દિલ્હી : વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આજે વીડિયો સંદેશ દ્વારા G20 કૃષિ મંત્રીઓની બેઠકને સંબોધન કર્યું હતું.સભાને સંબોધતા , વડાપ્રધાનએ તમામ મહાનુભાવોનું ભારતમાં સ્વાગત કર્યું અને ટિપ્પણી કરી કે કૃષિ માનવ સંસ્કૃતિના કેન્દ્રમાં છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો કે કૃષિ પ્રધાનની જવાબદારીઓ માત્ર અર્થતંત્રના એક ક્ષેત્રને સંભાળવા સુધી મર્યાદિત નથી પરંતુ માનવતાના ભવિષ્યને સુરક્ષિત કરવા તરફ વિસ્તરે છે. વડાપ્રધાનએ નોંધ્યું હતું કે કૃષિ વૈશ્વિક સ્તરે 2.5 અબજથી વધુ લોકોને આજીવિકા પૂરી પાડે છે અને ગ્લોબલ સાઉથમાં જીડીપીના લગભગ 30 ટકા અને નોકરીઓમાં 60 ટકાથી વધુનો હિસ્સો ધરાવે છે. ગ્લોબલ સાઉથ દ્વારા આજે સામનો કરવામાં આવેલા પડકારોને રેખાંકિત કરતાં વડાપ્રધાનએ રોગચાળાની અસર અને સપ્લાય ચેઇનમાં વિક્ષેપ પાડતા ભૌગોલિક રાજકીય તણાવની અસર વિશે જણાવ્યું હતું. તેમણે આબોહવા પરિવર્તનના મુદ્દાને પણ સ્પર્શ કર્યો જેના કારણે આત્યંતિક હવામાનની ઘટનાઓ વધુ અને વધુ વારંવાર બને છે.
કૃષિ ક્ષેત્રમાં ભારતના યોગદાન પર પ્રકાશ ફેંકતા, વડાપ્રધાનએ ભારતની ‘બેક ટુ બેઝિક્સ’ અને ‘માર્ચ ટુ ફ્યુચર’ની નીતિ પર પ્રકાશ પાડ્યો અને કહ્યું કે ભારત પ્રાકૃતિક ખેતી તેમજ ટેકનોલોજી-સક્ષમ ખેતીને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યું છે. વડાપ્રધાનએ કહ્યું, “આખા ભારતમાં ખેડૂતો હવે કુદરતી ખેતી કરી રહ્યા છે.” તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે તેઓ કૃત્રિમ ખાતરો અથવા જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરતા નથી પરંતુ તેમનું ધ્યાન ધરતી માતાને પુનર્જીવિત કરવા, જમીનના સ્વાસ્થ્યનું રક્ષણ કરવા, ‘વન ડ્રોપ, મોર ક્રોપ’નું ઉત્પાદન અને જૈવિક ખાતરો અને જંતુ વ્યવસ્થાપન ઉકેલોને પ્રોત્સાહન આપવા પર છે. તે જ સમયે, વડાપ્રધાનએ વધુમાં કહ્યું કે, અમારા ખેડૂતો ઉત્પાદકતા વધારવા માટે ટેક્નોલોજીનો સક્રિયપણે ઉપયોગ કરી રહ્યા છે અને તેમના ખેતરોમાં સૌર ઊર્જા ઉત્પન્ન કરવા અને તેનો ઉપયોગ, પાકની પસંદગીને શ્રેષ્ઠ બનાવવા માટે સોઇલ હેલ્થ કાર્ડનો ઉપયોગ અને પોષક તત્ત્વો અને તેમના પાકનું નિરીક્ષણ કરવા દવા છંટકાવ માટે ડ્રોનનાં ઉદાહરણ આપ્યા.મોદીએ વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો કે આ ‘ફ્યુઝન એપ્રોચ’ કૃષિ ક્ષેત્રના અનેક મુદ્દાઓને ઉકેલવાનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે.
વડાપ્રધાનએ નોંધ્યું હતું કે વર્ષ 2023 બાજરીના આંતરરાષ્ટ્રીય વર્ષ તરીકે ઉજવવામાં આવી રહ્યું છે અને કહ્યું કે મહાનુભાવો હૈદરાબાદમાં તેમની થાળીઓમાં આનું પ્રતિબિંબ જોશે કારણ કે બાજરી અથવા અન્નના આધારે ઘણી વાનગીઓ તૈયાર કરવામાં આવે છે. મોદીએ માહિતી આપી હતી કે આ સુપરફૂડ માત્ર ખાવા માટે આરોગ્યપ્રદ નથી પણ ખેડૂતોની આવક વધારવામાં પણ મદદ કરે છે કારણ કે પાકને ઓછા પાણી અને ખાતરની જરૂર પડે છે. બાજરીના ઈતિહાસ પર પ્રકાશ પાડતા વડાપ્રધાનએ જણાવ્યું કે હજારો વર્ષોથી તેની ખેતી કરવામાં આવે છે પરંતુ બજાર અને માર્કેટિંગના પ્રભાવને કારણે પરંપરાગત રીતે ઉગાડવામાં આવતા ખાદ્ય પાકોનું મૂલ્ય નષ્ટ થઈ ગયું હતું. “ચાલો આપણે અન્ન મિલેટ્સને આપણા પસંદગીના ખોરાક તરીકે સ્વીકારીએ”,એવી વડાપ્રધાનએ ટિપ્પણી કરી હતી. તેમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે ભારત બાજરીમાં શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓ, સંશોધન અને તકનીકોને શેર કરવા માટે એક શ્રેષ્ઠતાના કેન્દ્ર તરીકે એક ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ મિલેટ્સ રિસર્ચ વિકસાવી રહ્યું છે.
મોદીએ કૃષિ મંત્રીઓને વૈશ્વિક ખાદ્ય સુરક્ષા હાંસલ કરવા માટે સામૂહિક પગલાં કેવી રીતે હાથ ધરવા તે અંગે વિચાર-વિમર્શ કરવા વિનંતી કરી. તેમણે સીમાંત ખેડૂતો પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કરતી અને વૈશ્વિક ખાતર પુરવઠા શૃંખલાને મજબૂત કરતી ટકાઉ અને સમાવિષ્ટ ખાદ્ય પ્રણાલી બનાવવાની રીતો શોધવાનું સૂચન કર્યું. તે જ સમયે, વડાપ્રધાનએ સારી જમીનની તંદુરસ્તી, પાકની તંદુરસ્તી અને ઉપજ માટે કૃષિ પદ્ધતિઓ અપનાવવા જણાવ્યું હતું. વડાપ્રધાનએ કહ્યું કે વિશ્વના વિવિધ ભાગોમાંથી પરંપરાગત પ્રથાઓ આપણને પુનર્જીવિત કૃષિ માટે વિકલ્પો વિકસાવવા માટે પ્રેરણા આપી શકે છે. તેમણે ખેડૂતોને નવીનતા અને ડિજિટલ ટેક્નોલોજીથી સશક્ત બનાવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો અને ગ્લોબલ સાઉથમાં નાના અને સીમાંત ખેડૂતો માટે પોસાય તેવા ઉકેલો બનાવવા પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે કચરામાંથી સંપત્તિ બનાવવા માટે રોકાણ કરતી વખતે કૃષિ અને ખાદ્યપદાર્થોનો કચરો ઘટાડવાની તાત્કાલિક જરૂરિયાત પર પણ ભાર મૂક્યો હતો.
સંબોધન સમાપ્ત કરતાં, વડાપ્રધાનએ કહ્યું, “કૃષિમાં ભારતની G20 પ્રાથમિકતાઓ આપણી ‘એક પૃથ્વી’ને સ્વસ્થ કરવા, આપણા ‘એક પરિવાર’માં સંવાદિતા બનાવવા અને ઉજ્જવળ ‘એક ભવિષ્ય’ની આશા આપવા પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કરે છે. તેમણે ખુશી વ્યક્ત કરી કે બે નક્કર પરિણામો પર કામ ચાલી રહ્યું છે – ખાદ્ય સુરક્ષા અને પોષણ પર ડેક્કન ઉચ્ચ સ્તરીય સિદ્ધાંતો, અને બાજરી અને અન્ય અનાજ માટે ‘મહર્ષી’ પહેલ. “આ બે પહેલને સમર્થન એ સમાવિષ્ટ, ટકાઉ અને સ્થિતિસ્થાપક કૃષિના સમર્થનમાં એક નિવેદન છે”, એવું વડાપ્રધાનએ તારણ કાઢ્યું હતું.
