નવી દિલ્હીઃ કેન્દ્રીય ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને માહિતી ટેકનોલોજી મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે બુધવારે વિપક્ષના વિરોધ વચ્ચે લોકસભામાં ઓનલાઈન ગેમિંગ પ્રમોશન અને રેગ્યુલેટરી બિલ, 2025 રજૂ કર્યું હતું. બિલ રજૂ થયા પછી તરત જ, પીસી મોહનની અધ્યક્ષતામાં નીચલા ગૃહની કાર્યવાહી મુલતવી રાખવામાં આવી હતી. મંગળવારે કેબિનેટે આ બિલને મંજૂરી આપી હોવાનું કહેવાય છે, જે નાણાકીય ઘટકો ધરાવતી ઓનલાઈન ગેમ્સ પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ લાદશે. કેબિનેટે જણાવ્યું હતું કે આવી ગેમ્સ બાળકો અને યુવાનોમાં વ્યસન તેમજ નાણાકીય નુકસાનને કારણે આત્મહત્યાને પ્રોત્સાહન આપે છે. ખાસ વાત એ છે કે, ઓનલાઈન મની ગેમિંગ સેવાઓ પૂરી પાડનારાઓ માટે 3 વર્ષની જેલ અથવા 1 કરોડ રૂપિયાના દંડ અથવા બંનેની જોગવાઈ છે. બિલમાં શું છે? બિલના ડ્રાફ્ટ મુજબ, કાયદાનું ઉલ્લંઘન કરીને ઓનલાઈન મની ગેમિંગ સેવાઓ પૂરી પાડનાર કોઈપણ વ્યક્તિને ત્રણ વર્ષ સુધીની જેલ અથવા 1 કરોડ રૂપિયા સુધીનો દંડ અથવા બંને થઈ શકે છે. આવી સેવાઓની જાહેરાત કરનારાઓને બે વર્ષ સુધીની જેલ અને 50 લાખ રૂપિયા સુધીનો દંડ થઈ શકે છે. મની ગેમ માટે ટ્રાન્ઝેક્શન સુવિધાઓ પૂરી પાડતી બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓ પણ ત્રણ વર્ષ સુધીની કેદ અથવા 1 કરોડ રૂપિયાના દંડ સહિતની સજાને પાત્ર રહેશે. વારંવાર ગુનેગારો માટે કડક સજાની જોગવાઈ છે, જેમાં ત્રણથી પાંચ વર્ષની જેલ અને ઉચ્ચ દંડનો સમાવેશ થાય છે. જો કે, બિલ ઓનલાઈન મની ગેમ રમનારાઓને ગુનેગારો તરીકે ગણતું નથી, પરંતુ તેમને ગુનેગારોને બદલે પીડિતો માને છે.
પ્રસ્તાવિત કાયદામાં એક નિયમનકારી સત્તાની સ્થાપનાની પણ જોગવાઈ છે. જેની પાસે નક્કી કરવાની સત્તા હશે કે કોઈ રમત ઓનલાઈન મની ગેમની શ્રેણીમાં આવે છે કે નહીં. બધા પ્લેટફોર્મને ઓથોરિટી દ્વારા નિર્ધારિત નિયમો અનુસાર નોંધણી કરાવવી પડશે. ઉપરાંત, ઓથોરિટીના માર્ગદર્શિકાનું પાલન કરવું પડશે. બિલ ઓનલાઈન મની ગેમ્સને એવી રમતો તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરે છે જે વપરાશકર્તાઓ ફી ચૂકવીને, પૈસા મૂકીને અથવા અન્ય દાવ લગાવીને જીતવાની અપેક્ષા સાથે રમે છે, પછી ભલે તે રમત કૌશલ્ય, તક અથવા બંને પર આધારિત હોય. અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે કાયદાનો હેતુ ક્ષેત્રમાં ખંડિત નિયમનને સંબોધવાનો અને જુગાર, નાણાકીય શોષણ, માનસિક સ્વાસ્થ્ય જોખમો અને મની લોન્ડરિંગ જેવી ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓ સંબંધિત ચિંતાઓને સંબોધવાનો છે. કેબિનેટની ચર્ચા દરમિયાન ઓનલાઈન મની ગેમિંગ સાથે સંકળાયેલા ગંભીર નાણાકીય સંકટ અને આત્મહત્યાના કિસ્સાઓનો પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો. ઉપરાંત, આ બિલ ઈ-સ્પોર્ટ્સ ઇકોસિસ્ટમને પ્રોત્સાહન આપવાનો પ્રયાસ કરે છે, જે આ ક્ષેત્રમાં વૈશ્વિક સ્પર્ધાત્મક નવીનતાને વેગ આપી શકે છે, જે ભારતીય સ્ટાર્ટઅપ્સ માટે તકો પૂરી પાડે છે.