નવી દિલ્હીઃ વારાણસીમાં તેની 100મી G20 બેઠક, કૃષિ મુખ્ય વૈજ્ઞાનિકોની બેઠક (MACS)ની યજમાની સાથે, ભારત આજે તેની G20 પ્રેસિડેન્સીમાં એક મુખ્ય સીમાચિહ્નરૂપ ઉજવણી કરે છે. ગોવામાં 2જી હેલ્થ વર્કિંગ ગ્રૂપ, હૈદરાબાદમાં 2જી ડિજિટલ ઈકોનોમી વર્કિંગ ગ્રૂપ અને શિલોંગમાં સ્પેસ ઈકોનોમી લીડર્સની પૂર્વવર્તી બેઠક પણ યોજાઈ રહી છે. 16 નવેમ્બર 2022ના રોજ G20 બાલી સમિટમાં પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીને G20 પ્રેસિડેન્સી સોંપ્યા બાદ, ભારતની વર્ષભરની G20 પ્રેસિડેન્સી 1 ડિસેમ્બર 2022ના રોજ શરૂ થયું અને 30 નવેમ્બર 2023 સુધી ચાલુ રહેશે. અગાઉ 8 નવેમ્બર 2022ના રોજ પ્રધાનમંત્રીએ G20 લોગો લોન્ચ કર્યો હતો અને ભારતની G20 પ્રેસિડેન્સી થીમ – “વસુધૈવ કુટુમ્બકમ”- “વન અર્થ, વન ફેમિલી, વન ફ્યુચર”નું અનાવરણ કર્યું હતું. જે ભારતના રાષ્ટ્રધ્વજના રંગોમાં રચાયેલ, G20 લોગો પડકારો વચ્ચે આપણા ગ્રહ તરફી અભિગમ અને વૃદ્ધિનું પ્રતીક છે.
ગ્રૂપ ઓફ ટ્વેન્ટી (G20)માં 19 દેશોનો (આર્જેન્ટિના, ઓસ્ટ્રેલિયા, બ્રાઝિલ, કેનેડા, ચીન, ફ્રાન્સ, જર્મની, ભારત, ઇન્ડોનેશિયા, ઇટાલી, જાપાન, રિપબ્લિક ઓફ કોરિયા, મેક્સિકો, રશિયા, સાઉદી અરેબિયા, દક્ષિણ આફ્રિકા, તુર્કી, યુનાઇટેડ કિંગડમ, અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ) અને યુરોપિયન યુનિયનનો સમાવેશ થાય છે. G20 સભ્યો વૈશ્વિક જીડીપીના લગભગ 85%, વૈશ્વિક વેપારના 75% અને વિશ્વની લગભગ બે તૃતીયાંશ વસ્તીનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. ભારતના G20 પ્રેસિડેન્સી દરમિયાન વ્યક્તિગત સહભાગિતા એ અત્યાર સુધીની સૌથી મોટી ભાગીદારી છે. અત્યાર સુધીમાં 110 થી વધુ રાષ્ટ્રીયતાના 12,300 થી વધુ પ્રતિનિધિઓએ G20-સંબંધિત બેઠકોમાં હાજરી આપી છે. આમાં G20 સભ્યો, 9 આમંત્રિત દેશો અને 14 આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓની ભાગીદારીનો સમાવેશ થાય છે. આજની તારીખે, 28 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને આવરી લેતા 41 શહેરોમાં 100 G20 બેઠકો યોજાઈ છે.
રાજ્ય સરકારો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના સંપૂર્ણ સમર્થન અને સહભાગિતા સાથે સમગ્ર ભારતમાં બેઠકોનું આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે. અમારા પ્રમુખપદ દરમિયાન, ભારત સમગ્ર ભારતમાં લગભગ 60 શહેરોમાં 200થી વધુ G20-સંબંધિત બેઠકો માટે વિદેશી પ્રતિનિધિઓની યજમાની કરશે, જે કોઈપણ G20 પ્રેસિડેન્સીમાં સૌથી વધુ વ્યાપક ભૌગોલિક રીતે ફેલાયેલું છે. તમામ 13 શેરપા ટ્રેક વર્કિંગ ગ્રુપ્સ, 8 ફાયનાન્સ ટ્રેક વર્કસ્ટ્રીમ્સ, 11 એંગેજમેન્ટ ગ્રુપ્સ અને 4 પહેલોએ નોંધપાત્ર ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓ શરૂ કરી છે. અમારા G20 પ્રેસિડેન્સીમાં ડિઝાસ્ટર રિસ્ક રિડક્શન (DRR) પર એક નવું વર્કિંગ ગ્રૂપ, નવું એન્ગેજમેન્ટ ગ્રૂપ “સ્ટાર્ટઅપ 20” અને એક નવું ઇનિશિયેટિવ ચીફ સાયન્સ એડવાઇઝર્સ રાઉન્ડ ટેબલ (CSAR) કાર્યરત કરવામાં આવ્યું છે. 11 આનુષાંગિક જૂથો ખાનગી ક્ષેત્ર, શૈક્ષણિક, નાગરિક સમાજ, યુવાનો અને મહિલાઓ તેમજ સંસદ, ઓડિટ સત્તાવાળાઓ અને શહેરી વહીવટીતંત્રો સહિતની સંસ્થાઓ વચ્ચે સંવાદ માટે એક મંચ પૂરો પાડે છે.
અત્યાર સુધીમાં ત્રણ મંત્રી સ્તરીય બેઠકો યોજાઈ છે. 24-25 ફેબ્રુઆરી 2023ના રોજ બેંગલુરુમાં પ્રથમ નાણા મંત્રીઓ અને સેન્ટ્રલ બેંક ગવર્નર્સની મીટિંગ (FMCBG) યોજાઈ હતી, G20 ફોરેન મિનિસ્ટર્સની મીટિંગ (FMM) 1-2 માર્ચ 2023ના રોજ નવી દિલ્હીમાં યોજાઈ હતી અને બીજી FMCBG મીટિંગ યોજાઈ હતી. 12-13 એપ્રિલ 2023ના રોજ વોશિંગ્ટન ડીસીમાં. ઉદયપુર (4-7 ડિસેમ્બર 2022) અને કુમારકોમ (30 માર્ચ – 2 એપ્રિલ 2023)માં બે શેરપા બેઠકો યોજાઈ છે. એફએમસીબીજી, એફએમએમ અને શેરપા બેઠકોમાં મંત્રી-સ્તરના મહાનુભાવો સાથેના તમામ પ્રતિનિધિમંડળોની રેકોર્ડ, ઉચ્ચ-સ્તરની વ્યક્તિગત ભાગીદારી જોવા મળી હતી.
28 વિદેશ પ્રધાનો (18 G20 સભ્યો, 9 અતિથિ દેશો અને AU Chai- Comorosમાંથી) અને 2 નાયબ/ઉપ-વિદેશ પ્રધાનો (જાપાન અને રિપબ્લિક ઓફ કોરિયાના) FMMમાં હાજરી આપી હતી. આ મંત્રી સ્તરીય બેઠકો નોંધપાત્ર પરિણામ દસ્તાવેજો સાથે સમાપ્ત થઈ જેણે G20 ની વહેંચાયેલ પ્રાથમિકતાઓ પર સર્વસંમતિને પ્રોત્સાહન આપ્યું. આમાં MDB સુધારાઓ અને 1st FMCBGમાં ડેટ ટ્રીટમેન્ટ પર નિષ્ણાત જૂથની સ્થાપના પર અને FMM માં બહુપક્ષીય સુધારા, વિકાસ સહકાર, ખાદ્ય અને ઊર્જા સુરક્ષા, આતંકવાદ વિરોધી, નવા અને ઉભરતા જોખમો, વૈશ્વિક કૌશલ્ય મેપિંગ અને આપત્તિ જોખમ ઘટાડવા પર સર્વસંમતિનો સમાવેશ થાય છે.
પ્રમુખપદ દરમિયાન, ભારત વૈશ્વિક દક્ષિણ અને વિકાસશીલ દેશોના અવાજ અને ચિંતાઓને પણ વિસ્તૃત કરી રહ્યું છે. જાન્યુઆરી 2023માં પ્રધાનમંત્રીની અધ્યક્ષતામાં યોજાયેલી વોઈસ ઓફ ગ્લોબલ સાઉથ સમિટમાં 125 દેશોએ ભાગ લીધો હતો, જેમાં 18 રાજ્ય/સરકારી સ્તરના વડાઓ અને અન્ય મંત્રી સ્તરે સામેલ હતા. વધુમાં, ભારતના ચાલુ પ્રેસિડેન્સી દરમિયાન, આફ્રિકાની સહભાગિતા અત્યાર સુધીની સૌથી વધુ છે, જેમાં દક્ષિણ આફ્રિકા (G20 સભ્ય), મોરેશિયસ, ઇજિપ્ત, નાઇજીરીયા, AU ચેર – કોમોરોસ અને AUDA-NEPAD સામેલ છે. ભારતની વિવિધતા, સર્વસમાવેશક પરંપરાઓ અને સાંસ્કૃતિક સમૃદ્ધિ દર્શાવતા અનન્ય અનુભવો પણ મુલાકાતી પ્રતિનિધિઓના કાર્યક્રમનો અભિન્ન ભાગ છે. મેનૂમાં બાજરી આધારિત વાનગીઓનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે, અને સાંસ્કૃતિક પ્રદર્શન અને પર્યટનની વિશાળ શ્રેણીનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. 150 થી વધુ સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો, 7,000થી વધુ કલાકારોની ભાગીદારી સાથે, સ્થાનિક અને રાષ્ટ્રીય કલાના સ્વરૂપોનું પ્રદર્શન કરવામાં આવ્યું છે. સક્રિય જનભાગીદારી સાથે અનેક જનભાગીદારી પ્રવૃતિઓ પણ એકસાથે યોજાઈ રહી છે.
