નવી દિલ્હીઃ આવતીકાલે આપણે પહેલાની જેમ સૂર્યના પ્રથમ કિરણનું સ્વાગત કરીશું. પરંતુ, નવા વર્ષની શુભેચ્છા દિવસ તરીકે. આજે મોડી રાત્રે 2022ને અલવિદા કહીશું, ત્યાર બાદ અમે વર્ષ 2023નું ઉત્સાહપૂર્વક સ્વાગત કરીશું. વર્ષ 2022 દેશના વિકાસની દૃષ્ટિએ ઉત્તમ રહ્યું. ભારતે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે આવી અનેક સિદ્ધિઓ હાંસલ કરી છે. જેમને વૈશ્વિક સ્તરે ઘણી ઓળખ મળી.
વિશ્વની પાંચમી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થાનું બિરુદ હાંસલ કરવું હોય કે પછી G-20 જેવા શક્તિશાળી સંગઠનોની હોસ્ટિંગ હોય, પછી તે રેકોર્ડ સ્તરે નિકાસ હોય કે પ્રથમ ખાનગી રોકેટ વિક્રમ-એસનું લોન્ચિંગ. ભારતે પોતાની ક્ષમતા વિશ્વને બતાવી છે. એટલું જ નહીં, ચેસ ઓલિમ્પિયાડનું આયોજન કરવું હોય કે બેડમિન્ટનમાં થોમસ કપની ચેમ્પિયન બનવું હોય. આપણા આતિથ્ય અને પ્રતિભાથી વિશ્વ સામસામે આવી ગયું. એવું કહી શકાય કે 2022માં ભારતે દુનિયાને દરેક ક્ષેત્રમાં પોતાની તાકાતનો અહેસાસ કરાવ્યો છે.
- અંતરિક્ષમાં નવી ઉડાન
ભારતે અવકાશ ક્ષેત્રે પોતાનું ગૌરવ વધાર્યું છે. ભારતનું પ્રથમ ખાનગી રોકેટ ‘વિક્રમ-એસ’ 18 નવેમ્બર, 2022ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. હૈદરાબાદ સ્થિત સ્પેસ સ્ટાર્ટઅપ સ્કાયરૂટ એરોસ્પેસ દ્વારા બનાવવામાં આવેલ પ્રાઈવેટ રોકેટને ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO)ના આંધ્રપ્રદેશના શ્રીહરિકોટા લોન્ચ પેડ પરથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું.
આ લોન્ચિંગ પછી ભારત અમેરિકા, રશિયા, જાપાન, ચીન અને ફ્રાન્સ જેવા દેશોની ક્લબમાં સામેલ થઈ ગયું, જે ખાનગી કંપનીઓના રોકેટ અંતરિક્ષમાં મોકલે છે. આ રોકેટે ત્રણ ઉપગ્રહોને તેમની ભ્રમણકક્ષામાં મૂક્યા છે. વિક્રમ-એસ રોકેટનું નામ ભારતના પ્રખ્યાત વૈજ્ઞાનિક અને ઈસરોના સ્થાપક ડૉ. વિક્રમ સારાભાઈના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે.
- G-20 નું અધ્યક્ષપદ મળ્યું
આ વર્ષે ભારતને વિશ્વના 20 સૌથી શક્તિશાળી દેશોના સંગઠન G-20નું પ્રમુખપદ મળ્યું છે. ઈન્ડોનેશિયાના રાષ્ટ્રપતિ જોકો વિડોડોએ 16 નવેમ્બર, 2022 ના રોજ ભારતના વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને G-20 અધ્યક્ષપદ અધિકૃત રીતે સોંપ્યું. આ પછી, 1 ડિસેમ્બર, 2022 ના રોજ, ભારત ઔપચારિક રીતે G-20 ના અધ્યક્ષ બન્યું.
આગામી G-20 કોન્ફરન્સ સપ્ટેમ્બર 2023માં નવી દિલ્હીમાં યોજાશે. યુપીના લખનૌ અને આગ્રામાં યોજાનારી આ બેઠકની તૈયારીઓ કરવામાં આવી રહી છે. આ સંસ્થાના પ્રમુખપદથી વૈશ્વિક મંચ પર ભારતનું કદ વધશે તો રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે અનેક ફાયદા થશે.
- યુએનએસસીનું અધ્યક્ષપદ પણ મળ્યું
આ વર્ષે ભારતને સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદનું અધ્યક્ષપદ પણ મળ્યું છે. ભારત ડિસેમ્બર 2022 માં તેના બે વર્ષના કાર્યકાળમાં બીજી વખત સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ (UNSC) ના પ્રમુખ બન્યા. ભારત 1 ડિસેમ્બર, 2022 થી આગામી એક મહિના માટે UNSC ના પ્રમુખ રહેશે. હાલમાં આપણો દેશ UNSCનો અસ્થાયી સભ્ય છે.
ભારત જાન્યુઆરી 2021 માં UNSC ના અસ્થાયી સભ્ય તરીકે બે વર્ષનો કાર્યકાળ શરૂ કરે છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદમાં પાંચ કાયમી અને 10 અસ્થાયી સભ્યો હોય છે. અસ્થાયી સભ્યો દર બે વર્ષ પછી ચૂંટાય છે. રાષ્ટ્રના છ મુખ્ય ભાગો છે, જેમાં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ પણ એક છે.
- ભારતે SCO નું અધ્યક્ષ પદ સંભાળ્યું
16 સપ્ટેમ્બર, 2022 ના રોજ, ભારતને શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન (SCO) નું પ્રમુખપદ મળ્યું. ઉઝબેકિસ્તાને સમરકંદમાં SCOની કમાન ભારતને સોંપી. ભારત 2023 સુધી તેના અધ્યક્ષ રહેશે. 2001માં રચાયેલ SCOમાં આઠ પૂર્ણ-સમયના સભ્ય દેશો છે. તેમાં ભારત ઉપરાંત ચીન, રશિયા, કઝાકિસ્તાન, કિર્ગિસ્તાન, તાજિકિસ્તાન, ઉઝબેકિસ્તાન અને પાકિસ્તાનનો સમાવેશ થાય છે. આ સિવાય ઈરાન, અફઘાનિસ્તાન, બેલારુસ અને મંગોલિયા નિરીક્ષક દેશો છે. દર વર્ષે SCO સમિટ યોજાય છે. તેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય પ્રાદેશિક સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવાનો તેમજ સરહદી મુદ્દાઓને ઉકેલવા, આતંકવાદનો સામનો કરવાનો અને પ્રાદેશિક વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે.
- વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી ક્ષેત્રે ભારતીય તિરંગો લહેરાવ્યો હતો
બેલેસ્ટિક મિસાઈલનું સફળ પરીક્ષણઃ વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજીના ક્ષેત્રમાં તેના પાડોશી દેશોને પાછળ છોડીને ભારતે તેની સૌથી ખતરનાક મિસાઈલ અગ્નિ-5નું સફળ પરીક્ષણ કર્યું છે. અગ્નિ-5 પરમાણુ-સક્ષમ ઇન્ટરકોન્ટિનેન્ટલ બેલેસ્ટિક મિસાઇલ (ICBM) 5,000 કિમીથી વધુ દૂરના લક્ષ્યોને નિશાન બનાવી શકે છે.
મેન પોર્ટેબલ એન્ટી ટેન્ક ગાઈડેડ મિસાઈલ – આ મિસાઈલનું ડીઆરડીઓ દ્વારા જાન્યુઆરી મહિનામાં પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું. ભારતમાં વિકસિત એન્ટી ટેન્ક મિસાઈલ ઓછા વજનની મિસાઈલ છે. તેને મેન પોર્ટેબલ લોન્ચરથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું છે.
હેલિના મિસાઈલ – એન્ટી ટેન્ક ગાઈડેડ મિસાઈલ ‘હેલિના’ એપ્રિલમાં લોન્ચ કરવામાં આવી હતી. હેલિકોપ્ટરની મદદથી વિવિધ ઊંચાઈવાળા વિસ્તારોમાંથી બે વખત મિસાઈલનું સફળ પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું. ડીઆરડીઓ, ભારતીય સેના અને ભારતીય વાયુસેના દ્વારા સંયુક્ત રીતે ફ્લાઇટ પરીક્ષણો હાથ ધરવામાં આવ્યા હતા.
બ્રહ્મોસ એક્સટેન્ડેડ રેન્જ એડિશન – બ્રહ્મોસ મિસાઈલનું પરીક્ષણ મે મહિનામાં કરવામાં આવ્યું હતું. તેની સફળતા સાથે, વાયુસેના હવે સુખોઈ ફાઈટર એરક્રાફ્ટથી લાંબા અંતરની ચોકસાઈ સાથે જમીન અથવા સમુદ્ર પરના લક્ષ્યો પર પ્રહાર કરવામાં સક્ષમ છે.
સૌથી નાનો ઉપગ્રહ: તમિલનાડુના કરુરની 18 વર્ષની રિફત શારૂકે વિશ્વના સૌથી નાના ઉપગ્રહને ડિઝાઇન કરીને ઇતિહાસ રચ્યો છે.
- દેશનું પ્રથમ ખાનગી રોકેટ
18 નવેમ્બરે સમગ્ર દેશે અંતરિક્ષ ક્ષેત્રે એક નવો ઈતિહાસ રચતો જોયો. આ દિવસે ભારતે તેનું પહેલું આ પ્રકારનું રોકેટ અવકાશમાં મોકલ્યું હતું, જેને ભારતના ખાનગી ક્ષેત્ર દ્વારા ડિઝાઇન અને તૈયાર કરવામાં આવ્યું હતું. આ રોકેટનું નામ છે – ‘વિક્રમ-એસ’. વિક્રમ-એસ રોકેટનું નામ ભારતના પ્રખ્યાત વૈજ્ઞાનિક અને ઈસરોના સ્થાપક ડૉ. વિક્રમ સારાભાઈના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે.
- 5-જી નેટવર્ક
ભારત તમામ દેશોને પાછળ છોડીને વર્ષ 2022માં 5જી નેટવર્કની શરૂઆત કરી હતી. આ જોઈને ચીન અને અમેરિકા સહિતના દેશો ચોંકી ઉઠ્યાં હતા. 5-જી ટેકનોલોજીનો સમગ્ર દેશમાં વિસ્તાર કરવામાં આવી રહ્યો છે. 5-જી ટેકનોલોજીનો દેશની પ્રજાની સાથે ભારતીય સેનાને પણ લાભ મળશે. જેથી સરહદ ઉપર તૈનાત જવાનો પણ આ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરશે.
- રેકોર્ડબ્રેક નિકાસ
ભારત પ્રથમવાર વ્યાપારિક નિકાસ એક નાણાકીય વર્ષમાં 400 બિલિયન અમેરિકી ડોલરને પાર કરી ગઈ છે. આત્મનિર્ભર ભારત યોજનાને પગલે નિકાસમાં વધારો થવાનું મનાઈ રહ્યું છે. ભારતે આ સફળતા 31મી માર્ચ 2022ના 9 દિવસ પહેલા હાંસલ કરી હતી.
- લોન બોલ્સ અને મહિલા ક્રિકેટએ ભારતનું નામ રોશન કર્યું
વર્ષ 2022માં રમત-ગમત ક્ષેત્રે ભારત માટે ઘણુ મહત્વનું રહ્યું હતું. બર્મિઘમમાં આયોજીત કોમનવેલ્થ ગેમ્સ 2022માં ભારતે પોતાનું સર્વશ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન કર્યું હતું. ભારતની દીકરીઓએ દેશનું નામ રોશન કર્યું હતું. કોમનવેલ્થ ગેમ્સ 2022માં ભારતની મહિલા ક્રિકેટ ટીમે રજત મેડલ જીત્યો હતો. મહિલાઓની લોન બોલ્સ ટીમે ભારતને પ્રથમવાર ગોલ્ડ મેડલ અપાવીને ઈતિહાસ રચ્યો હતો.
- 44મી ચેસ ઓલંપિયાડની આગેવાની
ભારતને આ વર્ષે 44મી ચેસ ઓલંપિયાડની આયોજનનો મોકો મળ્યો હતો. જેનુ ઉદ્ઘાટન વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ કર્યું હતું. આ ગેમ્સમાં 100થી વધારે દેશના ખેલાડીઓએ ભાગ લીધો હતો. આ ટૂર્નામેન્ટ 28મી જુલાઈ 2022થી લઈને 10મી ઓગસ્ટ 2022 સુધી તમિલનાડુમાં યોજાઈ હતી.
- ખાદ્યસામગ્રીનું રેકોર્ડ બ્રેક ઉત્પાદન
ખાધ્યાન્ન ઉત્પાદન જાન્યુઆરી 2022માં 308.65 મિલિયન ટનથી વધીને ડિસેમ્બર 2022માં 315.72 મિલિયન ટન થયુ હતું. 2020-21 દરમિયાન બાગાયતી ઉત્પાદન 331.05 મિલિયન મેટ્રીક ટન હતું જે વર્ષ 2021-22માં વધીને 343 મિલિયન મેટ્રીક ટન થયું હતું. જે અત્યાર સુધીમાં સૌથી વધારે ઉત્પાદન હોવાનો દાવો કરવામાં આવે છે.