ડેરી સહકારી મંડળીઓ દૂધ ઉત્પાદન અને માર્કેટિંગ દ્વારા ભારતીય ડેરી ક્ષેત્રમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહી છે: અમિત શાહ

નવી દિલ્હીઃ કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકાર મંત્રી અમિત શાહે નવી દિલ્હીમાં સહકારી ડેરી ક્ષેત્રમાં ટકાઉપણું અને પરિપત્રતા પર એક મહત્વપૂર્ણ બેઠકની અધ્યક્ષતા કરી હતી. આ બેઠકમાં કેન્દ્રીય સહકાર રાજ્યમંત્રી શ્રી કૃષ્ણ પાલ ગુર્જર અને મુરલીધર મોહોલ, સહકાર મંત્રાલયના સચિવ આશિષ ભુટાણી, પશુપાલન અને ડેરી વિભાગના સચિવ શ્રીમતી અલકા ઉપાધ્યાય, રાષ્ટ્રીય ડેરી વિકાસ બોર્ડ (NDDB) ના અધ્યક્ષ ડૉ. મીનેશ શાહ અને નાબાર્ડના અધ્યક્ષ શાજી કેવી હાજર રહ્યા હતા.

પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીના “સહકાર દ્વારા સમૃદ્ધિ”ના મંત્રને આગળ ધપાવતા, બેઠકમાં સહકારી ડેરી ક્ષેત્ર માટે ત્રણ નવી બહુ-રાજ્ય સહકારી મંડળીઓ સ્થાપિત કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો. પહેલી સમિતિ પશુ આહારની રચના, રોગ નિયંત્રણ અને કૃત્રિમ બીજદાન પર કામ કરશે, બીજી સમિતિ છાણ વ્યવસ્થાપનના મોડેલો વિકસાવશે અને ત્રીજી સમિતિ મૃત પશુઓના અવશેષોના ગોળાકાર ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપશે.

બેઠકને સંબોધતા, કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે જેમ જેમ આપણે શ્વેત ક્રાંતિ 2.0 તરફ આગળ વધી રહ્યા છીએ, તેમ તેમ અમારું લક્ષ્ય ફક્ત ડેરી સહકારી સંસ્થાઓનો વિસ્તાર કરવાનું અને તેમને કાર્યક્ષમ અને અસરકારક બનાવવાનું જ નહીં, પરંતુ એક એવી ડેરી ઇકોસિસ્ટમ બનાવવાનું પણ હોવું જોઈએ જે ટકાઉ હોય અને પરિપત્ર અર્થતંત્રને પ્રોત્સાહન આપે. તેમણે કહ્યું કે જો આપણે ખેડૂતોની આવક વધારવી હોય તો આપણે સંકલિત સહકારી સંસ્થાઓનું નેટવર્ક બનાવવાની જરૂર છે. જ્યાં મોટાભાગનું કામ પરસ્પર સહયોગ અને સહકાર દ્વારા થાય.

અમિત શાહે એ વાત પર ખાસ ભાર મૂક્યો કે કાર્બન ક્રેડિટનો સીધો લાભ વૈજ્ઞાનિક મોડેલો દ્વારા ખેડૂતો સુધી પહોંચાડવો જોઈએ. તેમણે દૂધ સંઘો અને સહકારી મંડળીઓને મજબૂત બનાવવાની અને ડેરી પ્લાન્ટમાં ખાદ્ય પ્રક્રિયાને પ્રોત્સાહન આપવાની જરૂરિયાત પર પણ ભાર મૂક્યો હતો. આ બધા પ્રયાસો માત્ર ખેડૂતોની આવકમાં વધારો કરશે નહીં પરંતુ ડેરી ક્ષેત્રને વધુ ટકાઉ અને પર્યાવરણને અનુકૂળ બનાવવા તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું પણ સાબિત થશે.

કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે સહકાર એ ગ્રામીણ વિકાસની ચાવી છે અને સહકારી ડેરી ક્ષેત્ર તેનું એક ઉત્તમ ઉદાહરણ છે, જે આપણા લાખો ગ્રામીણ પરિવારોને આજીવિકાનો એક મહત્વપૂર્ણ સ્ત્રોત પૂરો પાડે છે. તેમણે ભાર મૂક્યો કે ડેરી સહકારી મંડળીઓ દૂધ ઉત્પાદન અને માર્કેટિંગ દ્વારા ભારતીય ડેરી ક્ષેત્રમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહી છે. આ સમિતિઓ નાના ખેડૂતોને સ્થિર બજાર, લોન સુવિધા, પશુચિકિત્સા સંભાળ અને સંવર્ધન જેવી સેવાઓ પૂરી પાડીને ગ્રામીણ અર્થતંત્રને મજબૂત બનાવી રહી છે એટલું જ નહીં, પરંતુ મહિલાઓની ભાગીદારી વધારીને તેમને સશક્ત પણ બનાવી રહી છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે આપણે સાથે મળીને ‘સસ્ટેનેબિલિટીથી સર્કુલારિટી’ સુધીની સફર કરવાની છે. જે બહુપરીમાણીય હશે અને આજે ખાનગી ક્ષેત્ર જે કાર્ય કરી રહ્યું છે તે ખેડૂતોની પોતાની સહકારી સંસ્થાઓ દ્વારા કરવામાં આવશે. તેમાં ટેકનિકલ સેવાઓ, પશુ આહાર, કૃત્રિમ બીજદાન, પશુ રોગ નિયંત્રણ, છાણ વ્યવસ્થાપન અને ડેરી અને સંલગ્ન ક્ષેત્રોમાં સંગ્રહથી લઈને પ્રક્રિયા સુધીની પ્રવૃત્તિઓનો સમાવેશ થાય છે.

અમૂલ જેવા સફળ સહકારી મોડેલનો ઉલ્લેખ કરતા, સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે “સહકાર દ્વારા સમૃદ્ધિ નું વિઝન આજે સાકાર થઈ રહ્યું છે અને “સહકારમાં સહકાર” તેમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે સહકાર મંત્રાલય, વિવિધ મંત્રાલયો અને હિસ્સેદારો સાથે મળીને, ડેરી ક્ષેત્રમાં આ સફળતાને આગળ વધારી રહ્યું છે એટલું જ નહીં, પરંતુ ગ્રામ્ય સ્તરની સહકારી સંસ્થાઓને અન્ય પ્રવૃત્તિઓ સાથે જોડીને તેમનો વિસ્તાર અને મજબૂતીકરણ પણ કરી રહ્યું છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે આ બધા પ્રયાસો પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના વિકસિત ભારતના લક્ષ્યને સંકલિત રીતે પ્રાપ્ત કરવામાં મદદરૂપ સાબિત થશે.

અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે સહકાર મંત્રાલય અને મત્સ્યઉદ્યોગ, પશુપાલન અને ડેરી મંત્રાલયે તમામ હિતધારકોને એકસાથે લાવ્યા છે, જેના કારણે હવે નીતિ નિર્માણ, ધિરાણથી લઈને ગ્રામ્ય સ્તરની સહકારી સંસ્થાઓની રચના અને તેમને બહુહેતુક બનાવવા સુધીનું કામ ઝડપી ગતિએ થઈ રહ્યું છે. NDDB એ ટકાઉપણાના ક્ષેત્રમાં નોંધપાત્ર કાર્ય કર્યું છે અને તેમના દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલા બાયોગેસ અને છાણ વ્યવસ્થાપન કાર્યક્રમો આજે સમગ્ર દેશમાં વિસ્તરી રહ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે આને વધુ આગળ વધારવાની જરૂર છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રીએ રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમ, રાષ્ટ્રીય ડેરી વિકાસ બોર્ડ, નાબાર્ડ વગેરે જેવી સહકારી સંસ્થાઓના ઉત્થાન માટે કાર્યરત રાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓની પ્રશંસા કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે કેન્દ્ર સરકારના માર્ગદર્શન હેઠળ, તેમનો પરસ્પર સહયોગ ચોક્કસપણે સહકારને મજબૂત બનાવશે અને ખેડૂત કેન્દ્રિત યોજનાઓ સમગ્ર ભારતમાં લાગુ કરવામાં આવશે.