મુંબઈઃ દેશભરમાં ગુનાખોરી અને સાયબર ક્રાઈમના કેસ દરરોજ વધી રહ્યા છે. દરમિયાન, સામાજિક સંસ્થા પ્રજા ફાઉન્ડેશને મુંબઈની પોલીસિંગ અને કાયદો-વ્યવસ્થા અંગે શ્વેતપત્ર બહાર પાડ્યું છે. આ રિપોર્ટમાં ઘણી મોટી બાબતો પ્રકાશમાં આવી છે, આ અહેવાલમાં અપરાધની ઘટનાઓ, બાળકોના સંરક્ષણ અધિનિયમ (POCSO) કેસો, સાયબર ક્રાઈમ, ફોરેન્સિક વિભાગ અને પોલીસ કર્મચારીઓને લગતા મુદ્દાઓ આવરી લેવામાં આવ્યા છે. પ્રજા ફાઉન્ડેશનના સીઈઓ મિલિંદ મ્સ્કેએ જણાવ્યું હતું કે, “કાયદો અને વ્યવસ્થાની જાળવણીમાં સુધારો કરવા માટે, સુપ્રીમ કોર્ટે 2006માં ‘પ્રકાશ સિંહ વિરુદ્ધ યુનિયન ઓફ ઈન્ડિયા‘ના ચુકાદામાં સાત પોલીસ સુધારા માટે નિર્દેશ જારી કર્યા હતા.” આ રિપોર્ટમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે, મુંબઈમાં છેલ્લા 10 વર્ષમાં બળાત્કારના નોંધાયેલા કેસોમાં 130 ટકા (391 થી 901) અને છેડતીના કેસોમાં 105 ટકા (1,137 થી 2,329)નો વધારો થયો છે. આ સિવાય મુંબઈમાં નોંધાયેલા કુલ બળાત્કારના કેસમાંથી 61 ટકા (615) કેસમાં સગીર છોકરીઓ ભોગ બની છે.
પ્રજા ફાઉન્ડેશનના સંશોધન અને વિશ્લેષણના વડા યોગેશ મિશ્રાએ જણાવ્યું હતું કે, “મુંબઈ પોલીસની વેબસાઈટ પર ઉપલબ્ધ ડેટામાંથી આ ડેટા પ્રોટેક્શન ઓફ ચિલ્ડ્રન એક્ટ, 2012 (POCSO) હેઠળના અહેવાલમાં નોંધવામાં આવ્યો છે.” આ સિવાય જુલાઈ 2023 સુધીમાં મુંબઈ પોલીસમાં 30 ટકા પોલીસકર્મીઓની અછત છે. આ સિવાય પોલીસ ઈન્સ્પેક્ટર, આસિસ્ટન્ટ પોલીસ ઈન્સ્પેક્ટર અને પોલીસ સબ ઈન્સ્પેક્ટરની પોસ્ટમાં પણ 22 ટકાનો ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. 2022 ના અંતમાં, નોંધાયેલા POCSO કેસોમાંથી 73 ટકા કેસોની તપાસ બાકી હતી. 2022 માં અન્ય નોંધાયેલા ફોજદારી કેસોની બાકી તપાસની સ્થિતિ ઉપલબ્ધ નથી. આ નેશનલ ક્રાઈમ રેકોર્ડ બ્યુરોનો ભારતમાં ક્રાઈમ – 2022 રિપોર્ટ હજુ પ્રકાશિત થયો નથી.
સમગ્ર વિશ્વમાં સાયબર ક્રાઈમ વધી રહ્યો છે અને મુંબઈ પણ આમાંથી બાકાત નથી. 2018 (1,375) થી 2022 (4,723) ની સરખામણીમાં મુંબઈમાં નોંધાયેલા સાયબર ક્રાઈમના કેસોમાં 243 ટકાનો વધારો થયો છે. સાયબર ક્રાઈમના સૌથી વધુ કેસ ક્રેડિટ કાર્ડ ફ્રોડના નોંધાયા હતા, જે 2018માં 461થી 657 ટકા વધીને 2022માં 3,490 થઈ ગયા છે. જો કે, આવા ગુનાઓને અટકાવવા માટે, મુંબઈ પોલીસ દ્વારા પોલીસ સ્ટેશનોમાં સાયબર સેલની રચના જેવા પગલાં લેવામાં આવ્યા છે. છેલ્લા 10 વર્ષમાં, નોંધાયેલ છેડતીના કેસોમાં 105 ટકા (1,137 થી 2,329) વધારો થયો છે. 2022 માં, કુલ બળાત્કારના કેસોમાંથી 63 ટકા સગીર છોકરીઓ ભોગ બની હતી અને પોક્સો એક્ટ હેઠળ નોંધાયેલા હતા. 2022 ના અંતમાં, 73 ટકા POCSO કેસોની તપાસ બાકી છે. પોલીસકર્મીઓની જગ્યાઓ 2018માં 22 ટકાથી વધીને 2023માં 30 ટકા થઈ ગઈ છે.
2022ના અંતમાં ફોરેન્સિક તપાસના 44 ટકા કેસ પેન્ડિંગ હતા અને માર્ચ 2023 સુધીમાં ફોરેન્સિક વિભાગમાં 39 ટકા સ્ટાફની અછત છે. સાયબર ક્રાઇમના કેસ 2018માં 1,375થી 243 ટકા વધીને 2022માં 4,723 થયા છે. આ જ સમયગાળા દરમિયાન, ક્રેડિટ કાર્ડ છેતરપિંડીના કેસોમાં 657 ટકા (461 થી 3,490) વધારો થયો છે.
