10, 20 અને 50ની ચલણી નોટોની અછત સામે જાણો કોણે લાલબત્તી ધરી?
નવી દિલ્હી, 18 ડિસેમ્બર, 2025ઃ shortage of 10, 20 and 50 currency notes દેશમાં નાની ચલણી નોટોની અછત સર્જાઈ છે. આ અંગે રિઝર્વ બેંકના કર્મચારીઓએ બેંકની ધ્યાન દોર્યું હોવાનું જાણવા મળે છે.
મીડિયા અહેવાલ અનુસાર ઓલ ઈન્ડિયા રિઝર્વ બેંક એમ્પ્લોયીઝ એસોસિએશન (AIRBEA) દ્વારા દેશભરમાં નાના મૂલ્યની નોટોની તીવ્ર અછત સર્જાઈ રહી છે. એસોસિયેશને આ અંગે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) ને ચેતવણી આપી છે.
એસોસિયેશને RBI ના ડેપ્યુટી ગવર્નરને લખેલા વિધિવત પત્રમાં જણાવ્યું હતું કે 10, 20 અને 50 રૂપિયાની નોટો હાલ ભારતના ઘણા ભાગમાં, ખાસ કરીને નગરો અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં આ ચલણી નોટો “લગભગ અનુપલબ્ધ” છે. આ નાની નોટો રોજિંદા વ્યવહારો માટે વ્યાપકપણે ઉપયોગમાં લેવાય છે.
એસોસિએશને નોંધ્યું હતું કે જ્યારે 100, 200 અને 500 રૂપિયાના ઉચ્ચ મૂલ્યની નોટો સરળતાથી સુલભ હોય ત્યારે ATM મુખ્યત્વે મોટા મૂલ્યની નોટોનું વિતરણ કરે છે, પરંતુ બેંકોની શાખાઓ નાની નોટો પૂરી પાડવામાં મુશ્કેલી અનુભવી રહી છે.
AIRBEA એ ચેતવણી આપી હતી કે આ અસંતુલન નિયમિત રોકડ વ્યવહારોમાં અવરોધ ઊભા કરી રહ્યું છે, જેમાં સ્થાનિક પરિવહન સેવાઓ, કરિયાણા અને અન્ય આવશ્યક ખરીદીઓ માટે ચૂકવણીનો સમાવેશ થાય છે.
AIRBEA ના પત્રમાં પ્રસ્તાવ મૂકવામાં આવ્યો છે કે RBI એ કોમર્શિયલ બેંક કાઉન્ટરો અને RBI ઇશ્યૂ કાઉન્ટરો દ્વારા નાના મૂલ્યની નોટોનું વિતરણ સુનિશ્ચિત કરવું જોઈએ. સંસ્થાએ એવું પણ સૂચન કર્યું છે કે RBI ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વિસ્તારોમાં સુલભતા સુધારવા માટે પંચાયતો, સહકારી સંસ્થાઓ, પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકો અને સ્વ-સહાય જૂથો સાથે સહયોગ કરીને “સિક્કા મેળા” – એવા કાર્યક્રમો જ્યાં સિક્કા વધુ વ્યાપક રીતે વહેંચવામાં આવે છે એ વ્યવસ્થાને પુનર્જીવિત કરે.
ચલણી નોટોના સંચાલનમાં પડકારો વચ્ચે આ અછતની ચિંતા ઊભી થઈ છે, જેમાં 2,000 રૂપિયાની નોટ (2023 માં પાછી ખેંચી લેવામાં આવી હતી પરંતુ હજુ પણ કાયદેસર ટેન્ડર) જેવા ચોક્કસ મૂલ્યોના તબક્કાવાર ઉપાડ અને RBI ના નિર્દેશો શામેલ છે.
એ સમયે બેંકોને 100 અને 200 રૂપિયા જેવી ઓછા મૂલ્યની નોટો વિતરિત કરવા માટે મોટાભાગના ATM ગોઠવવા જરૂરી છે. આ પગલાંનો હેતુ 2026 સુધી ATM ઉપલબ્ધતા માટે લક્ષ્યાંકો સાથે સામાન્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવાતા મૂલ્યો સુધી જાહેર પહોંચ વધારવાનો છે.
