અમિત શાહે રાષ્ટ્રીય મેગા કોન્ક્લેવના ઉદ્ઘાટન દરમિયાન કહી આ વાત

દિલ્હી:કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અને સહકારિતા મંત્રી અમિત શાહે નવી દિલ્હીમાં સહકારી ક્ષેત્રમાં FPO પર રાષ્ટ્રીય મેગા કોન્ક્લેવનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું અને PACS દ્વારા 1100 નવા FPO ની રચના માટેની કાર્ય યોજના બહાર પાડી. આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રી નરેન્દ્ર સિંહ તોમર, કેન્દ્રીય રાજ્ય મંત્રી, સહકાર મંત્રાલય, બી.એલ. વર્મા, સહકાર મંત્રાલયના સચિવ  જ્ઞાનેશ કુમાર અને કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રાલયના સચિવ  મનોજ આહુજા. સાથે અનેક મહાનુભાવો પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ એક અલગ વિઝન સાથે એક અલગ સહકાર મંત્રાલય સ્થાપવાનો નિર્ણય લીધો હતો. તેમણે કહ્યું કે આપણા દેશમાં સહકારી ચળવળ ઘણી જૂની છે, પરંતુ આઝાદીના 75 વર્ષ પછી જ્યારે આપણે પાછું વળીને જોઈએ તો એવું લાગે છે કે દેશમાં સહકારી આંદોલન ઘણા ભાગોમાં વહેંચાઈ ગયું છે. તેમણે કહ્યું હતું કે સહકારીની દૃષ્ટિએ, દેશને ત્રણ શ્રેણીઓમાં વિભાજિત કરી શકાય છે – રાજ્યો, જ્યાં સહકારી ચળવળ પોતાને આગળ વધારવા અને મજબૂત કરવામાં સફળ રહી છે, રાજ્યો, જ્યાં સહકારી ચળવળ હજુ પણ ચાલુ છે, અને રાજ્યો, જ્યાં સહકારી ચળવળ લગભગ મરી ગઈ છે. શાહે જણાવ્યું હતું કે, આટલા મોટા દેશમાં, જ્યાં લગભગ 65 કરોડ લોકો ખેતી સાથે સંકળાયેલા છે, સહકારી ચળવળને પુનર્જીવિત કરવી, તેનું આધુનિકીકરણ કરવું, તેમાં પારદર્શિતા લાવવી અને નવી ઊંચાઈઓ હાંસલ કરવાનો લક્ષ્યાંક રાખવો અત્યંત આવશ્યક બની ગયો છે. તેમણે કહ્યું કે કૃષિ અને ગ્રામીણ વિકાસ ક્ષેત્રે સહકારી આંદોલન થકી જ દરેક વ્યક્તિને સમૃદ્ધ બનાવી શકાય છે.  શાહે જણાવ્યું હતું કે, કોઈની પાસે મૂડી હોય કે ન હોય તેનાથી કોઈ ફરક પડતો નથી, પરંતુ જો વ્યક્તિમાં મહેનત કરવાની હિંમત અને જુસ્સો હોય અને પોતાની જાતને આગળ લઈ જવાની ક્ષમતા હોય તો સહકારી ચળવળ એવા લોકોને સમૃદ્ધ બનાવવાનું એક મોટું માધ્યમ છે જેમની પાસે મૂડીનો અભાવ છે. . તેમણે કહ્યું કે, સહકારી ચળવળ કૃષિ સાથે સંકળાયેલા દેશના 65 કરોડ લોકોને મજબૂત બનાવવામાં અને તેમની નાની મૂડીને સહકારી સંસ્થાઓ દ્વારા જોડીને મોટી મૂડીમાં ફેરવીને સમૃદ્ધ બનાવવામાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપી શકે છે.

કેન્દ્રીય સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે વડાપ્રધાન  નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં સહકાર મંત્રાલયે છેલ્લા બે વર્ષમાં ઘણી પહેલ કરી છે. તેમણે કહ્યું કે  વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રી નરેન્દ્ર સિંહ તોમરના નેતૃત્વમાં દેશમાં FPOs બનાવવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી બન્યા પછી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ કૃષિને મજબૂત કરવા અને ખેડૂતોને સમૃદ્ધ બનાવવા માટે અનેક પગલાં લીધાં અને તેમાંથી એક FPO છે. આના દ્વારા ખેડૂતોને ઘણો ફાયદો થયો છે, પરંતુ સહકારી ક્ષેત્રમાં, એફપીઓ અને તેના લાભો ખૂબ જ મર્યાદિત માત્રામાં પહોંચ્યા છે અને આવું એટલા માટે થયું કારણ કે અમે લક્ષ્ય હાંસલ કરવા માટે લક્ષ્યાંકો નક્કી કર્યા નથી. શાહે કહ્યું કે તેમણે કહ્યું કે જો PACS બને. FPO, તો FPOના લાભ PACSના તમામ ખેડૂતો સુધી પહોંચશે. તેમણે કહ્યું કે PACS દ્વારા રચાયેલા FPOsમાં ખેડૂતોને સમૃદ્ધ બનાવવાની મહત્તમ ક્ષમતા છે. આગામી દિવસોમાં, કૃષિ મંત્રાલય અને સહકાર મંત્રાલય PACS, FPO અને SHG દ્વારા ત્રિ-પાંખીય ગ્રામીણ વિકાસ અને સમૃદ્ધિના મંત્ર સાથે મળીને કામ કરશે. તેમણે કહ્યું કે જો PACS FPO બનવા માંગે છે તો NCDC તેમને મદદ કરી શકે છે અને આ માટે કોઈ મર્યાદા નથી અને આ કોન્ક્લેવ દેશમાં સહકારી ચળવળને વધુ વેગ આપશે.

અમિત શાહે કહ્યું કે કૃષિ, પશુપાલન અને મત્સ્યઉદ્યોગ આધારિત આર્થિક પ્રવૃત્તિઓ ભારતીય અર્થતંત્રની તાકાત છે, પરંતુ દેશમાં તેની ક્યારેય ચર્ચા થતી નથી. તેમણે કહ્યું કે આજે આ ત્રણ ક્ષેત્રો મળીને ભારતના જીડીપીનો 18 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે. શાહે જણાવ્યું હતું કે એક રીતે કૃષિ, પશુપાલન અને મત્સ્યઉદ્યોગ એ દેશના અર્થતંત્રની કરોડરજ્જુ છે અને તેને મજબૂત કરવાનો અર્થ દેશની અર્થવ્યવસ્થાને મજબૂત કરવી છે. તેમણે કહ્યું કે જો મેન્યુફેક્ચરિંગ દ્વારા જીડીપી વધે છે, તો રોજગારીના આંકડા એટલા વધતા નથી, પરંતુ જો સહકારી સંસ્થાઓ દ્વારા કૃષિ, પશુપાલન અને મત્સ્યઉદ્યોગને મજબૂત કરવામાં આવશે તો જીડીપીની સાથે સાથે રોજગારીની તકો પણ વધશે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે ભારતમાં લગભગ 65 ટકા લોકો કૃષિ અને સંલગ્ન પ્રવૃત્તિઓમાં પ્રત્યક્ષ રીતે સંકળાયેલા છે અને લગભગ 55 ટકા કર્મચારીઓ કૃષિ અને સંલગ્ન પ્રવૃત્તિઓમાં રોકાયેલા છે. તેમણે કહ્યું કે અન્ય તમામ સેવાઓ પણ આડકતરી રીતે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ખેતી પર આધારિત છે. શાહે કહ્યું કે આજે દેશના 86 ટકા ખેડૂતો નાના અને સીમાંત ખેડૂતો છે, જેમની પાસે એક હેક્ટરથી ઓછી જમીન છે. તેમણે કહ્યું કે સમગ્ર વિશ્વમાં ભારત એકમાત્ર એવો દેશ છે જેણે નાના ખેડૂતોને મજૂર બનવા દીધા નથી અને તેઓ તેમની જમીનના માલિક છે. તેમણે કહ્યું કે, ખેતીને આધુનિક બનાવવા, ખેત પેદાશોના સારા ભાવો મેળવવા અને ખેતીને નફાકારક બનાવવા માટે આપણે પરંપરાગત પદ્ધતિઓમાંથી બહાર નીકળીને આજની સમકાલીન પદ્ધતિઓ અપનાવવી પડશે અને એફપીઓ તરીકે આ PACS આ શ્રેણીની એક નવી શરૂઆત છે.

અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે કૃષિ સાથે સંકળાયેલા તમામ લોકોનું જીવન સેવા ક્ષેત્ર સાથે સંકળાયેલા લોકો જેટલું જ આરામદાયક રહે તે સુનિશ્ચિત કરવાની સરકાર અને સહકારી ક્ષેત્રની સંપૂર્ણ જવાબદારી છે. તેમણે કહ્યું કે FPOની કલ્પના 2003માં યોગેન્દ્ર અલગ સમિતિ દ્વારા વડાપ્રધાન અટલ બિહારી વાજપેયીના સમયમાં કરવામાં આવી હતી. તેમણે કહ્યું કે જ્યારે નરેન્દ્ર મોદી દેશના વડાપ્રધાન બન્યા ત્યારે તેમણે FPOના સૂચનને અમલમાં મૂકવાનો નિર્ણય કર્યો હતો.શાહે જણાવ્યું હતું કે આ પહેલની વિશાળતા એ છે કે આજે દેશમાં 11,770 FPO કાર્યરત છે અને તેના દ્વારા અને તેના દ્વારા દેશના લાખો ખેડૂતો તેમની આવક વધારવામાં સફળ થયા છે. તેમણે કહ્યું કે બજેટમાં 10,000 FPO સ્થાપિત કરવાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી અને વર્ષ 2027 સુધીમાં આ લક્ષ્ય હાંસલ કરવાનો છે. તેમણે કહ્યું કે મોદીના નેતૃત્વમાં ભારત સરકારે આ લક્ષ્યને હાંસલ કરવા માટે 6900 કરોડ રૂપિયાની ફાળવણી કરી છે. શાહે જણાવ્યું હતું કે, વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી એવો ખ્યાલ લઈને આવ્યા છે કે ઈનપુટથી લઈને આઉટપુટ સુધી, ઉત્પાદનથી લઈને પ્રોસેસિંગ અને ગ્રેડિંગ સુધી અને પેકેજિંગથી લઈને માર્કેટિંગ અને સ્ટોરેજ સુધીની સમગ્ર સિસ્ટમ એટલે કે કૃષિ ઉત્પાદનથી લઈને માર્કેટિંગ સુધીની આખી સિસ્ટમ હેઠળ હોવી જોઈએ.  શાહે જણાવ્યું હતું કે એફપીઓ દ્વારા ઇનપુટ્સની પ્રાપ્તિ, બજારની માહિતી, ટેકનોલોજી અને નવીનતાનો પ્રસાર, ઉત્પાદન માટે ઇનપુટ્સનું એકત્રીકરણ, સંગ્રહ માટેની સુવિધાઓ, સૂકવણી, સફાઈ અને ગ્રેડિંગ કરવામાં આવે છે. FPOs એ સંસ્થાકીય ખરીદદારો અને કોર્પોરેટ ગૃહો સાથે જોડાણ કરીને બ્રાંડ બિલ્ડિંગ તેમજ પેકેજિંગ, લેબલિંગ અને સ્ટાન્ડર્ડાઇઝેશન પ્રક્રિયાઓ, ગુણવત્તા નિયંત્રણ, ખેડૂતને ઊંચી કિંમત મેળવવાની વ્યવસ્થા પણ કરી છે. એફપીઓ તમામ સરકારી યોજનાઓ વિશે ખેડૂતોને માહિતી આપીને યોજનાઓના પ્રસાર માટેનું માધ્યમ પણ બની ગયા છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ દેશના તમામ FPOને તે જ રીતે કામ કરવાનું ચાલુ રાખવા, પણ સાથે PACS ને એકીકૃત કરવાનું પણ આહ્વાન કર્યું. તેમણે કહ્યું કે એક નવું હાઇબ્રિડ મોડલ તૈયાર કરવું જોઈએ જેથી કરીને PACS અને FPO વચ્ચેની વ્યવસ્થાના આધારે માહિતીની આપ-લે, નફાની વહેંચણી અને માર્કેટિંગ માટે એક સંપૂર્ણ સિસ્ટમ સ્થાપિત કરી શકાય. શાહે કહ્યું કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વ હેઠળની સરકારે રૂ. FPOs ને અત્યાર સુધીમાં 127 કરોડની લોન મળી છે, જે રૂ. 6,900 કરોડમાં નવો ઉમેરો છે. આદિવાસી જિલ્લાઓમાં, વન પેદાશોને લગતા કામ માટે 922 FPO ની રચના કરવામાં આવી છે. આ દર્શાવે છે કે મોદી સરકાર અને કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રી નરેન્દ્ર સિંહ તોમર કઈ રીતે આગળ વધ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર, ઉત્તર પ્રદેશ, રાજસ્થાન અને પંજાબ રાજ્યોએ એફપીઓના ક્ષેત્રમાં ઉત્તમ કામગીરી કરી છે.

અમિત શાહે કહ્યું કે આપણે યુવાનોમાં એ પ્રસ્થાપિત કરવું પડશે કે ખેતી એક નફાકારક વ્યવસાય છે, અને તેને યોગ્ય માર્કેટિંગ સાથે આધુનિક રીતે પ્રેક્ટિસ કરવાની જરૂર છે. તેમણે કહ્યું કે જો દેશના 12 કરોડ ખેડૂતોમાં આવો વિશ્વાસ જાગશે તો માત્ર કૃષિ ઉત્પાદન જ નહીં પરંતુ જીડીપીમાં કૃષિનું યોગદાન પણ વધશે. તે આ 12 કરોડ ખેડૂતોને માત્ર આત્મનિર્ભર બનાવશે જ નહીં પરંતુ દેશ પણ આત્મનિર્ભર બનશે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આ અંગે ઘણી પહેલ કરી છે અને હવે સહકારી-FPO દ્વારા મોદી સરકાર ખેડૂતોને ઉદ્યોગપતિ અને ઉદ્યોગસાહસિક બનાવવાની દિશામાં આગળ વધશે.

સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના કાર્યકાળ દરમિયાન કૃષિ ક્ષેત્ર માટે બજેટની ફાળવણીમાં 5.6 ગણો વધારો થયો છે. તેમણે કહ્યું કે વર્ષ 2013-14માં જ્યારે કૃષિ બજેટ રૂ. 21,000 કરોડનું હતું, ત્યારે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં તે વર્ષ 2023-24માં વધીને રૂ. 1.15 લાખ કરોડ થયું છે. તેમણે કહ્યું કે પહેલા સંયુક્ત બજેટ 21,000 કરોડ રૂપિયા હતું, પરંતુ હવે એકલા કૃષિ મંત્રાલયનું બજેટ 1.15 લાખ કરોડ રૂપિયા છે. આ વડાપ્રધાન અને સરકાર દ્વારા કૃષિને આપવામાં આવેલી પ્રાથમિકતા દર્શાવે છે.