શિયાળાની ઠંડીની રાત્રે, જ્યારે તમે રજાઇ નીચે આરામથી સૂવાનો પ્રયાસ કરો છો, ત્યારે અચાનક કોઈ ડરામણા સ્વપ્ન તમારી ઊંઘ બગાડે છે. આવું કેમ થાય છે તાજેતરમાં જ ફ્રન્ટિયર્સ ઇન ન્યુરોસાયન્સમાં પ્રકાશિત થયેલા એક સંશોધનમાં આ પ્રશ્નનો જવાબ આપવામાં આવ્યો છે. આ સંશોધન મુજબ શિયાળામાં ઊંઘની પેટર્ન બદલાય છે. ખાસ કરીને, ઝડપી આંખની ગતિ (REM) ઊંઘનો સમય ઉનાળાની સરખામણીમાં સરેરાશ 30 મિનિટ વધે છે. આ ઊંઘનો એવો તબક્કો છે જેમાં તમારી આંખો બંધ હોવા છતાં ઝડપથી આગળ વધે છે. આ સમય દરમિયાન મન વધુ સક્રિય રહે છે અને તેથી જ સપના વધુ જટિલ, ડરામણા અને વિચિત્ર બની શકે છે.
જર્મન મેટ્રેસ મેન્યુફેક્ચરિંગ કંપની દ્વારા કરવામાં આવેલા આ અભ્યાસના મુખ્ય સંશોધક માર્ટિન સીલનું કહેવું છે કે શિયાળામાં વહેલા સૂર્યાસ્ત અને ઓછા દિવસોને કારણે શરીરમાં મેલાટોનિનનું સ્તર વધે છે. મેલાટોનિન એ હોર્મોન છે જે ઊંઘને નિયંત્રિત કરે છે. તેના વધેલા સ્તરો ઊંડી ઊંઘ તેમજ વધુ REM ઊંઘ અને વધુ સપના તરફ દોરી જાય છે. રિસર્ચ દરમિયાન એ પણ જાણવા મળ્યું કે શિયાળામાં લોકો સપનાનો અર્થ જાણવા ગૂગલ પર વધુ સર્ચ કરે છે. આ અભ્યાસમાં શિયાળાના મહિનાઓમાં ત્રણ લાખથી વધુ સપનાઓ સંબંધિત ગૂગલ સર્ચનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવ્યું હતું. આના પરથી સ્પષ્ટ થયું કે ઠંડા હવામાનમાં ડરામણા સપનાની સંખ્યા વધે છે.
• ખરાબ સપનાથી બચવાના ઉપાયો
- હળવો ખોરાક લોઃ સૂતા પહેલા ભારે અને મસાલેદાર ખોરાક ન ખાવો.
- આલ્કોહોલ ટાળો: આલ્કોહોલનું સેવન ઊંઘની ગુણવત્તાને બગાડે છે.
- ધ્યાન કરો: સૂતા પહેલા 10 મિનિટ ધ્યાન કરવાથી મન શાંત થાય છે.
- સમયસર સૂઈ જાઓઃ નિયમિત સમયે સૂવાની અને જાગવાની ટેવ પાડો.
- સપનાની નોંધ કરો: જો સપના વારંવાર ખલેલ પહોંચાડે છે, તો તેને લખો અને મનોવિજ્ઞાનીની સલાહ લો.