રાષ્ટ્રીય સ્વચ્છ ગંગા મિશનઃ 60 શહેર માટે અર્બન રિવર મેનેજમેન્ટ પ્લાન તૈયાર કરવાના પ્રોજેક્ટને મંજૂરી
રાષ્ટ્રીય સ્વચ્છ ગંગા મિશનની કાર્યકારી સમિતિની 50મી બેઠક રાષ્ટ્રીય સ્વચ્છ ગંગા મિશનના મહાનિર્દેશક જી. અશોકકુમારની અધ્યક્ષતામાં યોજાઈ હતી. જેમાં આશરે રૂ. 692 કરોડના સાત પ્રોજેક્ટને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. સાત પ્રોજેક્ટમાંથી ચાર ઉત્તર પ્રદેશ અને બિહારમાં ગટર વ્યવસ્થાપન સાથે સંબંધિત છે. NMCGએ અત્યાર સુધીમાં અંદાજે રૂ. 38,126 કરોડના કુલ 452 પ્રોજેક્ટને મંજૂરી આપી છે, જેમાંથી 254 પૂર્ણ થઈ ચૂક્યા છે.
આ બેઠકમાં ઉત્તર પ્રદેશમાં ગટર વ્યવસ્થાપન માટે રૂ. 661.74 કરોડના 3 પ્રોજેક્ટને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. તેમાં લખનૌ ખાતે 100 મિલિયન લિટર પ્રતિ દિવસ (MLD) STPનું બાંધકામ અને હાઇબ્રિડ એન્યુઇટી મોડ (HAM) હેઠળ ઇન્ટરસેપ્શન અને ડાયવર્ઝન (I&D) કાર્યોનો સમાવેશ થાય છે. દરિયાબાદ પીપલઘાટ અને દરિયાબાદ કાખરાઘાટ નાળાઓના સંતુલન વિસર્જનના I&D અને પ્રયાગરાજ ખાતે 50 MLD STP ના નિર્માણ માટેનો બીજો પ્રોજેક્ટ મંજૂર કરવામાં આવ્યો હતો. આ પ્રોજેક્ટની કિંમત લગભગ રૂ. 186.47 કરોડ છે, જે પ્રયાગરાજમાં સીવરેજ ડિસ્ટ્રિક્ટ-Aમાં નૈની STPની હાલની ક્ષમતાને 80 MLD સુધી વધારશે. એક નાના પ્રોજેક્ટમાં, હાપુડ ખાતે 6 MLD STP, I&D અને અન્ય કામોને પણ ગંગા નદીની ઉપનદી કાલી નદીમાં વાળવા માટે હાપુર શહેરના નાળાના પ્રવાહને મંજૂર કરવામાં આવ્યા હતા.
50મી કારોબારી સમિતિની બેઠકમાં પીપરા ઘાટ ડ્રેઇન અને છતિયા ઘાટ ગટરના I&D કામો તેમજ પીપરા ઘાટ ગટર અને છતિયા ઘાટ ગટરના લાભાર્થે રૂ.74.64 કરોડના અંદાજિત ખર્ચે બે STP (5 અને 7 MLD)નું નિર્માણ રક્સૌલ શહેર, બિહાર માટે પણ મંજૂરી અપાઈ છે. આ પ્રોજેક્ટ સિર્સિયા નદીમાં પ્રદૂષણ ઘટાડશે જે નેપાળમાંથી નીકળે છે અને પૂર્વ ચંપારણ જિલ્લામાં રક્સૌલ ખાતે બિહારમાં પ્રવેશે છે. શહેરી વિસ્તારોમાં પાણીના અસરકારક વ્યવસ્થાપન માટેના એક મહત્વપૂર્ણ પગલામાં, લગભગ રૂ. 20 કરોડના ખર્ચે બે તબક્કામાં 60-70 શહેરી નદી વ્યવસ્થાપન યોજનાઓ (URMP) તૈયાર કરવાની પરિકલ્પના કરતી એક પ્રોજેક્ટને પણ મંજૂરી આપવામાં આવી છે.
પ્રથમ વર્ષ દરમિયાન, 25 યુઆરએમપી તૈયાર કરવામાં આવશે અને બીજા વર્ષ દરમિયાન, 35 યુઆરએમપી તૈયાર કરવામાં આવશે. પ્રથમ તબક્કામાં, 5 મુખ્ય ગંગા બેસિન રાજ્યોમાં 25 શહેરો – ઉત્તરાખંડમાં દેહરાદૂન, હરિદ્વાર, ઋષિકેશ, હલદ્વાની અને નૈનીતાલ, ઉત્તર પ્રદેશમાં લખનૌ, વારાણસી, આગ્રા, સહારનપુર અને ગોરખપુર, બિહારમાં પટના, દરભંગા, ગયા, પૂર્ણિયા અને કટિહાર, ઝારખંડમાં રાંચી, આદિત્યપુર, મેદિનીનગર, ગિરિડીહ અને ધનબાદ તથા પશ્ચિમ બંગાળમાં આસનસોલ, દુર્ગાપુર, સિલીગુડી, નાબદ્વીપ અને હાવડાને આવરી લેવામાં આવશે. આ પ્રોજેક્ટ નમામી ગંગે હેઠળ રિવર-સિટી કનેક્ટિવિટી (આરસીએ)નો એક ભાગ છે, જે શહેરોના સહયોગ, સાથે કામ કરવા, એકબીજાની શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓમાંથી શીખવાની, જ્ઞાન વહેંચવાની તક પૂરી પાડે છે, આમ જ્ઞાન ભાગીદારી બનાવવાનો માર્ગ મોકળો થશે. આ પ્રોજેક્ટને વિશ્વ બેંક દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવશે. 2021 માં 30 સભ્યો સાથે શરૂ થયેલ, RCA હવે આંતરરાષ્ટ્રીય શહેરો સહિત 140 થી વધુ સભ્યો ધરાવે છે.
