાહેરમાં તેમની ભલામણો જાહેર કરે છે, ખાસ કરીને નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર અંગે.