નવી દિલ્હીઃ કેન્દ્ર સરકારે 1 એપ્રિલથી અમલમાં આવતા ડુંગળી પર 20 ટકા નિકાસ ડ્યુટી પાછી ખેંચવાની જાહેરાત કરી છે. ગુરુવારે જારી કરાયેલા એક સત્તાવાર નિવેદનમાં જણાવાયું છે કે ગ્રાહક બાબતોના વિભાગના સંદેશાવ્યવહાર બાદ મહેસૂલ વિભાગ દ્વારા આ નિર્ણયની જાણ કરવામાં આવી હતી.
શરૂઆતમાં ૧૩ સપ્ટેમ્બર, ૨૦૨૪ ના રોજ લાદવામાં આવેલી નિકાસ ડ્યુટી, ડુંગળીની પૂરતી સ્થાનિક ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરવાના સરકારના પ્રયાસોનો એક ભાગ હતી. છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી, સરકારે ડુંગળીની નિકાસને રોકવા માટે નિકાસ ડ્યુટી, લઘુત્તમ નિકાસ ભાવ (MEP) અને નિકાસ પ્રતિબંધ સહિતના વિવિધ પગલાં લીધાં છે. આ પ્રતિબંધો ૮ ડિસેમ્બર, ૨૦૨૩ થી ૩ મે, ૨૦૨૪ સુધી લગભગ પાંચ મહિના સુધી લાગુ રહ્યા. આ નિયંત્રણો છતાં, ડુંગળીની નિકાસ નોંધપાત્ર રહી. નાણાકીય વર્ષ 2023-24 દરમિયાન, કુલ નિકાસ 17.17 લાખ મેટ્રિક ટન (LMT) રહી હતી, જ્યારે ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં (18 માર્ચ, 2025 સુધી) નિકાસ 11.65 LMT પર પહોંચી હતી. માસિક નિકાસ વોલ્યુમમાં પણ વધારો જોવા મળ્યો, જે સપ્ટેમ્બર 2024 માં 0.72 LMT થી વધીને જાન્યુઆરી 2025 માં 1.85 LMT થયો.
સરકારના મતે, નિકાસ ડ્યુટી દૂર કરવાનો હેતુ ખેડૂતો માટે લાભદાયી ભાવ સુનિશ્ચિત કરવા અને ગ્રાહકો માટે પોષણક્ષમતા જાળવવાના બે ઉદ્દેશ્યોને સંતુલિત કરવાનો છે. સત્તાવાર નિવેદનમાં નોંધવામાં આવ્યું છે કે રવિ પાકના મોટા જથ્થામાં આગમનના કારણે મંડી અને છૂટક ભાવમાં ઘટાડો થયો છે. ગયા વર્ષના સમાન સમયગાળાની તુલનામાં હાલના મંડીના ભાવ ઊંચા રહ્યા છે, પરંતુ અખિલ ભારતીય ભારિત સરેરાશ મોડલ ભાવમાં 39 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. તેવી જ રીતે, છેલ્લા મહિનામાં ડુંગળીના છૂટક ભાવમાં 10 ટકાનો ઘટાડો નોંધાયો છે. લાસલગાંવ અને પિંપળગાંવ સહિતના મુખ્ય બેન્ચમાર્ક બજારોમાં ડુંગળીની આવકમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે, જેના કારણે ભાવ પર દબાણ વધ્યું છે. ૨૧ માર્ચ સુધીમાં, લાસલગાંવ અને પિંપળગાંવમાં મોડલ ભાવ અનુક્રમે ₹૧,૩૩૦ પ્રતિ ક્વિન્ટલ અને ₹૧,૩૨૫ પ્રતિ ક્વિન્ટલ હતા.
કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ વિભાગના અંદાજ મુજબ આ વર્ષે રવિ ડુંગળીનું ઉત્પાદન 227 લાખ મેટ્રિક ટન સુધી પહોંચવાની ધારણા છે, જે ગયા વર્ષના 192 લાખ મેટ્રિક ટન કરતા 18 ટકાનો વધારો દર્શાવે છે. દેશના કુલ ડુંગળી ઉત્પાદનમાં રવિ ડુંગળીનો હિસ્સો લગભગ 70-75 ટકા છે અને વર્ષના અંતમાં ખરીફ પાક આવે ત્યાં સુધી ભાવ સ્થિર કરવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.