મીઝલ્સ અને રૂબેલા રસીકરણઃ અત્યાર સુધીમાં 5.06 કરોડ બાળકો અને 1.25 કરોડ ગર્ભવતી મહિલાઓનું રસીકરણ
કેન્દ્રીય આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલયનું મુખ્ય નિયમિત રસીકરણ અભિયાન સઘન મિશન ઇન્દ્રધનુષ (આઇએમઆઇ 5.0) તમામ 3 રાઉન્ડનું 14 ઓક્ટોબર 2023ના રોજ સમાપન કરશે. આઈએમઆઈ 5.0 એ સુનિશ્ચિત કરે છે કે નિયમિત રસીકરણ સેવાઓ દેશભરમાં બાળકો અને સગર્ભા સ્ત્રીઓને ચૂકી ગયેલી અને પડતી મૂકવામાં આવેલી મહિલાઓ સુધી પહોંચે. આ વર્ષે, પ્રથમ વખત આ અભિયાન દેશના તમામ જિલ્લાઓમાં ચલાવવામાં આવી રહ્યું છે અને તેમાં 5 વર્ષ સુધીના બાળકોનો સમાવેશ થાય છે. (અગાઉના અભિયાનમાં 2 વર્ષ સુધીના બાળકોનો સમાવેશ થતો હતો).
આઇએમઆઇ 5.0 અભિયાનનો ઉદ્દેશ રાષ્ટ્રીય રસીકરણ અનુસૂચિ (એનઆઇએસ) અનુસાર સાર્વત્રિક રસીકરણ કાર્યક્રમ (યુઆઇપી) હેઠળ પ્રદાન કરવામાં આવતી તમામ રસીઓ માટે રસીકરણનો વ્યાપ વધારવાનો છે. વર્ષ 2023 સુધીમાં મીઝલ્સ અને રૂબેલા નાબૂદીના ઉદ્દેશ સાથે મીઝલ્સ અને રૂબેલા રસીકરણના કવરેજમાં સુધારો કરવા પર વિશેષ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે અને દેશના તમામ જિલ્લાઓમાં પાયલોટ મોડમાં રૂટિન રસીકરણ માટે યુ-વિન ડિજિટલ પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે.
આઈએમઆઈ 5.0 ત્રણ રાઉન્ડમાં એટલે કે, 7-12 ઓગસ્ટ, 11-16 સપ્ટેમ્બર, અને 9-14 ઓક્ટોબર 2023 એટલે કે, નિયમિત રસીકરણ દિવસના સમાવેશ સાથે મહિનામાં 6 દિવસ યોજવામાં આવી રહી છે. બિહાર, છત્તીસગઢ, ઓડિશા અને પંજાબ સિવાયના તમામ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો આઈએમઆઈ 5.0 અભિયાનના ત્રણેય રાઉન્ડને 14 ઓક્ટોબર 2023 સુધીમાં પૂર્ણ કરશે. આ ચાર રાજ્યો કેટલાક અનિવાર્ય સંજોગોને કારણે ઓગસ્ટમાં આઈએમઆઈ 5.0 અભિયાન શરૂ કરી શક્યા નથી. આ રાજ્યોએ પ્રથમ રાઉન્ડ અને હાલમાં બીજા રાઉન્ડનું સંચાલન કરી રહ્યા છે. તેઓ આઈએમઆઈ 5.0 અભિયાનના ત્રીજા રાઉન્ડનું આયોજન નવેમ્બર ૨૦૨૩માં કરવાની યોજના ધરાવે છે.
30 સપ્ટેમ્બર 2023 અનુસાર, દેશભરમાં આઈએમઆઈ 5.0 અભિયાનના પ્રથમ 2 રાઉન્ડ દરમિયાન 34,69,705 બાળકો અને 6,55,480 સગર્ભા સ્ત્રીઓને રસીના ડોઝ આપવામાં આવ્યા હતા. આઇએમઆઇ 5.0 માટે તૈયારી આકારણી નેશનલ મોનિટર્સ દ્વારા 19 જુલાઈ અને 23 જુલાઈ 2023ની વચ્ચે હાથ ધરવામાં આવી હતી. તેમણે 27 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોનાં 154 ઉચ્ચ પ્રાથમિકતા ધરાવતાં જિલ્લાઓમાં સજ્જતાનું વિસ્તૃત મૂલ્યાંકન કર્યું હતું. ભલામણો સાથે સજ્જતા મૂલ્યાંકનના તારણો તમામ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને વહેંચવામાં આવ્યા હતા.
રાષ્ટ્રીય રાજધાની ખાતે તમામ રાજ્યો / કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને આ અભિયાન વિશે માર્ગદર્શન આપવા માટે 23 જૂન 2023ના રોજ આઈએમઆઈ 5.0 પર રાષ્ટ્રીય વર્કશોપનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. તમામ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો સાથે સંચાર વ્યૂહરચના સાથે કાર્યકારી માર્ગદર્શિકાઓ વહેંચવામાં આવી હતી. સંદેશાવ્યવહાર વ્યૂહરચનામાં હિમાયતનો સમાવેશ કરવાની વ્યૂહરચનાઓ સાથે 360-ડિગ્રી સંદેશાવ્યવહાર અભિગમ, રસીની અનિશ્ચિતતાને દૂર કરવા અને સ્થાનિક પ્રભાવકો અને નેતાઓને જોડવાનો સમાવેશ થાય છે. વિવિધ આઇઇસી સામગ્રીઓ સ્થાનિક ભાષાઓમાં અનુકૂલન સાધવા માટે તમામ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો સાથે વહેંચવામાં આવી હતી અને મુખ્ય સંદેશા સાથે લોકો સુધી અસરકારક રીતે પહોંચવામાં આવી હતી.
IMI 5.0 એ ભાગ લીધો હતો જન પ્રતિનિધિઓ અને સોશિયલ મીડિયા ઇન્ફ્લુએન્સર્સ તમામ રાજ્યો / કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં મોટી સંખ્યામાં આગળ આવ્યા છે અને લોકોને નજીકના રસીકરણ કેન્દ્રોની મુલાકાત લેવા અને પરિવાર અને સમુદાયમાં બાળકો અને સગર્ભા મહિલાઓ માટે કોઈપણ ચૂકી ગયેલા ડોઝ લેવા અપીલ કરી છે. વર્ષ 2014થી લઈને અત્યાર સુધી દેશભરમાં મિશન ઇન્દ્રધનુષના 11 તબક્કાઓ પૂર્ણ થઈ ગયા છે. હાલમાં 12મો તબક્કો ચાલી રહ્યો છે, આ અભિયાન હેઠળ અત્યાર સુધીમાં કુલ 5.06 કરોડ બાળકો અને 1.25 કરોડ ગર્ભવતી મહિલાઓને કુલ રસી આપવામાં આવી છે.
