પ્રયાગરાજ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન મિયાવાકી પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને શહેરના ઘણા ભાગોમાં ગાઢ જંગલો ઉગાડી રહ્યું છે. કોર્પોરેશને છેલ્લા બે વર્ષમાં શહેરમાં 55,800 ચોરસ મીટરના વિસ્તારમાં 10 થી વધુ સ્થળોએ વૃક્ષારોપણ કર્યું છે. નૈની ઔદ્યોગિક વિસ્તારમાં સૌથી મોટું વૃક્ષારોપણ અભિયાન હાથ ધરવામાં આવ્યું છે, જેમાં 63 પ્રજાતિઓના લગભગ 1.2 લાખ વૃક્ષો વાવવામાં આવ્યા છે, જ્યારે શહેરના સૌથી મોટા કચરાના ડમ્પિંગ યાર્ડની સફાઈ કર્યા પછી બસવારમાં 27 વિવિધ પ્રજાતિઓના 27,000 વૃક્ષો વાવવામાં આવ્યા છે.
ઉલ્લેખનીય છે કે પ્રયાગરાજમાં યોજાનાર મહાકુંભ 2025 ની તૈયારીઓને ધ્યાનમાં રાખીને, અહીં વિવિધ સ્થળોએ ગાઢ જંગલો વિકસાવવામાં આવ્યા છે, જેથી શહેરમાં આવતા લાખો ભક્તોને શુદ્ધ હવા અને સ્વસ્થ વાતાવરણ પૂરું પાડી શકાય.
પ્રયાગરાજ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશને છેલ્લા બે વર્ષમાં જાપાનીઝ મિયાવાકી પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને અનેક ઓક્સિજન બેંકો સ્થાપી છે, જે હવે લીલાછમ જંગલોમાં ફેરવાઈ ગયા છે. આ પ્રયાસોથી માત્ર હરિયાળીને પ્રોત્સાહન મળ્યું નથી, પરંતુ હવાની ગુણવત્તામાં પણ સુધારો થયો છે, જે પર્યાવરણીય સંરક્ષણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
• આ જંગલો જૈવવિવિધતાને પણ પ્રોત્સાહન આપે
અલ્હાબાદ સેન્ટ્રલ યુનિવર્સિટીના વનસ્પતિશાસ્ત્રના ભૂતપૂર્વ પ્રોફેસર ડૉ. એન.બી. સિંહના મતે, આ પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને ગાઢ જંગલોનો ઝડપી વિકાસ ઉનાળામાં દિવસ અને રાત્રિના તાપમાન વચ્ચેનો તફાવત ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. આ જંગલો જૈવવિવિધતાને પ્રોત્સાહન આપે છે, જમીનની ફળદ્રુપતામાં સુધારો કરે છે અને પ્રાણીઓ અને પક્ષીઓ માટે રહેઠાણ પૂરું પાડે છે. વધુમાં, આ પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને બનાવવામાં આવેલા મોટા જંગલો તાપમાનમાં 4 થી 7 °C ઘટાડો કરી શકે છે અને નોંધપાત્ર પર્યાવરણીય લાભો પૂરા પાડી શકે છે.આ સંદર્ભમાં, પ્રયાગરાજ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના કમિશનર ચંદ્ર મોહન ગર્ગે જણાવ્યું હતું કે તેઓ મિયાવાકી પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને શહેરના ઘણા ભાગોમાં ગાઢ જંગલો ઉગાડી રહ્યા છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે કોર્પોરેશને છેલ્લા બે વર્ષમાં શહેરમાં 10 થી વધુ સ્થળોએ વૃક્ષો વાવ્યા છે, જે 55,800 ચોરસ મીટર વિસ્તારને આવરી લે છે.
• બસવારમાં 27 વિવિધ પ્રજાતિઓના 27,000 વૃક્ષો વાવવામાં આવ્યા
નૈની ઔદ્યોગિક વિસ્તારમાં સૌથી મોટું વૃક્ષારોપણ કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં 63 પ્રજાતિઓના લગભગ 1.2 લાખ વૃક્ષો વાવવામાં આવ્યા છે, જ્યારે શહેરના સૌથી મોટા કચરાના ડમ્પિંગ યાર્ડની સફાઈ કર્યા પછી બસવારમાં 27 વિવિધ પ્રજાતિઓના 27,000 વૃક્ષો વાવવામાં આવ્યા છે. . આ પ્રોજેક્ટ માત્ર ઔદ્યોગિક કચરાથી છુટકારો મેળવવામાં મદદ કરી રહ્યો નથી પરંતુ ધૂળ, ગંદકી અને દુર્ગંધ પણ ઘટાડી રહ્યો છે.
• મિયાવાકી જંગલોના ફાયદા શું છે?
વધુમાં, તે શહેરની હવાની ગુણવત્તામાં સુધારો કરી રહ્યું છે. મિયાવાકી જંગલોના ઘણા ફાયદા છે, જેમાં હવા અને પાણીનું પ્રદૂષણ ઘટાડવું, જમીનનું ધોવાણ અટકાવવું અને જૈવવિવિધતામાં વધારો કરવાનો સમાવેશ થાય છે.
• મિયાવાકી પદ્ધતિ શું છે?
વાસ્તવમાં, પ્રખ્યાત જાપાની વનસ્પતિશાસ્ત્રી અકીરા મિયાવાકીએ 1970 ના દાયકામાં આ પદ્ધતિ વિકસાવી હતી, જે મર્યાદિત જગ્યાઓમાં ગાઢ જંગલો ઉગાડવાની એક ક્રાંતિકારી રીત છે. ઘણીવાર ‘પોટ પ્લાન્ટેશન પદ્ધતિ’ તરીકે ઓળખાય છે, તેમાં ઝડપી વૃદ્ધિ માટે એકબીજાની નજીક વૃક્ષો અને છોડને વાવવાનો સમાવેશ થાય છે. આ પદ્ધતિમાં છોડ 10 ગણી ઝડપથી વધે છે, જે તેને શહેરી વિસ્તારો માટે એક વ્યવહારુ ઉકેલ બનાવે છે.
• જમીનની ગુણવત્તા સુધારે
આ પદ્ધતિ ગીચ વાવેતરવાળી સ્થાનિક પ્રજાતિઓના મિશ્રણનો ઉપયોગ કરીને કુદરતી જંગલોની નકલ કરે છે. તે જમીનની ગુણવત્તામાં સુધારો કરે છે, જૈવવિવિધતામાં વધારો કરે છે અને જંગલ વૃદ્ધિને વેગ આપે છે. મિયાવાકી પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને વાવેલા વૃક્ષો પરંપરાગત જંગલો કરતાં વધુ કાર્બન શોષી લે છે, ઝડપથી વિકસે છે અને સમૃદ્ધ જૈવવિવિધતાને ટેકો આપે છે.
• વિવિધ પ્રજાતિઓનો સમાવેશ
આ પ્રોજેક્ટમાં ફળ આપતા વૃક્ષોથી લઈને ઔષધીય અને સુશોભન છોડ સુધીની વિવિધ પ્રજાતિઓનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. આ પ્રોજેક્ટ હેઠળ વાવેલી મુખ્ય પ્રજાતિઓમાં કેરી, મહુઆ, લીમડો, પીપળ, આમલી, અર્જુન, સાગ, તુલસી, આમળા અને બેરનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત, હિબિસ્કસ, કદંબા, ગુલમહોર, જંગલ જલેબી, બોગનવિલેઆ અને બ્રાહ્મી જેવા સુશોભન અને ઔષધીય છોડનો પણ સમાવેશ થાય છે. પ્રયાગરાજમાં વિવિધ સ્થળોએ જે રીતે ગાઢ જંગલો વિકસાવવામાં આવ્યા છે, તે જોતાં દેશના અન્ય સ્થળોએ પણ આવું થવાની અપેક્ષા રાખી શકાય છે.
