નવી દિલ્હીઃ દેશમાં ભાજપ, કોંગ્રેસ સહિત ગણતરીના રાજકીય પાર્ટીઓ રાષ્ટ્રીય પક્ષ તરીકે નોંધાયેલા છે. એટલું જ નહીં દેશના વિવિધ રાજ્યોમાં અનેક સ્થાનિક પક્ષો નોંધાયેલા છે. દરમિયાન ક્યારેય ના સાંભળ્યા હોય તેવા રાજકીય પક્ષોને મોટા પાયે દાન આપવામાં આવતું હોવાનું સામે આવ્યું છે. દરમિયાન કેન્દ્રીય એજન્સીઓએ આવી રાજકીય પાર્ટીઓ સામે કાર્યવાહી શરૂ કરી છે. બીજી તરફ ચૂંટણી પંચ 2,174 રજિસ્ટર્ડ અપ્રમાણિત પક્ષો વિરુદ્ધ કાર્યવાહી કરવા જઈ રહ્યું છે. પંચે સીબીડીટીને આ પક્ષકારોની તપાસ કરવા વિનંતી કરી છે.
સુત્રોના જણાવ્યા અનુસાર કમિશનની કાર્યવાહી આ પક્ષો દ્વારા તેમના દાતાઓની યાદી કમિશનને સુપરત ન કરવાના કારણે કરવામાં આવી રહી છે. કમિશને કહ્યું કે, આ પક્ષોને આશરે રૂ. 1,000 કરોડનું દાન મેળવવાનો મામલો પ્રકાશમાં આવ્યા બાદ મહેસૂલ વિભાગને 2,174 નોંધાયેલ અપ્રમાણિત પક્ષો સામે પગલાં લેવા માટે સૂચના આપવામાં આવી છે.
અજ્ઞાત પક્ષ માટે ચૂંટણી આચાર નિયમો, 1961ના નિયમ 59B હેઠળ કમિશનને મળેલા દાનની વિગતો સબમિટ કરવી ફરજિયાત છે. આ યોગદાન આવકવેરામાંથી 100% મુક્તિ છે, પરંતુ આ મુક્તિ ત્યારે જ ઉપલબ્ધ છે જ્યારે ટીમ તેની ઓડિટ કરેલી વિગતો કમિશનને મોકલે. જો આ પક્ષો 30 દિવસમાં આયોગને વિગતો સબમિટ નહીં કરે તો તેમને ભવિષ્યની ચૂંટણી માટે ચૂંટણી ચિન્હ આપવામાં આવશે નહીં.
અગાઉ, ચૂંટણી પંચે 198 અમાન્ય રાજકીય પક્ષો સામે પગલાં લીધાં છે અને તેમને સૂચિબદ્ધ કર્યા છે. ડિલિસ્ટેડ પાર્ટીઓ એવી પાર્ટીઓ છે જે જમીન પર હાજર ન હતી અને એકવાર રજીસ્ટર થઈ ગયા પછી તે ગાયબ થઈ ગઈ છે. આ સિવાય આવા 111 વધુ પક્ષો છે, જે અસ્તિત્વમાં નથી. જે કમિશન દ્વારા ડીલિસ્ટ કરવામાં આવ્યા છે.
પંચે આ પક્ષોને એ પણ પૂછ્યું હતું કે તેઓએ અત્યાર સુધી કોઈ ચૂંટણી કેમ નથી લડી, પરંતુ આ પક્ષોએ કોઈ જવાબ આપ્યો નથી. હાલમાં પંચમાં લગભગ 2,800 પક્ષો નોંધાયેલા છે. પરંતુ માત્ર 60 પક્ષો એવા છે, જેઓ માન્યતા પ્રાપ્ત છે અને ગંભીરતાથી ચૂંટણી લડે છે.
ભાજપ, કોંગ્રેસ, NCP, TMC, BSP અને CPMને રાષ્ટ્રીય માન્યતા છે. 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં માત્ર 623 પક્ષોએ ચૂંટણી લડી હતી. છેલ્લા બે દાયકામાં રાજકીય પક્ષોની નોંધણી 300% થી વધુના દરે વધી છે. વર્ષ 2021માં 694 રાજકીય પક્ષો હતા, જેની સંખ્યા હવે વધીને લગભગ 2800 થઈ ગઈ છે.
સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર રાજકીય પક્ષોની સંખ્યામાં આડેધડ વધારો થવાનું એક કારણ ઈલેક્ટોરલ બોન્ડની સુવિધા છે. હવે પાર્ટીઓને 2000 રૂપિયાનું દાન રોકડમાં જ આપી શકાશે. આનાથી વધુ રકમ (રૂ. 1000, 10 હજાર, 1 લાખ, 10 લાખ અને 1 કરોડ) ચૂંટણી બોન્ડ દ્વારા દાન કરવામાં આવે છે, જે ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે. ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ સ્ટેટ બેંક દ્વારા જારી કરવામાં આવે છે, જે વર્ષમાં અમુક દિવસોમાં ખરીદી શકાય છે.
