નવી દિલ્હીઃ કેન્દ્રીય નાણાં મંત્રી નિર્મલા સીતારમણે જણાવ્યું હતું કે, મુક્ત અને નિષ્પક્ષ બજારો સુનિશ્ચિત કરવા એ માત્ર આર્થિક જ નહીં પરંતુ લોકશાહી આવશ્યકતા પણ છે અને આ પૃષ્ઠભૂમિમાં ભારતીય પ્રતિસ્પર્ધા આયોગ (CCI) બજારોમાં સ્પર્ધા જાળવવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે. બજાર નિયમનકાર ભારતીય પ્રતિસ્પર્ધા આયોગના 16માં વાર્ષિક દિવસ સમારોહને સંબોધતા, નાણામંત્રી સીતારમણે જણાવ્યું હતું કે, પ્રતિસ્પર્ધા કાર્યક્ષમતા અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપે છે અને ગ્રાહકોને લાભ પહોંચાડે છે.
તેમણે કહ્યું, ‘નવીનતા માટે પ્રતિસ્પર્ધા મહત્ત્વપૂર્ણ છે. એકાધિકારવાદી વાતાવરણમાં, વિકાસ કરવાની કોઈ ઉતાવળ નથી. જ્યારે સ્પર્ધા સાથે, પાછળ રહી જવાનો ડર સંસ્થાઓને ટેકનોલોજી, ડિઝાઇન, સેવા અને ડિલિવરીમાં નવીનતા લાવવા મજબૂર કરે છે.’ નાણામંત્રી સીતારમણના મતે, મુક્ત અને નિષ્પક્ષ વેપાર બજાર એ સુનિશ્ચિત કરે છે કે કોઈ એક ખેલાડી સંસાધનોનો એકાધિકાર ન કરી શકે, વિકલ્પો છુપાવી શકે અને કિંમતોમાં ખૂબ વધારો ન કરી શકે. આનાથી અમારા ગ્રાહકોને ફાયદો થાય છે.
નાણામંત્રીએ કહ્યું, ‘પ્રતિસ્પર્ધા અધિનિયમ હેઠળ ભારતીય પ્રતિસ્પર્ધા આયોગ (CCI)ના ત્રણ મુખ્ય કાર્યો છે. પ્રથમમાં બજારોમાં સ્પર્ધાને પ્રોત્સાહન આપવું અને ટકાવી રાખવી, બીજું ગ્રાહકોના હિતોનું રક્ષણ કરવું અને વેપારની સ્વતંત્રતા સુનિશ્ચિત કરવી. જ્યારે ત્રીજું સ્પર્ધા પર પ્રતિકૂળ અસર કરતી પ્રથાઓને પ્રતિબંધિત કરવી.’ આજના એકબીજા સાથે જોડાયેલા અને ઝડપી ગતિ ધરાવતા વૈશ્વિક અર્થતંત્રમાં, નિયમનકારી મંજૂરીઓમાં વિલંબ અનિશ્ચિતતા પેદા કરી શકે છે, વ્યાપારી સમયરેખાને વિક્ષેપિત કરી શકે છે અને વ્યવહારના ઇચ્છિત મૂલ્યને સંભવિત રીતે ઘટાડી શકે છે. નાણામંત્રી સીતારમણે ભાર મૂક્યો હતો કે, ‘એ જરૂરી છે કે નિયમનકારી માળખું, કડક દેખરેખ જાળવી રાખીને, સ્પર્ધાને નુકસાન ન પહોંચાડતા આવા સંયોજનો માટે ઝડપી અને સરળ મંજૂરીઓની સુવિધા પણ આપે.’
પરંપરાગત પડકારો ઉપરાંત, તાજેતરના વર્ષોમાં નવા પડકારો પણ ઉભરી આવ્યા છે. કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તા ટેકનોલોજી બજાર શક્તિ, પારદર્શિતા, ડેટા ઍક્સેસ, અલ્ગોરિધમિક પૂર્વગ્રહો અને સ્પર્ધાત્મક નુકસાનના અવકાશ વિશે પ્રશ્નો ઉભા કરે છે. નાણામંત્રીએ કહ્યું, ‘આ વર્ષના કેન્દ્રીય બજેટમાં, મેં ઉત્પાદકતા અને રોજગાર વધારવા માટે સિદ્ધાંતો અને વિશ્વાસ પર આધારિત હળવા-સ્પર્શ નિયમનકારી માળખાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેવી જ રીતે, નિયમનકારોએ ‘ન્યૂનતમ જરૂરી, મહત્તમ શક્ય’ ના સિદ્ધાંત દ્વારા માર્ગદર્શન આપવું જોઈએ જેથી નિયમનકારી તકેદારીને વૃદ્ધિ તરફી માનસિકતા સાથે સંતુલિત કરી શકાય.’