ગાંધીનગરઃ ગુજરાત ‘ટ્રાઈબલ જીનોમ સિક્વન્સિંગ પ્રોજેક્ટ’ શરૂ કરનાર દેશનું પ્રથમ રાજ્ય બન્યું છે. આ યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય આદિવાસી સમુદાયોમાં જોવા મળતા રોગોને સમજવાનો અને તેમને વધુ સારી સારવાર પૂરી પાડવાનો છે. આ માહિતી આદિવાસી વિકાસ મંત્રી ડૉ. કુબર ડિંડોરે ગાંધીનગરમાં એક બેઠક દરમિયાન આપી હતી. આ યોજના વિજ્ઞાન અને પરંપરાને જોડીને આદિવાસી સમુદાયોના સ્વાસ્થ્યને સુધારવાનો એક મોટો પ્રયાસ છે.
આ મહત્વાકાંક્ષી પ્રોજેક્ટ ગુજરાત બાયોટેકનોલોજી રિસર્ચ સેન્ટર (GBRC) દ્વારા અમલમાં મૂકવામાં આવશે. આ અંતર્ગત, ગુજરાતના 17 જિલ્લાઓના 2,000 આદિવાસી વ્યક્તિઓના જીનોમનું ક્રમાંકન કરવામાં આવશે, જે એક વ્યાપક આનુવંશિક ડેટા બેઝ બનાવશે. આ પ્રોજેક્ટ સિકલ સેલ એનિમિયા, થેલેસેમિયા અને કેન્સર જેવા વારસાગત રોગોની વહેલી તપાસ અને સારી સારવારમાં મદદ કરશે. ઉપરાંત, તે કુદરતી રોગપ્રતિકારક શક્તિના ચિહ્નો ઓળખવામાં મદદરૂપ થશે, જે દરેક વ્યક્તિના આરોગ્ય પ્રોફાઇલ અનુસાર વ્યક્તિગત સારવાર શક્ય બનાવશે.
ડૉ. કુબેર ડિંડોરે જણાવ્યું હતું કે, “આ પ્રોજેક્ટ વિજ્ઞાન અને પરંપરા વચ્ચેના અંતરને દૂર કરવાનો એક મહત્વપૂર્ણ પ્રયાસ છે, જે આપણા આદિવાસી સમુદાયો માટે સ્વસ્થ અને સમૃદ્ધ ભવિષ્ય તરફ એક પગલું છે. આ ફક્ત એક વૈજ્ઞાનિક યોજના નથી પરંતુ આદિવાસી સ્વાસ્થ્યમાં લાંબા ગાળાના સુધારા લાવવા માટે એક કેન્દ્રિત અભિયાન છે.” નિષ્ણાતોએ પણ આ સંવાદમાં ભાગ લીધો હતો અને જણાવ્યું હતું કે આ પ્રોજેક્ટ ફક્ત એક વૈજ્ઞાનિક શોધ નથી પરંતુ આધુનિક ટેકનોલોજી અને ડેટા વિશ્લેષણ દ્વારા સમુદાયોને સશક્ત બનાવવા તરફ એક ક્રાંતિકારી પહેલ છે.
આ પ્રોજેક્ટ ગુજરાત રાજ્ય બજેટ 2025-26 હેઠળ મંજૂર કરવામાં આવ્યો છે અને તેનું શીર્ષક છે – “ગુજરાતમાં આદિવાસી વસ્તી માટે જીનોમ ડેટાબેઝનું નિર્માણ”. આ ડેટાબેઝનો ઉપયોગ ભવિષ્યના વૈજ્ઞાનિક સંશોધન અને સરકારી નીતિ નિર્માણમાં કરવામાં આવશે. આ ભારતના આદિવાસી સમુદાયો માટે અત્યાર સુધીની સૌથી મહત્વપૂર્ણ જીનોમિક પહેલ માનવામાં આવે છે.
આ ઐતિહાસિક કાર્યક્રમમાં ગુજરાતના આદિવાસી વિસ્તારોના સાંસદો, વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગના અગ્ર સચિવ મોના ખંધાર, આદિવાસી વિકાસ વિભાગના અગ્ર સચિવ શાહમીના હુસૈન, મુખ્યમંત્રીના સચિવ ડૉ. વિક્રાંત પાંડે, GSBTM મિશન ડિરેક્ટર દિગ્વિજય સિંહ જાડેજા, GBRC ડિરેક્ટર પ્રો. ચૈતન્ય જોશી, આદિવાસી વિકાસ કમિશનર આશિષ કુમાર અને આદિવાસી પ્રતિનિધિઓએ હાજરી આપી હતી. ગુજરાતની આ પહેલ બાયોટેકનોલોજીના ક્ષેત્રમાં નવી દિશા નક્કી કરે છે અને દર્શાવે છે કે રાજ્ય સમાવેશી વિકાસ અને વૈજ્ઞાનિક પ્રગતિ માટે પ્રતિબદ્ધ છે.
