નવી દિલ્હી: પાકિસ્તાનની લઘુમતી કોકસ પરની સંસદીય સમિતિ દ્વારા સમીક્ષા કરાયેલા એક ચોંકાવનારા નવા અહેવાલમાં દેશભરમાં હિન્દુ મંદિરો અને ગુરુદ્વારાઓની ખરાબ સ્થિતિનો પર્દાફાશ થયો છે, જ્યાં 1,817 ધાર્મિક સ્થળોમાંથી ફક્ત 37 જ કાર્યરત છે.
આ ચિંતાજનક આંકડો વર્ષોની ઉપેક્ષા, અતિક્રમણ અને વહીવટી ઉદાસીનતાને કારણે ઉદ્ભવતા લાંબા સમયથી ચાલતા સંકટને પ્રતિબિંબિત કરે છે. પાકિસ્તાનમાં ૧,૨૮૫ હિન્દુ પૂજા સ્થાનો અને ૫૩૨ ગુરુદ્વારા છે, પરંતુ તેમાંથી મોટાભાગના બંધ, નિર્જન અથવા ખંડેર હાલતમાં છે.
સમિતિના સભ્યોએ ધાર્મિક વારસાના સંરક્ષણમાં કટોકટી પર ભાર મૂક્યો અને તાત્કાલિક પગલાં લેવા અને લઘુમતીઓ માટેની બંધારણીય ગેરંટીઓને વ્યવહારુ સલામતીમાં રૂપાંતરિત કરવા હાકલ કરી. કોકસ કન્વીનર સેનેટર દાનિશ કુમારે નીતિગત સુધારા તરફ કામ કરવાનું વચન આપ્યું હતું.
આ અહેવાલ એવા સમયે આવ્યો છે જ્યારે રાજદ્વારી તણાવ વધી રહ્યો છે. ભારતે તાજેતરમાં પાકિસ્તાનના વિદેશ મંત્રાલય દ્વારા હિન્દુ વારસા અંગે કરવામાં આવેલી ટીકાને નકારી કાઢી હતી, જેમાં ભારતના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા રણધીર જયસ્વાલે કહ્યું હતું કે પાકિસ્તાન, જેનો લઘુમતીઓ સામે “કટ્ટરતા” અને “દમન”નો “ભયંકર” રેકોર્ડ છે, તેને બીજાઓને ભાષણ આપવાનો કોઈ નૈતિક અધિકાર નથી.
ઐતિહાસિક માહિતી પણ એટલી જ ભયાનક ચિત્ર રજૂ કરે છે. 2014ના એક સર્વેક્ષણમાં જાણવા મળ્યું છે કે ભાગલા પહેલા અસ્તિત્વમાં રહેલા 428 હિન્દુ મંદિરોમાંથી, 1990ના દાયકા સુધીમાં 408ને સરકારી કચેરીઓ, શાળાઓ, રેસ્ટોરન્ટ અથવા દુકાનોમાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવ્યા હતા.
આ ઇમારતોના રક્ષણ માટે જવાબદાર ઇવેક્યુ ટ્રસ્ટ પ્રોપર્ટી બોર્ડ (ETPB) તેના કાર્યમાં મોટાભાગે નિષ્ફળ ગયું છે અને ઘણી જગ્યાઓ હજુ પણ કબજે કરેલી છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે વધુ સાંસ્કૃતિક નુકસાન અટકાવવા માટે તાત્કાલિક, વ્યાપક સંરક્ષણ નીતિની જરૂર છે.