દિલ્હી:વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ “મહિલાઓનું આર્થિક સશક્તિકરણ” વિષય પર બજેટ પછીના વેબિનારને સંબોધન કર્યું.કેન્દ્રીય બજેટ 2023માં જાહેર કરાયેલી પહેલોને અસરકારક રીતે અમલમાં મૂકવા માટેના વિચારો અને સૂચનો મેળવવા માટે સરકાર દ્વારા આયોજિત 12 બજેટ પછીના વેબિનારની શ્રેણીની આ 11મી છે.
વડાપ્રધાનએ ખુશી વ્યક્ત કરી કે દેશે આ વર્ષના બજેટને 2047 સુધીમાં વિકાસ ભારતનું લક્ષ્ય હાંસલ કરવા માટે એક શુભ શરૂઆત તરીકે જોયું છે. તે દેશ માટે સારો સંકેત છે કે દેશના નાગરિકો પણ આગામી 25 વર્ષોને આ લક્ષ્યો સાથે જોડીને જોઈ રહ્યા છે.
વડાપ્રધાનએ પુનરોચ્ચાર કર્યો કે છેલ્લા 9 વર્ષોમાં દેશ મહિલાઓના નેતૃત્વમાં વિકાસના વિઝન સાથે આગળ વધ્યો છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું કે ભારત આ પ્રયાસોને વૈશ્વિક મંચ પર લઈ ગયું છે કારણ કે તે ભારતની અધ્યક્ષતામાં યોજાયેલી G-20 મીટિંગમાં અગ્રણી સ્થાન ધરાવે છે.આ વર્ષનું બજેટ મહિલાઓની આગેવાની હેઠળના વિકાસના આ પ્રયાસોને નવી ગતિ આપશે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.
વડાપ્રધાનએ નારી શક્તિની દૃઢ નિશ્ચય, ઈચ્છા શક્તિ, કલ્પનાશક્તિ, ધ્યેયો માટે કામ કરવાની ક્ષમતા અને ‘માતૃ શક્તિ’ના પ્રતિબિંબ તરીકે અત્યંત સખત પરિશ્રમને રેખાંકિત કર્યા હતા. તેમણે કહ્યું કે આ ગુણો આ સદીમાં ભારતની ગતિ અને સ્કેલ વધારવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી રહ્યા છે.
વડાપ્રધાનએ કહ્યું કે આજે મહિલા સશક્તિકરણ માટેના પ્રયાસોના પરિણામો દેખાઈ રહ્યા છે અને અમે દેશના સામાજિક જીવનમાં ક્રાંતિકારી પરિવર્તન અનુભવી રહ્યા છીએ. તેમણે કહ્યું કે પુરૂષોની સરખામણીમાં મહિલાઓની સંખ્યા વધી રહી છે, અને છેલ્લા 9-10 વર્ષમાં હાઈસ્કૂલ અને તેનાથી આગળ ભણતી છોકરીઓની સંખ્યામાં ત્રણ ગણો વધારો થયો છે. વિજ્ઞાન, ટેક્નોલોજી, એન્જિનિયરિંગ અને ગણિતમાં છોકરીઓની નોંધણી આજે 43 ટકા છે, જે અમેરિકા, યુકે અને જર્મની જેવા દેશો કરતાં વધુ છે. મેડિકલ, સ્પોર્ટ્સ, બિઝનેસ કે પોલિટિક્સ જેવા ક્ષેત્રોમાં મહિલાઓની ભાગીદારી માત્ર વધી નથી પરંતુ તેઓ વધુને વધુ આગળ વધી રહી છે.
વડાપ્રધાનએ એ હકીકત પર સ્પર્શ કર્યો કે મુદ્રા લોનના 70 ટકા લાભાર્થીઓ મહિલાઓ છે. તેવી જ રીતે, મહિલાઓને SVANidhi હેઠળ કોલેટરલ ફ્રી લોન અને પશુપાલન, મત્સ્યઉદ્યોગ, ગ્રામોદ્યોગ, FPO અને રમતગમતમાં પ્રોત્સાહન યોજનાઓનો લાભ મળે છે.
મોદીએ કહ્યું, “દેશની અડધી વસતીની મદદથી આપણે કેવી રીતે દેશને આગળ લઈ જઈ શકીએ છીએ અને કેવી રીતે આપણે મહિલા શક્તિની ક્ષમતામાં વધારો કરી શકીએ છીએ તેનું પ્રતિબિંબ આ બજેટમાં દેખાય છે.” તેમણે મહિલા સન્માન બચત પ્રમાણપત્ર યોજનાનો ઉલ્લેખ કર્યો જેમાં મહિલાઓને 7.5 ટકા વ્યાજ મળવાનું છે. “PM આવાસ યોજના માટે 80 હજાર કરોડ રૂપિયા એ પણ મહિલા સશક્તિકરણની દિશામાં એક પગલું છે કારણ કે 3 કરોડ ઘરોમાંથી મોટાભાગના મહિલાઓના નામે છે”, એમ મોદીએ કહ્યું. વડાપ્રધાનએ એવા સંજોગોમાં પીએમ આવાસના સશક્તિકરણ પાસા પર ભાર મૂક્યો હતો જ્યાં પરંપરાગત રીતે મહિલાઓના નામે કોઈ મિલકત નથી. “પીએમ આવાસે મહિલાઓને ઘરના આર્થિક નિર્ણયોમાં નવો અવાજ આપ્યો છે”,એમ તેમણે કહ્યું.
વડાપ્રધાનએ સ્વસહાય જૂથો વચ્ચે નવા યુનિકોર્ન બનાવવા માટે સ્વસહાય જૂથોને સમર્થન માટેની જાહેરાત વિશે માહિતી આપી હતી.વડાપ્રધાનએ બદલાતા દૃશ્યો સાથે મહિલા સશક્તિકરણ માટેના દેશના વિઝનની તાકાત દર્શાવી હતી. આજે 5માંથી 1 બિનખેતી વ્યવસાય એક મહિલા ચલાવે છે. છેલ્લા 9 વર્ષમાં 7 કરોડથી વધુ મહિલાઓ સેલ્ફ હેલ્પ ગ્રુપમાં જોડાઈ છે. તેમનું મૂલ્ય નિર્માણ તેમની મૂડીની જરૂરિયાત પરથી સમજી શકાય છે કારણ કે આ સ્વસહાય જૂથોએ 6.25 લાખ કરોડની લોન લીધી છે.
વડાપ્રધાનએ ધ્યાન દોર્યું કે આ મહિલાઓ માત્ર નાના ઉદ્યોગસાહસિકો તરીકે જ નહીં પરંતુ સક્ષમ સંસાધન વ્યક્તિ તરીકે પણ યોગદાન આપી રહી છે. તેમણે બેંક સખી, કૃષિ સખી અને પશુ સખી કાર્યક્રમોનો ઉલ્લેખ કર્યો જે ગામડાઓમાં વિકાસના નવા આયામો સર કરી રહ્યા છે.
વડાપ્રધાનએ સહકારી ક્ષેત્રમાં પરિવર્તન અને આ ક્ષેત્રમાં મહિલાઓની ભૂમિકા પર ધ્યાન આપ્યું. “આવનારા વર્ષોમાં 2 લાખથી વધુ બહુહેતુક સહકારી, ડેરી સહકારી અને મત્સ્યઉદ્યોગ સહકારી સંસ્થાઓની રચના થવાની છે. 1 કરોડ ખેડૂતોને કુદરતી ખેતી સાથે જોડવાનું લક્ષ્ય રાખવામાં આવ્યું છે. મહિલા ખેડૂતો અને ઉત્પાદક જૂથો આમાં મોટી ભૂમિકા ભજવી શકે છે,”એમ વડાપ્રધાનએ કહ્યું.
મોદીએ શ્રી અન્નના પ્રચારમાં મહિલા સ્વસહાય જૂથોની ભૂમિકા વિશે વિસ્તારપૂર્વક જણાવ્યું. તેમણે કહ્યું કે શ્રી અન્નમાં પરંપરાગત અનુભવ ધરાવતી 1 કરોડથી વધુ આદિવાસી મહિલાઓ આ સ્વસહાય જૂથોનો ભાગ છે. “આપણે શ્રી અન્નના માર્કેટિંગ સંબંધિત તકોને તેમાંથી બનાવેલા પ્રોસેસ્ડ ફૂડ્સ માટે ટેપ કરવાની છે. ઘણી જગ્યાએ, સરકારી સંસ્થાઓ નાની વન પેદાશો પર પ્રક્રિયા કરવા અને તેને બજારમાં લાવવામાં મદદ કરી રહી છે. આજે, દૂરના વિસ્તારોમાં ઘણા સ્વ-સહાય જૂથો બનાવવામાં આવ્યા છે, આપણે તેને વ્યાપક સ્તરે લઈ જવું જોઈએ”, એમ તેમણે કહ્યું.
કૌશલ્ય વિકાસની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકતાં વડાપ્રધાનએ જણાવ્યું હતું કે આ બજેટમાં લાવવામાં આવેલી વિશ્વકર્મા યોજના મુખ્ય ભૂમિકા ભજવશે અને એક સેતુ તરીકે કામ કરશે અને મહિલા સશક્તિકરણ માટે તેની તકોનો લાભ લેવાની જરૂર છે. તેવી જ રીતે, GeM અને ઈ-કોમર્સ મહિલાઓના વ્યવસાયની તકોને વિસ્તૃત કરવાના માર્ગો બની રહ્યા છે, સ્વસહાય જૂથોને આપવામાં આવતી તાલીમમાં નવી તકનીકોને પ્રાથમિકતા આપવાની જરૂર છે.
વડાપ્રધાનએ પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો કે દેશ ‘સબકા સાથ, સબકા વિકાસ, સબકા વિશ્વાસ અને સબકા પ્રયાસની ભાવના સાથે આગળ વધી રહ્યો છે.તેમણે કહ્યું કે દેશની દીકરીઓને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાની ભૂમિકાઓ અને રાફેલ વિમાન ઉડાડતી જોઈ શકાય છે અને જ્યારે તેઓ ઉદ્યોગસાહસિક બને છે અને નિર્ણયો અને જોખમો લે છે ત્યારે તેમના વિશેનો વિચાર બદલાઈ જાય છે. તેમણે નાગાલેન્ડમાં બે મહિલા ધારાસભ્યોની તાજેતરની ચૂંટણીનો પ્રથમ વખત ઉલ્લેખ કર્યો, તેમાંથી એક મહિલાએ મંત્રી તરીકે પણ શપથ લીધા. “ભારત મહિલાઓના સન્માન અને સમાનતાના સ્તરને વધારીને જ આગળ વધી શકે છે. હું તમને તમામ મહિલાઓ-બહેનો-દીકરીઓના માર્ગમાં આવતા દરેક અવરોધને દૂર કરવાના નિર્ધાર સાથે આગળ વધવા માટે આહ્વાન કરું છું,”એમ તેમણે કહ્યું.
વડાપ્રધાનએ રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુના લેખને ટાંકીને સમાપન કર્યું, જે તેમણે આંતરરાષ્ટ્રીય મહિલા દિવસ પર લખ્યું હતું. રાષ્ટ્રપતિએ લખ્યું, “આપણા પર નિર્ભર છે, આપણામાંના દરેકે, પ્રગતિને ઝડપી કરવી. તેથી, આજે, હું તમારામાંના દરેકને તમારા કુટુંબ, પડોશમાં અથવા કાર્યસ્થળમાં એક પરિવર્તન માટે પોતાને પ્રતિબદ્ધ કરવા વિનંતી કરવા માંગુ છું – કોઈપણ ફેરફાર જે છોકરીના ચહેરા પર સ્મિત લાવશે, કોઈપણ પરિવર્તન જે તેના જીવનમાં આગળ વધવાની તકોને સુધારશે. . તે એક વિનંતી છે, જેમ કે મેં પહેલા કહ્યું હતું, સીધા હૃદયથી.”
