શિવરાત્રી વિશેષ:ઉત્તરાખંડનું સૌથી સુંદર મંદિર કેદારનાથ કે જ્યાં પાંડવોને પાપમાંથી મળી હતી મુક્તિ
એ વાત કહેવાની જરૂર નથી કે કેદારનાથ મંદિર હિંદુઓનું સૌથી મોટું નિવાસસ્થાન છે અને દરેક શિવભક્ત જીવનમાં ઓછામાં ઓછું એકવાર અહીં દર્શન માટે આવે છે.આ વર્ષે 18 ફેબ્રુઆરીએ મહાશિવરાત્રિ છે, તો ચાલો આ પ્રસંગે કેદારનાથ મંદિર વિશે વધુ નજીકથી જાણીએ તેમજ આ સુંદર નિવાસ સાથે જોડાયેલી રસપ્રદ વાર્તા…
દેશના બાર જ્યોતિર્લિંગોમાં કેદારનાથ ધામ ખૂબ ઊંચાઈ પર આવેલું છે. આ ધામ મંદાકિની નદીના કિનારે 3581 મીટરની ઉંચાઈ પર આવેલું છે.આ ઉત્તરાખંડનું સૌથી મોટું શિવ મંદિર છે, જે પત્થરોના શિલાખંડોને જોડીને બનાવવામાં આવ્યું છે.આ જ્યોતિર્લિંગ ત્રિકોણ આકારનું છે અને તેની સ્થાપના વિશે કહેવાય છે કે ભગવાન વિષ્ણુના અવતાર નર અને નારાયણ ઋષિ હિમાલયના કેદાર શ્રૃંગ પર તપસ્યા કરતા હતા.તેમની તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને ભોલેનાથ પ્રગટ થયા અને તેમને જ્યોતિર્લિંગના રૂપમાં હંમેશ માટે રહેવાનું વરદાન આપ્યું.
આ મંદિર છ ફૂટ ઊંચા ચોરસ પ્લેટફોર્મ પર બનેલું છે.મંદિરનો મુખ્ય ભાગ મંડપ અને ગર્ભગૃહની ફરતે પરિક્રમાનો માર્ગ છે.નંદી બહાર આંગણામાં નંદી બેલગાડીના રૂપમાં બિરાજમાન છે.મંદિર કોણે બંધાવ્યું તેનો કોઈ અધિકૃત ઉલ્લેખ નથી, પરંતુ એવું કહેવાય છે કે તેની સ્થાપના આદિ ગુરુ શંકરાચાર્ય દ્વારા કરવામાં આવી હતી.કેદારનાથ જવા માટે ગૌરીકુંડથી 15 કિલોમીટર પગપાળા જવું પડે છે.બાબા કેદારનું આ નિવાસસ્થાન કાત્યુંહરી શૈલીમાં બનેલું છે.તેના બાંધકામમાં ભૂરા રંગના મોટા પથ્થરોનો ઘણો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે.મંદિરની છત લાકડાની બનેલી છે, જેની ટોચ પર સોનાનો કળશ છે.કેદારનાથ મંદિર ત્રણ ભાગોમાં વહેંચાયેલું છે – ગર્ભગૃહ, બીજો – દર્શન મંડપ (જ્યાં મુલાકાતીઓ વિશાળ પ્રાંગણમાં ઉભા રહીને પૂજા કરે છે) અને ત્રીજો – સભા મંડપ (જ્યાં બધા તીર્થયાત્રીઓ ભેગા થાય છે.)
આ મંદિર ભગવાન કેદારનાથના દર્શન માટે માત્ર 6 મહિના માટે ખુલે છે અને 6 મહિના સુધી બંધ રહે છે.મંદિર વૈશાખી પછી ખુલે છે અને દિવાળી પછી બંધ થાય છે. જ્યારે 6 મહિનાનો સમય પૂરો થાય છે, ત્યારે મંદિરના પૂજારીઓ આ મંદિરમાં એક દીવો પ્રગટાવે છે, જે આગામી 6 મહિના સુધી સળગતો રહે છે અને 6 મહિના પછી જ્યારે આ મંદિર ખોલવામાં આવે છે, ત્યારે આ દીવો સળગતો જોવા મળે છે.
પાંડવોને અહીં પાપમાંથી મુક્તિ મળી હતી
એવું માનવામાં આવે છે કે જ્યારે દ્વાપર કાળમાં પાંડવોએ મહાભારતનું યુદ્ધ જીત્યું હતું, ત્યારે તેઓ દોષિત અનુભવતા હતા કે તેઓએ તેમના ભાઈઓ અને સંબંધીઓને મારી નાખ્યા હતા. તેણે ઘણા પાપ કર્યા હતા, તે તેના માટે ખૂબ જ દુઃખી રહેતા હતા.આ પાપોમાંથી મુક્તિ મેળવવા માટે પાંડવો ભગવાન શિવના દર્શન કરવા કાશી પહોંચ્યા.પરંતુ જ્યારે ભોલેનાથને આ વાતની ખબર પડી તો તે ગુસ્સે થઈ થયા અને કેદારનાથ ગયા. પછી પાંડવો પણ ભોલેનાથની પાછળ-પાછળ પહોંચ્યા.ત્યારે શિવે પાંડવોથી બચવા માટે બળદનું રૂપ ધારણ કર્યું અને બળદના ટોળામાં જોડાયા. ત્યારે ભીમે પોતાનું વિશાળ રૂપ ધારણ કર્યું અને પર્વતો પર પગ મૂકીને ઊભા રહ્યા. બધા પશુઓ ભીમના પગ નીચેથી ચાલ્યા ગયા, પરંતુ ભગવાન શિવ અદ્રશ્ય થવાના હતા કે ત્યાં ભીમે ભોલેનાથની પીઠ પકડી.પાંડવોની આ ઝંખના જોઈને ભગવાન શિવ ખૂબ જ પ્રસન્ન થયા અને તેમને દર્શન આપ્યા.આ પછી પાંડવો આ પાપમાંથી મુક્ત થયા.આ ઘટના પછી પાંડવોએ અહીં કેદારનાથ મંદુર બંધાવ્યું હતું, જેમાં આજે પણ બળદની પીઠની મૂર્તિના રૂપમાં પૂજા કરવામાં આવે છે.
