દેશમાં સુપ્રીમ કોર્ટથી લઈને નીચલી અદાલતોમાં જજોની 5,611 જગ્યાઓ ખાલી છે. તેમાંથી સુપ્રીમ કોર્ટમાં જજોની ઓછામાં ઓછી બે જગ્યાઓ ખાલી છે. સુપ્રીમ કોર્ટમાં જજોની મંજૂર સંખ્યા 34 છે. આ ઉપરાંત, 25 ઉચ્ચ અદાલતોમાં ન્યાયાધીશોની 364 જગ્યાઓ ખાલી છે, જ્યારે તેમની મંજૂર સંખ્યા 1,114 છે. આ ક્રમમાં, જિલ્લા અદાલતોમાં મહત્તમ 5,245 જગ્યાઓ ખાલી છે.
કાયદા મંત્રી અર્જુન રામ મેઘવાલે શુક્રવારે સંસદમાં પ્રશ્નકાળ દરમિયાન લેખિત જવાબમાં આ માહિતી આપી હતી. એક પૂરક પ્રશ્નના જવાબમાં કાયદા મંત્રીએ કહ્યું કે બંધારણના અનુચ્છેદ 217 અને 224માં હાઈકોર્ટના જજોની નિમણૂકની જોગવાઈ છે. નિવૃત્તિ, રાજીનામું, ન્યાયાધીશોની બઢતી અને મંજૂર સંખ્યામાં ફેરફારને કારણે અહીં જગ્યાઓ ખાલી છે. આ જગ્યાઓ ભરવા માટે તાત્કાલિક કાર્યવાહી ચાલી રહી છે, જ્યારે જિલ્લા અને તાબાની અદાલતોમાં જગ્યાઓ ભરવાની જવાબદારી કોર્ટ અને રાજ્ય સરકારની છે. આ માટે, રાજ્ય સરકારોને સંબંધિત ઉચ્ચ અદાલતો સાથે પરામર્શ કરવા માટે બંધારણની કલમ 309 અને કલમ 233 અને 234 માં બંધારણીય જોગવાઈઓ કરવામાં આવી છે. આ મુજબ, રાજ્ય ન્યાયિક સેવામાં નિમણૂક માટે રાજ્યને ભરતી નિયમો બનાવવાનો અધિકાર આપવામાં આવ્યો છે.
કેન્દ્રીય મંત્રીએ કહ્યું કે જાન્યુઆરી 2007માં સુપ્રીમ કોર્ટે તેના એક ચુકાદામાં એક ચોક્કસ સમય મર્યાદા નક્કી કરી હતી જેનું રાજ્ય અને ઉચ્ચ અદાલતોએ જિલ્લા અને ગૌણ અદાલતોમાં ન્યાયાધીશોની ભરતી પ્રક્રિયામાં પાલન કરવું જોઈએ.
અખિલ ભારતીય ન્યાયિક સેવા અંગે સર્વસંમતિ સધાઈ શકી નથી
અખિલ ભારતીય ન્યાયિક સેવા અંગે, કેન્દ્રીય કાયદા પ્રધાને સંસદમાં જણાવ્યું હતું કે મતભેદોને કારણે તેના પર સર્વસંમતિ સધાઈ શકી નથી. 30 એપ્રિલ, 2022ના રોજ મુખ્યમંત્રીઓ અને હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશોની સંયુક્ત પરિષદના એજન્ડામાં અખિલ ભારતીય ન્યાયિક સેવાના મુદ્દાને સામેલ કરવાની દરખાસ્ત કરવામાં આવી હતી, પરંતુ તે પરિષદના કાર્યસૂચિમાં સામેલ થઈ શકી નથી. તેમણે કહ્યું કે વિવિધ હિસ્સેદારો વચ્ચેના મતભેદોને ધ્યાનમાં રાખીને, અખિલ ભારતીય ન્યાયિક સેવાની સ્થાપનાના પ્રસ્તાવ પર હાલમાં કોઈ સર્વસંમતિ નથી.