અશ્લિલ કોન્ટેન્ટ મામલે સરકારની કાર્યવાહીઃ 18 OTT પ્લેટફોર્મ, 19 વેબલાઈટ, 10 મોબાઈલ એપ્સ બ્લોક

નવી દિલ્હીઃ ઓટીટી પ્લેટફોર્મ ઉપર અશ્લિલ કન્ટેન્ટ લઈને ભારત સરકારના સૂચના અને પ્રસારણ મંત્રાલય દ્વારા આકરી કાર્યવાહી કરવામાં આવી છે. 18 ઓટીટી પ્લેટફોર્મ, 19 વેબસાઈટ અને 10 મોબાઈલ એપ્સ (સાત ગુગલ પ્લે સ્ટોર અને 3 એપલ સ્ટોરની) તથા 57 જેટલા સોશિયલ મીડિયા હેન્ડલ્સને દેશભરમાં બ્લોક કરી દેવામાં આવ્યાં છે.

માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલય (I&B)એ વિવિધ મધ્યસ્થીઓ સાથે સંકલન કરીને બીભત્સ, અશ્લીલ અને કેટલાક કિસ્સાઓમાં અભદ્ર સામગ્રી પ્રકાશિત કરવા બાદલ 18 OTT પ્લેટફોર્મને બ્લોક કરવા માટે પગલાં લીધાં છે. 19 વેબસાઇટ્સ, 10 એપ્સ (7 ગૂગલ પ્લે સ્ટોર પર, 3 એપલ એપ સ્ટોર પર) અને આ પ્લેટફોર્મ્સ સાથે સંકળાયેલા 57 સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ્સને ભારતમાં જાહેર ઍક્સેસ માટે અક્ષમ કરવામાં આવ્યા છે.

કેન્દ્રીય માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રી શ્રી અનુરાગ સિંહ ઠાકુરે ‘સર્જનાત્મક અભિવ્યક્તિ’ની આડમાં બીભત્સ, અશ્લીલતા અને અભ્દ્ર સામગ્રીનો પ્રચાર ન કરવા માટે પ્લેટફોર્મ્સની જવાબદારી પર વારંવાર ભાર મૂક્યો છે. 12મી માર્ચ, 2024ના રોજ, શ્રી ઠાકુરે જાહેરાત કરી કે અશ્લીલ અને અભદ્ર સામગ્રી પ્રકાશિત કરતા 18 OTT પ્લેટફોર્મને દૂર કરવામાં આવ્યા છે.

હાલનો આ નિર્ણય ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી એક્ટ, 2000ની જોગવાઈઓ હેઠળ ભારત સરકારના અન્ય મંત્રાલયો/વિભાગો અને મીડિયા અને મનોરંજન, મહિલા અધિકારો અને બાળ અધિકારોમાં વિશેષતા ધરાવતા ડોમેન નિષ્ણાતો સાથે પરામર્શ કરીને લેવામાં આવ્યો હતો.

OTT પ્લેટફોર્મની યાદી

સામગ્રીની પ્રકૃતિ

આ પ્લેટફોર્મ્સ પર હોસ્ટ કરવામાં આવતી સામગ્રીનો નોંધપાત્ર ભાગ મહિલાઓને અશ્લીલ, અભદ્ર અને અપમાનજનક રીતે દર્શાવવામાં આવ્યો હોવાનું જણાયું હતું. તે વિવિધ અયોગ્ય સંદર્ભોમાં નગ્નતા અને જાતીય કૃત્યોનું નિરૂપણ કરે છે, જેમ કે શિક્ષકો અને વિદ્યાર્થીઓ વચ્ચેના સંબંધો, અનૈતિક કૌટુંબિક સંબંધો વગેરે. સામગ્રીમાં યૌન સંકેત સામેલ હતા જ્યારે કેટલાક કિસ્સાઓમાં, અશ્લીલ અને લૈંગિક રીતે સ્પષ્ટ દ્રશ્યોના લાંબા સેગમેન્ટ્સનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં કોઈપણ વિષયો અથવા સામાજિક સુસંગતતા ન હતી.

પ્રથમ નજરે આ સામગ્રી IT એક્ટની કલમ 67 અને 67A, IPCની કલમ 292 અને મહિલાઓના અશોભનીય પ્રતિનિધિત્વ (પ્રતિબંધ) અધિનિયમ, 1986ની કલમ 4નું ઉલ્લંઘન કરતી નિર્ધારિત કરવામાં આવી હતી.

નોંધપાત્ર વ્યુઅરશિપ

OTT એપમાંથી એકે 1 કરોડથી વધુ ડાઉનલોડ્સ એકત્રિત કર્યા છે, જ્યારે અન્ય બેએ Google Play Store પર 50 લાખથી વધુ ડાઉનલોડ કર્યા છે. વધુમાં, આ OTT પ્લેટફોર્મ્સે પ્રેક્ષકોને તેમની વેબસાઈટ અને એપ્સ તરફ આકર્ષિત કરવાના હેતુથી ટ્રેલર્સ, ચોક્કસ દ્રશ્યો અને બાહ્ય લિંક્સનો પ્રસાર કરવા સોશિયલ મીડિયાનો વ્યાપક ઉપયોગ કર્યો છે. સંબંધિત OTT પ્લેટફોર્મના સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ્સમાં 32 લાખથી વધુ વપરાશકર્તાઓની સંચિત ફોલોઅરશિપ હતી.

OTT પ્લેટફોર્મ સાથે સતત જોડાણ

I&B મંત્રાલય સતત OTT પ્લેટફોર્મ અને IT નિયમો, 2021 હેઠળ સ્થાપિત તેમની સ્વ-નિયમનકારી સંસ્થાઓ સાથે મીટિંગ્સ, વેબિનાર, વર્કશોપ વગેરે દ્વારા સંવેદનશીલતાના પ્રયાસો કરે છે. OTT ઉદ્યોગના વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ભારત સરકાર પ્રતિબદ્ધ છે. ભારતના 54મા ઇન્ટરનેશનલ ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં વેબ સિરીઝ માટેના ઉદ્ઘાટન OTT એવોર્ડની રજૂઆત, મીડિયા અને મનોરંજન ક્ષેત્રે OTT પ્લેટફોર્મ સાથે સહયોગ અને આઇટી નિયમો, 2021 હેઠળ સ્વ-નિયમન પર ભાર આપતા હળવા ટચ રેગ્યુલેટરી ફ્રેમવર્કની સ્થાપના સહિત આ સંદર્ભે અનેક પગલાં લેવામાં આવ્યા છે.