કાન્સમાં ભારતનો ઐતિહાસિક શો- પાયલ કાપડિયાએ તેની ફિલ્મ ‘ઓલ વી ઇમેજિન એઝ લાઇટ’ માટે ગ્રાન્ડ પ્રિકસ એવોર્ડ જીત્યો
નવી દિલ્હીઃ 77મા કાન્સ ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં ભારતનું પ્રદર્શન અસાધારણ રહ્યું છે જેમાં 2 ફિલ્મ નિર્માતાઓ, એક અભિનેત્રી અને એક સિનેમેટોગ્રાફરે વિશ્વના અગ્રણી ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં ટોચના પુરસ્કારો જીત્યા છે. સમૃદ્ધ ફિલ્મ ઉદ્યોગ સાથે સૌથી મોટા ફિલ્મ નિર્માતા રાષ્ટ્રમાંના એક તરીકે, ભારતીય ફિલ્મ નિર્માતાઓએ તેમના વર્ષોના કાન્સમાં ભારે પ્રશંસા મેળવી છે.
30 વર્ષમાં પહેલી વાર કોઈ ભારતીય ફિલ્મ, પાયલ કાપડિયાની ‘ઓલ વી ઇમેજિન એઝ લાઇટ’ કે જે બે નર્સોના જીવનની આસપાસ કેન્દ્રિત છે, તેને પામ ડી’ અથવા ફેસ્ટિવલના સર્વોચ્ચ એવોર્ડ માટે નામાંકિત કરવામાં આવી હતી. કાપડિયાની આ ફિલ્મે ગ્રાં પ્રી જીત્યો હતો, જે આ કેટેગરીમાં બીજું સ્થાન હતું. આ જીત સાથે જ એફટીઆઈઆઈની પૂર્વ વિદ્યાર્થીની પાયલ કાપડિયા આ પ્રતિષ્ઠિત એવોર્ડ મેળવનારી પ્રથમ ભારતીય બની ગઈ છે. આ ૩૦ વર્ષ પછી આવ્યું છે જ્યારે શાજી એન કરુણની ‘સ્વહમ’ એ સર્વોચ્ચ સન્માન માટે સ્પર્ધા કરી હતી.
પાયલની આ ફિલ્મને ભારત અને ફ્રાંસ વચ્ચે થયેલી હસ્તાક્ષરિત ઓડિયો-વિઝ્યુઅલ સંધિ હેઠળ માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલય દ્વારા સત્તાવાર ઇન્ડો-ફ્રેન્ચ સહ-નિર્માણનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો હતો. મહારાષ્ટ્રના (રત્નાગિરિ અને મુંબઈ) મંત્રાલય દ્વારા પણ ફિલ્મના શૂટિંગની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. આ ફિલ્મને ઓફિશિયલ કો-પ્રોડક્શન માટે ભારત સરકારની ઇન્સેન્ટિવ્સ સ્કીમ હેઠળ ક્વોલિફાઈંગ કો-પ્રોડક્શન ખર્ચના 30 ટકા માટે વચગાળાની મંજૂરી મળી હતી.
ફિલ્મ એન્ડ ટેલિવિઝન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઇન્ડિયાના વિદ્યાર્થી ચિદાનંદ એસ નાઇકને કન્નડ લોકવાયકા પર આધારિત 15 મિનિટની ટૂંકી ફિલ્મ ” સનફ્લાવર વેર ધ ફર્સ્ટ વન્સ ટુ નો ” માટે લા સિનેફ વિભાગમાં પ્રથમ ઇનામ મળ્યું હતું. એફટીઆઇઆઇની આ ફિલ્મ એફટીઆઇઆઇની ટીવી વિંગના એક વર્ષના કાર્યક્રમનું નિર્માણ છે, જેમાં વિવિધ શાખાઓના ચાર વિદ્યાર્થીઓ એટલે કે ડિરેક્શન, ઇલેક્ટ્રોનિક સિનેમેટોગ્રાફી, એડિટિંગ, સાઉન્ડે વર્ષના અંતની સંકલિત કવાયત તરીકે એક પ્રોજેક્ટ માટે સાથે કામ કર્યું હતું. 2022માં એફટીઆઈઆઈમાં જોડાતા પહેલા, ચિદાનંદ એસ નાઈકને 53 મા આંતરરાષ્ટ્રીય ફિલ્મ ફેસ્ટિવલ ઓફ ઇન્ડિયા (આઇએફએફઆઈ) માં 75 ક્રિએટિવ માઇન્ડ્સમાંના એક તરીકે પણ પસંદ કરવામાં આવ્યા હતા, જે સિનેમાના ક્ષેત્રમાં ઉભરતા યુવાન કલાકારોને ઓળખવા અને ટેકો આપવા માટે માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયની પહેલ છે. મહત્વનું છે કે ભારતમાં જન્મેલી માનસી મહેશ્વરીની બન્નીહુડ નામની એનિમેટેડ ફિલ્મને લા સિનેફ સિલેક્શનમાં ત્રીજું ઇનામ મળ્યું હતું.
આ ફેસ્ટિવલમાં વિશ્વ વિખ્યાત દિગ્દર્શક શ્યામ બેનેગલના કાર્યની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી. ભારતમાં તેની રજૂઆતના 48 વર્ષ પછી બેનેગલ્સ મંથન, જે નેશનલ ફિલ્મ આર્કાઇવ્સ ઓફ ઇન્ડિયા (માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલય હેઠળ એનએફડીસી-એનએફએઆઈ)માં સંરક્ષિત છે અને ફિલ્મ હેરિટેજ ફાઉન્ડેશન દ્વારા પુન:સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું છે, તેને ક્લાસિક વિભાગમાં કાન્સમાં પ્રદર્શિત કરવામાં આવ્યું હતું.
ભારતીય સિનેમામાં તેમના સમૃદ્ધ કાર્ય માટે જાણીતા સિનેમેટોગ્રાફર સંતોષ સિવન તેમની “કારકિર્દી અને કામની અસાધારણ ગુણવત્તા”ના માનમાં 2024ના કાન્સ ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં પ્રતિષ્ઠિત પીયરે એન્જેનીક્સ શ્રદ્ધાંજલિ પુરસ્કારથી નવાજવામાં આવેલા પ્રથમ એશિયન બન્યા હતા. કાન્સમાં ઇતિહાસ સર્જનાર અન્ય એક વ્યક્તિ અનસૂયા સેનગુપ્તા છે, કારણ કે તે ‘અન ચોક્કસ સંબંધ’ કેટેગરીમાં ‘ધ બેશરમ’ માં તેના અભિનય માટે શ્રેષ્ઠ અભિનેત્રીનો એવોર્ડ જીતનારી પ્રથમ ભારતીય બની હતી.
કાન્સમાં ચમકેલા અન્ય એક સ્વતંત્ર ફિલ્મ નિર્માતાનું નામ હતું મૈસમ અલી, જેઓ એફટીઆઈઆઈના પૂર્વ વિદ્યાર્થી પણ હતા. તેની ફિલ્મ “ઇન રિટ્રીટ” એસિડ કાન્સ સાઇડબાર પ્રોગ્રામમાં દર્શાવવામાં આવી હતી. એસોસિયેશન ફોર ધ ડિફ્યુઝન ઓફ ઇન્ડિપેન્ડન્ટ સિનેમા દ્વારા સંચાલિત વિભાગમાં 1993માં તેની શરૂઆતથી અત્યાર સુધીમાં પહેલી વખત કોઈ ભારતીય ફિલ્મ દર્શાવવામાં આવી હતી.
૭૭મા કાન્સ ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં આપણે ભારતીય સિનેમા માટે ઐતિહાસિક વર્ષ જોયું છે ત્યારે ફિલ્મ એન્ડ ટેલિવિઝન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઇન્ડિયા પાસે તેની સિદ્ધિઓની ઉજવણી કરવા માટે એક ખાસ કારણ છે, કારણ કે પાયલ કાપડિયા, સંતોષ શિવાન, મૈસમ અલી અને ચિદાનંદ એસ નાઇક જેવા ભૂતપૂર્વ વિદ્યાર્થીઓ કાન્સમાં ચમકે છે. એફટીઆઈઆઈ ભારત સરકારના માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલય હેઠળ એક સ્વાયત્ત સંસ્થા છે અને કેન્દ્ર સરકાર તરફથી નાણાકીય સહાય સાથે એક સમાજ તરીકે કામ કરે છે.
સિંગલ વિન્ડો ક્લિયરન્સ, વિવિધ દેશો સાથે સંયુક્ત નિર્માણ, ફિલ્મ એન્ડ ટેલિવિઝન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઇન્ડિયા અને સત્યજિત રે ફિલ્મ એન્ડ ટેલિવિઝન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ જેવી સ્વાયત્ત સંસ્થાઓ મારફતે સિનેમાના ફાઇલમાં શિક્ષણને ટેકો આપવો અથવા ભારતને વિશ્વના કન્ટેન્ટ હબ તરીકે સ્થાપિત કરવાના બહુઆયામી પ્રયાસો દ્વારા સુવિધા દ્વારા ફિલ્મ ક્ષેત્રને પ્રોત્સાહન આપવાની કેન્દ્ર સરકારની પ્રાથમિકતા રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે હકારાત્મક અસર લાવી રહી છે.
