ભાઈબીજ હિન્દુ ધર્મમાં એક મહત્વપૂર્ણ તહેવાર માનવામાં આવે છે. તે ભાઈ-બહેન વચ્ચેના અમૂલ્ય બંધનનું પણ પ્રતીક છે. બહેનો તેમના ભાઈઓની રક્ષા માટે ભગવાનને પ્રાર્થના કરે છે. આ વર્ષે, ભાઈબીજ ગુરુવાર, 23 ઓક્ટોબર, 2025 ના રોજ આવે છે.
બદલામાં, ભાઈઓ તેમની બહેનોને ભેટો આપે છે. પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, ભૈયાબીજ એ પાંચ દિવસના પ્રકાશના તહેવારનો અંતિમ દિવસ છે.
તે ગોવર્ધન પૂજા પછીના દિવસે, કાર્તિક મહિનાના શુદ્ધ પખવાડિયાના બીજા દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. તે માત્ર એક ધાર્મિક વિધિ જ નથી, પરંતુ એક સાંસ્કૃતિક તહેવાર અને સંબંધોને મજબૂત બનાવવાનો ઉત્સવ પણ છે. રક્ષાબંધનની જેમ, ભાઈબીજ પણ ભાઈઓ અને બહેનોનો તહેવાર છે.
આ દિવસે, બહેનો તેમના ભાઈઓના લાંબા આયુષ્ય, સુખ અને શાંતિ માટે પ્રાર્થના કરે છે.
ભાઈબીજનું ધાર્મિક મહત્વ
એવું માનવામાં આવે છે કે જો કોઈ ભાઈ આ દિવસે તેની બહેનના ઘરે જાય છે અને ભોજન કરે છે, તો તે બંનેના ઘરમાં સુખ અને સમૃદ્ધિ લાવે છે. બહેનનું ભાગ્ય પણ વધે છે. જો કોઈ ભાઈ અને બહેન આ દિવસે યમુનામાં સ્નાન કરે છે, તો તેઓ બંનેનું આયુષ્ય લંબાય છે અને સુખ અને સમૃદ્ધિ લાવે છે. જો કોઈ યમુનામાં સ્નાન કરી શકતું નથી, તો તેણે યમુના નદીનું સ્મરણ કરીને સ્નાન કરવું જોઈએ.
પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, આ દિવસે, યમુના માઈએ તેના ભાઈ યમરાજને તેના ઘરે આમંત્રણ આપ્યું. તેણીએ તેનું સ્વાગત કર્યું અને તેને તિલક (ચંદ્રનું નિશાન) લગાવ્યું. તેની સેવાથી પ્રસન્ન થઈને, યમરાજે તેની પાસેથી વચન લીધું કે તે દર વર્ષે કાર્તિક શુક્લ દ્વિતીયાના દિવસે તેના ઘરે આવશે અને ભોજન કરશે.
ભાઈ બીજના દેશભરમાં અલગ અલગ નામ છે
ત્યારથી, ભૈયા બીજ અથવા ભાઈ બીજ ઉજવવાની પરંપરા શરૂ થઈ છે. ભાઈ બીજનો તહેવાર લગભગ સમગ્ર દેશમાં ઉજવવામાં આવે છે. તે અલગ અલગ જગ્યાએ અલગ અલગ નામોથી ઓળખાય છે.
ભાઈ દૂજના તહેવારને બંગાળમાં ભાઈ ફૂટા, મહારાષ્ટ્ર અને ગોવામાં ભાઈ વ્રત અને નેપાળમાં ભાઈ તિહાર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.