AI માત્ર સર્જનાત્મકતા વધારી શકે છે, માનવ મગજને બદલી શકતું નથીઃ રમેશ સિપ્પી
55મા ઇન્ટરનેશનલ ફિલ્મ ફેસ્ટિવલ ઓફ ઇન્ડિયા (આઇએફએફઆઇ)માં “પેશન ફોર પરફેક્શનઃ રમેશ સિપ્પીઝ ફિલોસોફી” શીર્ષક હેઠળ એક મનમોહક સત્ર યોજાયું હતું, જેમાં ભારતીય સિનેમાના સૌથી વધુ પ્રતિષ્ઠિત દિગ્દર્શકોના જીવન અને કલાત્મકતામાં સમૃદ્ધ સંશોધન કરવામાં આવ્યું હતું. રમેશ સિપ્પીની ઝળહળતી કારકિર્દીને ઉજાગર કરતી આ સેશનનું સંચાલન મીડિયા એન્ડ એન્ટરટેઇનમેન્ટ સ્કિલ્સ કાઉન્સિલના સીઇઓ મોહિત સોનીએ કર્યું હતું.
આ સેશનની શરૂઆત મોહિત સોનીના પરિચય સાથે કરવામાં આવી હતી, જેમણે રમેશ સિપ્પીના વિશાળ અનુભવમાંથી શીખવાની અને તેમની સંપૂર્ણતાની વ્યાખ્યામાં ઊંડા ઊતરવાની અનન્ય તક પર ભાર મૂક્યો હતો. આ વાતચીતની શરૂઆત સિપ્પીના ઈન્ડસ્ટ્રીમાં શરૂઆતના દિવસોના પ્રતિબિંબ સાથે થઈ હતી, જેની શરૂઆત ફિલ્મ ‘શહેનશાહ’થી તેમના ટૂંકા પરંતુ યાદગાર પદાર્પણથી થઈ હતી. સિપ્પીએ જણાવ્યું હતું કે, માત્ર નવ વર્ષની ઉંમરે, તેને ફિલ્મના સેટ પર પ્રથમ એક્સપોઝર મળ્યું હતું. આને કારણે ફિલ્મ નિર્માણમાં તેમની જીવનભરની સફરની શરૂઆત થઈ, જેના લીધે ઔપચારિક ફિલ્મ સ્કૂલ્સના આગમનના ઘણા સમય પહેલા, ફિલ્મના સેટ પર જ તેમનું શિક્ષણ સીધું જ પ્રગટ થયું.
સતત શીખવાની સફર: ‘અંદાઝ’થી ‘શોલે’સુધીની સફર
‘અંદાઝ’ જેવી આઇકોનિક ફિલ્મોથી ‘સીતા ઔર ગીતા’ સુધીની પોતાની સફર પર વિચાર કરતાં સિપ્પીએ ફિલ્મ નિર્માણની દુનિયામાં સતત શીખવાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે કહ્યું, “શીખવાનો કોઈ અંત નથી. “અમે હંમેશાં અમારા શ્રેષ્ઠ પ્રયત્નો કરીએ છીએ, આખી ટીમ સાથે, કાસ્ટથી લઈને ક્રૂ સુધી, પ્રક્રિયાના દરેક પગલામાં સામેલ છીએ.” ‘શોલે’ના મેકિંગને યાદ કરતાં તેણે એક મહત્ત્વના સીનના શૂટિંગ વિશે એક રસપ્રદ કિસ્સો શેર કર્યો હતો. હવામાનની સ્થિતિ સાથે પ્રારંભિક મુશ્કેલી હોવા છતાં, સિપ્પીએ, અંધકારમય આકાશ હેઠળ ફિલ્માવવામાં આવેલા અંતમાં કેવી રીતે દ્રશ્ય માટે સંપૂર્ણ મૂડ પ્રાપ્ત કર્યો તેના પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. “શોલેમાં એક દ્રશ્યના શૂટિંગમાં 23 દિવસનો સમય લાગ્યો હતો,” તેમણે જણાવ્યું હતું કે, એ દરેક ફ્રેમમાં પરફેક્શન પ્રાપ્ત કરવાની તેમની પ્રતિબદ્ધતાને રેખાંકિત કરે છે.
આધુનિક સિનેમામાં ટેકનોલોજીની ભૂમિકા
સિપ્પીએ, તકનીકી પ્રગતિઓએ કેવી રીતે ફિલ્મ નિર્માણના લેન્ડસ્કેપમાં પરિવર્તન લાવ્યું છે તે વિશે પણ વાત કરી હતી. તેમણે સ્પેશિયલ ઇફેક્ટ્સની ઉત્ક્રાંતિ અને આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (એઆઇ) કેવી રીતે ફિલ્મ નિર્માણને વધારવાની ક્ષમતા ધરાવે છે તે અંગે ટિપ્પણી કરી હતી, જોકે તેમણે ચેતવણી આપી હતી કે ટેકનોલોજીએ સર્જનાત્મકતા પૂરી પાડવી જોઇએ, તેને બદલવી જોઇએ નહીં. સિપ્પીએ જણાવ્યું, “એઆઈ ક્યારેય માનવ મનનું સ્થાન લઈ શકશે નહીં. તે માત્ર સર્જનાત્મકતાને પૂરક બનાવી શકે છે, અને યોગ્ય નિર્ણયો લેવા માટે મનનો ઉપયોગ કરવો જરૂરી છે. ”
વાર્તા કહેવાની અને પ્રેરણા શોધવાની કળા
જ્યારે તેમને પૂછવામાં આવ્યું કે તેઓ પોતાની વાર્તાઓને મોટા પડદા પર કેવી રીતે જીવંત કરે છે, ત્યારે સિપ્પીએ તેમની ફિલ્મોની સફળતાનો શ્રેય ટીમ વર્ક અને સહયોગને આપ્યો હતો. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, “તે ટીમનો સામૂહિક પ્રયાસ છે જે અમને સંપૂર્ણતા સુધી પહોંચવામાં મદદ કરે છે.”
ભૂલો સ્વીકારવી અને સતત સુધારો કરવો
સત્ર પૂરું થવા આવ્યું ત્યારે રમેશ સિપ્પીએ ફિલ્મ નિર્માણમાં વૃદ્ધિના મહત્ત્વ પર પોતાના અંતિમ વિચારો રજૂ કર્યા હતા. તેમણે કહ્યું, “ભૂલો કરવી એ તંદુરસ્ત છે. “પ્રત્યેક અનુભવ આપણને કશુંક મૂલ્યવાન શીખવે છે. આપણે આપણી નિષ્ફળતાઓમાંથી શીખીએ છીએ અને ભવિષ્ય માટે સુધારીએ છીએ.”
સત્રનું સમાપન એક પ્રેરણાદાયી નોંધ પર કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં સિપ્પીએ શીખવાના મૂલ્યનું પુનરાવર્તન કર્યું હતું, પરિવર્તનને અપનાવ્યું હતું અને સિનેમાની સતત વિકસતી દુનિયામાં સંપૂર્ણતા માટે સતત પ્રયત્નશીલ રહ્યા હતા.
