નવી દિલ્હીઃ કૃષિ મંત્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણે મંગળવારે (2 ડિસેમ્બર) સંસદમાં માહિતી આપી હતી કે કેન્દ્રએ 2024-25 પાક વર્ષ દરમિયાન લઘુત્તમ ટેકાના ભાવ (MSP)પર 1223 લાખ મેટ્રિક ટન ખાદ્યાન્ન ખરીદવા માટે ખેડૂતોને 3.47 લાખ કરોડ રૂપિયા સીધા ચૂકવ્યા છે. લોકસભામાં એક પ્રશ્નના લેખિત જવાબમાં મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે દર વર્ષે, સરકાર સંબંધિત રાજ્ય સરકારો અને કેન્દ્રીય મંત્રાલયોના મંતવ્યો ધ્યાનમાં લીધા પછી, કૃષિ ખર્ચ અને કિંમતો કમિશન (CACP)ની ભલામણોના આધારે 22 ફરજિયાત કૃષિ પાક માટે MSP નક્કી કરે છે.
તેમણે સમજાવ્યું કે, 2018-19ના કેન્દ્રીય બજેટમાં ઉત્પાદન ખર્ચના ઓછામાં ઓછા દોઢ ગણા સ્તરે MSP રાખવાનો પૂર્વનિર્ધારિત સિદ્ધાંત જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો. તદનુસાર સરકારે વર્ષ 2018-19 થી તમામ ફરજિયાત ખરીફ, રવી અને અન્ય વાણિજ્યિક પાક માટે MSPમાં વધારો કર્યો હતો જેનું વળતર સમગ્ર ભારતીય સરેરાશ ઉત્પાદન ખર્ચ કરતાં 50 ટકા ઓછું હતું.
સરકાર નિયુક્ત ખરીદી એજન્સીઓ દ્વારા કૃષિ પાક ખરીદવાની ઓફર કરે છે અને ખેડૂતો પાસે તેમની ઉપજ સરકારી એજન્સીઓને અથવા ખુલ્લા બજારમાં જે પણ તેમના માટે ફાયદાકારક હોય તે વેચવાનો વિકલ્પ છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે ડેટા દર્શાવે છે કે વધેલા MSPથી દેશના ખેડૂતોને ફાયદો થયો છે.
સરકારે ખેડૂતોના લાભ માટે ઘણી અન્ય પહેલ પણ કરી છે, જેમાં પ્રધાનમંત્રી પાક વીમા યોજના અને પુનર્ગઠિત હવામાન આધારિત પાક વીમા યોજનાનો સમાવેશ થાય છે, જેના હેઠળ 2024-25 દરમિયાન ખેડૂતોને 12,256 કરોડ રૂપિયા ચૂકવવામાં આવ્યા છે.
ચૌહાણે જણાવ્યું હતું કે કુદરતી આફતો, પ્રતિકૂળ હવામાનની ઘટનાઓને કારણે પાકના નુકસાનનો ભોગ બનેલા ખેડૂતોને નાણાકીય સહાય પૂરી પાડવા અને ખેડૂતોની આવકને સ્થિર કરવા માટે ખરીફ 2016 થી બે વીમા યોજનાઓ શરૂ કરવામાં આવી હતી. વાવણી પહેલાથી લણણી પછીના નુકસાન સુધી આ યોજના હેઠળ વ્યાપક જોખમ વીમો આપવામાં આવે છે. આ યોજના રાજ્યો અને ખેડૂતો માટે પણ સ્વૈચ્છિક છે.
સરકારે નાણાકીય વર્ષ 2020-21 માં સ્થાપના થઈ ત્યારથી 25 નવેમ્બર, 2025 સુધી કૃષિ માળખાગત ભંડોળ (AIF) હેઠળ રૂ. 76,980 કરોડ ચૂકવ્યા છે. વ્યાજ સબવેન્શન અને ક્રેડિટ ગેરંટી સપોર્ટ દ્વારા લણણી પછીના વ્યવસ્થાપન માળખાગત સુવિધાઓ અને સમુદાય ખેતી સંપત્તિ માટે વ્યવહારુ પ્રોજેક્ટ્સમાં રોકાણ માટે આ મધ્યમ-લાંબા ગાળાની દેવું ધિરાણ સુવિધા છે.
દેશભરમાં AIF હેઠળ 1,39,837 જેટલા પ્રોજેક્ટ્સ મંજૂર કરવામાં આવ્યા છે. આ મંજૂર પ્રોજેક્ટ્સે કૃષિ ક્ષેત્રમાં રૂ. 1,22,731 કરોડનું રોકાણ એકત્રિત કર્યું છે. આ ઉપરાંત, સરકાર દેશમાં ઓર્ગેનિક ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા અને દેશના ખેડૂતોની કમાણી વધારવા માટે કૃષિ માર્કેટિંગ યોજના અને પરંપરાગત કૃષિ વિકાસ યોજનાનો અમલ કરી રહી છે, એમ મંત્રીએ ઉમેર્યું.
(PHOTO-FILE)