વિશ્વ સંગીત દિવસ પર જાણો ભારતીય સંગીતના સ્વરો અને સંગીતના પ્રકારો વિશે
આજે વિશ્વભરમાં વિશ્ન સંગીત દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છએ આમ તો આ દિવસની ઉજવણી કરવાની શરુઆત પેરિસથી થઈ હતી જો કે ભારત સહિત વિશ્વના અનેક દેશો આજના આ દિવસને સંગીત દિવસ તરીકે ઉજવે છે
આપણે જાણીએ છીએ કે સંગીત આપણને બધાને આકર્ષિત કરે છે. કહેવાય છે કે ભગવાન સંગીતની પાછળ સાથે સંગીતની કળા જોડાયેલી છે ચાલે છે. સામામન્ય રીતે સંગીત દરેકને ગમે છે ભાગ્યે જ કોઈ હશે જેને સંગીત ન ગમે.
આજે વિશ્વ સંગીત દિવસે જાણીશું સંગીત વિશેની કેટલીક વાતો ભારતીય સંગીત પ્રાચીન સમયથી સાંભળવામાં આવે છે. આ સંગીતનો મૂળ સ્ત્રોત વેદ માનવામાં આવે છે. હિંદુ પરંપરા અનુસાર બ્રહ્માએ નારદ મુનિને સંગીતની ભેટ આપી હતી.
સંગીતના છે 7 શુદ્ધ સ્વરો
સારેગામપધનિ…………..આ આપણે સાંભળ્યું હશે જે સંગીતના 7 શુદ્ધ સ્વરો છે જેમાં ષડજ (સા), ઋષભ (રે), ગાંધાર (જી), મધ્યમ (એમ), પંચમ (પ), ધૈવત (ધ), નિષાદ (ની). નો સમાવેશ થાય છે.
એટલે કે આ સાત અવાજોના સમન્વયથી સંગીતનું સર્જન થાય છે. સંગીત વિના દુનિયા ખાલી છે એમ કહીએ તો અતિશયોક્તિ નહીં થાય. આ સાંભળવાથી મન અને મગજ પર સકારાત્મક અસર થાય છે. ત્રણ પ્રકાર ભારતીય સંગીતને આપણે ત્રણ ભાગમાં વહેંતાયા છે
સંગીતના પ્રકારો
સંગીતના ત્રણ પ્રકારોમાં
1 શાસ્ત્રીય સંગીત
જેમાં ભારતીય શાસ્ત્રીય સંગીતની બે મુખ્ય પદ્ધતિઓ જેમાં 1 હિન્દુસ્તાની સંગીત અને 2 કર્ણાટિક સંગીત છે.
2 ઉપશાસ્ત્રીય સંગીત
ઉપ શાસ્ત્રીય સંગીતમાં ઠુમરી, ટપ્પા, ડોરી, કજરી વગેરે સમાવેશ પામે છે.
3 સુગમ સંગીત કે હળવું સંગીત
સુગમ કે હળવા સંગીતમાં ભજન, ભારતીય ફિલ્મ સંગીત, ગઝલ, ભારતીય પોપ સંગીત, લોક સંગીત વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
ભારતીય સંગીતકારોનું યોગદાન સંગીતકારોએ ભારતીય સંગીતને પ્રોત્સાહન આપવામાં અમૂલ્ય યોગદાન આપ્યું છે. આમાં, તેમના નામો ખાસ ઉલ્લેખનીય છે, જેમ કે નૌશાદ, શંકર-જયકિશન, રવિ, મદન મોહન, સી. રામચંદ્ર, ખય્યામ, એ.આર. રહેમાન, અનિલ બિસ્વાસ, રોશન વગેરેનો સમાવેશ થાય છે
આ સાથે જ કેટલાક અનામી સંગીતકારોએ ભારતીય સંગીતને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે. આ પરંપરા આજે પણ ચાલુ છે. ભારતીય સંગીત એ અમૂલ્ય ખજાનો છે. સંગીત માનવ મનને શાંત કરે છે, સંગીત એક થેપારી તરીકે પણ વાપરવામાં આવે છે.
