નવી દિલ્હીઃ છત્તીસગઢના નવા રાયપુરમાં દેશનું પહેલું ડિજિટલ આદિવાસી સંગ્રહાલય તૈયાર છે. શહીદ વીર નારાયણ સિંહ સ્મારક અને આદિવાસી સ્વતંત્રતા સેનાની સંગ્રહાલય નામ આપવામાં આવ્યું છે, આ સંગ્રહાલયનું ઉદ્ઘાટન 1 નવેમ્બરના રોજ પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા કરવામાં આવશે.
આ સંગ્રહાલય નવીન ટેકનોલોજી અને વર્ચ્યુઅલ રિયાલિટી દ્વારા આદિવાસી લોકોના જીવન, તેમના નાયકોની ગૌરવપૂર્ણ વાર્તાઓ અને લોક સંસ્કૃતિને રજૂ કરે છે. ₹50 કરોડના ખર્ચે 10 એકર જમીન પર બનેલ આખું સંકુલ બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન આદિવાસી બળવો દર્શાવે છે. સંગ્રહાલયમાં સેલ્ફી પોઈન્ટ, કોફી ટેબલ બુક અને અપંગો અને વરિષ્ઠ નાગરિકો માટે વિશેષ સુવિધાઓ હશે. તે QR કોડ દ્વારા મોબાઇલ ફોન પર પણ સુલભ હશે.
બ્રિટિશ કાળના આદિવાસી સ્વતંત્રતા સેનાનીઓની આશરે 650 પ્રતિમાઓ 14 ગેલેરીઓમાં સ્થાપિત કરવામાં આવી છે. પ્રથમ ગેલેરી છત્તીસગઢની આદિવાસી જીવનશૈલી દર્શાવશે. બીજી ગેલેરી રાજ્યના આદિવાસીઓ પર બ્રિટિશ અને સ્થાનિક સરકારોના અત્યાચારો દર્શાવશે. ત્રીજી ગેલેરીમાં હલબા બળવો, ચોથી ગેલેરીમાં સુરગુજા બળવો, પાંચમી ગેલેરીમાં ભોપાલપટ્ટનમ બળવો, છઠ્ઠી ગેલેરીમાં પરલકોટ બળવો, સાતમી ગેલેરીમાં તારાપુર બળવો, આઠમી ગેલેરીમાં લિંગગિરિ બળવો અને નવમી ગેલેરીમાં કેટલાક બળવાના દ્રશ્યો દર્શાવવામાં આવશે.
એ જ રીતે, દસમી ગેલેરીમાં દાંતેવાડાના મારિયા બળવો, અગિયારમી ગેલેરીમાં મુરિયા બળવો, બારમી ગેલેરીમાં રાણી ચૌરી બળવો, તેરમી ગેલેરીમાં બસ્તરના ભૂમકલ બળવો, ચૌદમી ગેલેરીમાં શહીદ વીર નારાયણ સિંહના સોનાખાન બળવો અને પંદરમી ગેલેરીમાં ધ્વજ સત્યાગ્રહ અને જંગલ સત્યાગ્રહના બહાદુર આદિવાસી નાયકોના સંઘર્ષો દર્શાવવામાં આવશે.
છત્તીસગઢના મુખ્યમંત્રી વિષ્ણુ દેવ સાંઈએ જણાવ્યું હતું કે અત્યાધુનિક ટેકનોલોજીથી બનેલ આ સંગ્રહાલય, જેનું ઉદ્ઘાટન ૧લી નવેમ્બરે થશે, તે આદિવાસી સંઘર્ષની વાર્તા છે, જે જુલમ સામે આદિવાસી ચળવળ તરીકે શરૂ થયો હતો. દરેક વ્યક્તિએ ખાતરી કરવી જોઈએ કે ભવિષ્યની પેઢીઓને તેમના વારસા અને વારસા વિશે માહિતગાર કરવામાં આવે. આ સમુદાય દ્વારા પોતાના હિતો અને સાંસ્કૃતિક વારસાના રક્ષણ માટે ચલાવવામાં આવેલા સંઘર્ષોને સાચવવા એ આપણા બધા માટે પ્રાથમિકતા છે.
શહીદ વીર નારાયણ સિંહ આદિવાસી સ્વતંત્રતા સેનાની સ્મારક અને સંગ્રહાલય ₹50 કરોડના ખર્ચે બનાવવામાં આવી રહ્યું છે. બ્રિટિશ કાળના આદિવાસી સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓની આશરે 650 પ્રતિમાઓ 14 ગેલેરીઓમાં સ્થાપિત કરવામાં આવી છે. આદિવાસી બળવો વિશે લોકોને સમજણ મળે તે માટે ડિજિટલાઇઝેશન પણ લાગુ કરવામાં આવ્યું છે.
આદિવાસી સ્વતંત્રતા સેનાની સંગ્રહાલય દેશનું પ્રથમ ડિજિટલ આદિવાસી સંગ્રહાલય છે. સંગ્રહાલયમાં આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) નો ઉપયોગ કરીને કેમેરા સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા છે, જેણે ઘણી તકનીકો વિકસાવી છે જે આદિવાસી વ્યક્તિના સમગ્ર પોશાકને આદિવાસી વ્યક્તિમાં રૂપાંતરિત કરે છે જ્યારે તેઓ કેમેરાની સામે હોય છે. તેમનો પોશાક, જીવનશૈલી અને તેમની પૃષ્ઠભૂમિ પૃષ્ઠભૂમિમાં પ્રતિબિંબિત થશે. કુલ 16 ગેલેરીઓનું નિર્માણ કરવામાં આવી રહ્યું છે, જે છત્તીસગઢમાં ઉદ્ભવેલા વિવિધ આદિવાસી સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓ અને ચળવળોને પ્રદર્શિત કરે છે.
આ ચળવળોમાં હલબા બળવો (૧૭૭૪-૧૭૭૯), સુરગુજા બળવો (૧૭૯૨), ભોપાલપટ્ટનમ બળવો (૧૭૯૫), પરલકોટ બળવો (૧૮૨૪-૧૮૨૫), તારાપુર બળવો (૧૮૪૨-૧૮૫૪), મારિયા બળવો (૧૮૪૨-૧૮૬૩), કોઈ બળવો (૧૮૫૯), લિંગગઢ બળવો (૧૮૫૬), સોનાખાન બળવો (૧૮૫૭), રાની-ચો-ચેરસ ચળવળ (૧૮૭૮) અને ભૂમકલ બળવોનો સમાવેશ થાય છે.
આદિવાસી વિકાસ મંત્રી રામવિચાર નેતામે જણાવ્યું હતું કે પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીના વિઝનના પરિણામે આદિવાસી સમુદાયોના ઐતિહાસિક ગૌરવ, બહાદુરી અને બલિદાનનું પ્રતીક કરતું સંગ્રહાલય-સહ-સ્મારકનું સમર્પણ થયું. આ સંગ્રહાલય તેમના પૂર્વજોની વીરતાપૂર્ણ વાર્તાઓને નવી પેઢીઓ માટે યાદગાર બનાવશે.
