નવી દિલ્હીઃ રક્ષા મંત્રી રાજનાથ સિંહે જણાવ્યું કે ભારતીય નૌસેનાના તમામ નિર્માણાધીન જહાજો ભારતીય શિપયાર્ડ્સમાં સ્વદેશી રીતે તૈયાર થઈ રહ્યા છે, જે ‘આત્મનિર્ભર ભારત’ વિઝનનું પ્રત્યક્ષ ઉદાહરણ છે. તેમણે કહ્યું કે નૌસેનાની 262 ડિઝાઇન પરિયોજનાઓ અદ્યતન તબક્કે છે, અને ભારતીય શિપયાર્ડ્સ આ દાયકામાં 100% સ્વદેશી સામગ્રીના ઉપયોગ તરફ આગળ વધી રહ્યા છે. તેમણે ભારતની સમુદ્રી વિરાસત, વ્યૂહાત્મક મહત્વ અને ડિઝાઈનથી લઈને સમારકામ સુધીના સંકલિત સ્વદેશી શિપબિલ્ડિંગ ઇકોસિસ્ટમની શક્તિ પર ભાર મૂક્યો.
ભારતીય નૌસેનાની 262 વિવિધ પ્રોજેક્ટ ડિઝાઇન અને વિકાસ પરિયોજનાઓ અદ્યતન તબક્કાઓ સુધી પહોંચી ચૂકી છે. ખાસ વાત એ છે કે જહાજ નિર્માણ અને નૌસેનાની આ અન્ય તમામ પરિયોજનાઓ સ્વદેશી રૂપથી વિકસાવવામાં આવી છે. આ પરિવર્તન ભારતની વધતી રક્ષા આત્મનિર્ભરતાનો સશક્ત પુરાવો છે. નૌસૈનિક ક્ષમતા અને સ્વદેશીકરણની આ જાણકારી રક્ષા મંત્રી રાજનાથ સિંહે આપી.
તેઓ મંગળવારે નવી દિલ્હીમાં આયોજિત‘સમુદ્ર ઉત્કર્ષ’કાર્યક્રમમાં બોલી રહ્યા હતા. અહીં તેમણે સમુદ્રી વિરાસત પર વિસ્તૃત રૂપથી પ્રકાશ પાડ્યો. ‘સમુદ્ર ઉત્કર્ષ’ સેમિનારના આયોજનનો ઉદ્દેશ્ય ભારતની ઉભરતી જહાજ નિર્માણ ક્ષમતાઓને પ્રદર્શિત કરવાનો છે. આ કાર્યક્રમમાં સ્વદેશી શિપબિલ્ડિંગ, નૌસૈનિક આધુનિકીકરણ અને સમુદ્રી આત્મનિર્ભરતા પર વિસ્તૃત ચર્ચા થઈ.
અહીં રક્ષામંત્રીએ જણાવ્યું કે અનેક ભારતીય શિપયાર્ડ આ દાયકાની અંદર પોતાની પરિયોજનાઓમાં 100 ટકા સ્વદેશી સામગ્રીનો ઉપયોગ કરવા તરફ આગળ વધી રહ્યા છે. તેનો અર્થ છે કે ભારતમાંથી નિર્મિત કોઈપણ નૌસૈનિક પ્લેટફોર્મ પર વૈશ્વિક આપૂર્તિ-શૃંખલાના અવરોધોનો ન્યૂનતમ પ્રભાવ પડશે.
રક્ષા મંત્રી રાજનાથ સિંહે કહ્યું કે તેમને ગર્વ છે કે ભારતીય નૌસેના અને તટરક્ષક દળના તમામ નિર્માણાધીન જહાજો ભારતીય શિપયાર્ડ્સમાં જ તૈયાર થઈ રહ્યા છે. આ પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીના આત્મનિર્ભર ભારત વિઝનનો પ્રત્યક્ષ પરિચાયક છે. તેમણે કહ્યું કે વિશ્વના સમુદ્રી ઇતિહાસ પર ભારતની ઊંડી છાપ છે. આપણા પૂર્વજોએ સમુદ્રોને અવરોધ નહીં, પરંતુ સાંસ્કૃતિક, આર્થિક અને વ્યૂહાત્મક સંવાદના સેતુના રૂપમાં ઉપયોગ કર્યા. આજે આ વિરાસતનું સન્માન કરતાં ભારત આગળ વધવાના સંકલ્પ સાથે કાર્ય કરી રહ્યું છે.
રાજનાથ સિંહે કહ્યું કે બંને સમુદ્રી તટો પર સ્થિત ભારતીય શિપયાર્ડ હવે આધુનિક ફેબ્રિકેશન લાઇન્સ, અદ્યતન મેટેરિયલ-હેન્ડલિંગ સિસ્ટમ્સ, ઓટોમેટેડ ડિઝાઇન ટુલ્સ, મોડેલ ટેસ્ટિંગ સુવિધાઓ અને ડિજિટલ શિપયાર્ડ તકનીકોથી સજ્જ છે, જે વૈશ્વિક માપદંડોના અનુરૂપ છે. તેમણે ભારતની સમુદ્રી યાત્રાનો ઉલ્લેખ કરતાં જણાવ્યું કે લોથલના પ્રાચીન બંદરોથી લઈને મુંબઈ, ગોવા, વિશાખાપટ્ટનમ, કોલકાતા અને કોચીનના આધુનિક શિપયાર્ડો સુધીનો સફર ભારતની તકનીકી પ્રગતિ અને ધૈર્યનું પ્રતીક છે.
તેમણે કહ્યું કે ભારતની સમુદ્રી નિર્ભરતા અત્યંત વધુ છે. દેશનો 95 ટકા વેપાર અને લગભગ 70 ટકા વેપાર સમુદ્રી માર્ગોથી જ થાય છે. હિંદ મહાસાગરમાં ભારતની સામરિક સ્થિતિ અને 7,500 કિમીની વિસ્તૃત તટરેખા તેને વૈશ્વિક વેપારમાં એક મહત્વપૂર્ણ શક્તિ બનાવે છે.
રક્ષા મંત્રીએ કહ્યું કે ભારતની વાસ્તવિક શક્તિ તેના ઇન્ટિગ્રેટેડ, એન્ડ-ટુ-એન્ડ શિપબિલ્ડિંગ ઇકોસિસ્ટમમાં રહેલી છે, જ્યાં ડિઝાઇન, મોડ્યુલર નિર્માણ, ફિટિંગ, સમારકામ અને જીવન-ચક્ર સમર્થન સુધી દરેક પ્રક્રિયા સ્વદેશી તકનીકથી સંચાલિત છે. હજારો MSME ના સહયોગથી ભારતે સ્ટીલ, પ્રોપલ્શન, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, સેન્સર અને એડવાન્સ્ડ કોમ્બેટ સિસ્ટમ્સ સુધી ફેલાયેલી મજબૂત આપૂર્તિ-શૃંખલા વિકસિત કરી છે.
તેમણે ભારતીય નિર્મિત સૈન્ય પ્લેટફોર્મોના માનવીય મિશનોમાં યોગદાનનો ઉલ્લેખ કર્યો. 2015નું ઓપરેશન રાહત (યમન), મહામારી દરમિયાન ઓપરેશન સમુદ્ર સેતુ, અને 2025માં મ્યાંમાર ભૂકંપના સમયે ચલાવવામાં આવેલ ઓપરેશન બ્રહ્મા, જેમાં આઈએનએસ સતપુડા, સાવિત્રી, ઘડિયાળ, કર્મુક અને એલસીયુ 52 એ મોટા પાયે રાહત સામગ્રી પહોંચાડી હતી.
જળની નીચેની ક્ષમતાઓ પર બોલતાં તેમણે કહ્યું કે કલ્વરી ક્લાસ સબમરીન, જેને વધતા સ્વદેશીકરણ દર સાથે એમડીએલમાં બનાવવામાં આવી રહી છે, તે ભારતની અન્ડરવોટર વોરફેર ક્ષમતા અને ડિઝાઇનિંગ દક્ષતાનું ઉદાહરણ છે. અંતમાં રક્ષા મંત્રીએ કહ્યું કે ભારત ‘ફક્ત જહાજ નહીં, પરંતુ વિશ્વાસ’અને ‘ફક્ત પ્લેટફોર્મ નહીં, પરંતુ ભાગીદારી’બનાવવામાં વિશ્વાસ રાખે છે. તેમણે વિશ્વ સમુદાયને મળીને એક સુરક્ષિત, સમૃદ્ધ અને સતત સમુદ્રી ભવિષ્યની દિશામાં આગળ વધવાનું આહ્વાન કર્યું.