લશ્કરી સંરક્ષણ સ્થળો અને સરહદી બંકરો માટે વાંસથી બનેલા કમ્પોઝિટ પેનલ્સ વિકસાવાયાં
નવી દિલ્હીઃ IIT ગુવાહાટીના સંશોધકોએ સેના માટે વાંસથી બનેલા ‘કમ્પોઝિટ પેનલ્સ’ વિકસાવ્યા છે, જે લશ્કરી સંરક્ષણ સ્થળો અને સરહદી બંકરોના નિર્માણમાં અસરકારક સાબિત થશે. આ પેનલો પરંપરાગત લાકડા, લોખંડ અને અન્ય ધાતુઓનું સ્થાન લેશે. IIT અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે વાંસના સંયુક્ત પદાર્થોમાં ધાતુઓ જેટલી જ લવચીકતા હોય છે અને તે બુલેટપ્રૂફ પણ હોય છે. હાલમાં ભારતીય સેના આ ‘કમ્પોઝિટ પેનલ’નું પરીક્ષણ કરી રહી છે.
IIT-ગુવાહાટીની સ્ટાર્ટ-અપ કંપની, એડમેકા કમ્પોઝિટ્સ પ્રાઇવેટ લિમિટેડે વાંસમાંથી બનેલ લેબોરેટરી-સ્કેલ કમ્પોઝિટ પેનલ વિકસાવી છે. IIT-ગુવાહાટીના પ્રોફેસર પૂનમ કુમારીએ જણાવ્યું હતું કે, વૃક્ષો કાપવા પર વધતા નિયંત્રણો અને હરિયાળા વિકલ્પોની જરૂરિયાતને કારણે, સંશોધકોએ વાંસ આધારિત સંયુક્ત સામગ્રીનો વિકલ્પ શોધ્યો છે.
સંશોધકોની ટીમે પહેલી વાર વાંસની પટ્ટીઓ અને ઇપોક્સી રોલ્સનો ઉપયોગ કરીને છ ફૂટ લાંબા ‘કમ્પોઝિટ પેનલ્સ’ જેમ કે આઇ-સેક્શન બીમ અને ફ્લેટ પેનલ્સ બનાવ્યા છે. સંશોધકોએ કહ્યું છે કે તેમની પાસે પરંપરાગત ગ્લાસ ફાઇબર અને કાર્બન ફાઇબર જેટલી જ તાકાત અને વજન વહન કરવાની ક્ષમતા છે. આનો ઉપયોગ એરોસ્પેસ, નાગરિક અને નૌકાદળ ક્ષેત્રોમાં થઈ શકે છે.
પ્રોફેસરે કહ્યું કે વાંસનો ઉપયોગ કરીને બનાવેલા આ સેન્ડવીચ કમ્પોઝિટ બ્લોક્સ 200 કિલો સુધીનું વજન સહન કરી શકે છે અને તેમનું બુલેટ પ્રૂફ પરીક્ષણ પણ કરવામાં આવ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે સંશોધન ટીમ હવે બાંધકામ ક્ષેત્રોમાં વાણિજ્યિક ઉપયોગ માટે વાંસના સંયુક્ત પેનલ્સના ઉપયોગને વધારવા માટે કામ કરી રહી છે. સંશોધકોએ વાંસનો ઉપયોગ કેમ કર્યો તેના જવાબમાં તેમણે કહ્યું કે વાંસ 4 થી 5 વર્ષમાં ખૂબ મોટો થઈ જાય છે, જ્યારે સાલ અથવા સાગ જેવા પરંપરાગત વૃક્ષો લગભગ 30 વર્ષમાં મોટા થાય છે.
IIT પ્રોફેસરે જણાવ્યું હતું કે વાંસના મિશ્રણના ગુણધર્મોનું મૂલ્યાંકન કરતા 4,500 થી વધુ સંશોધન પત્રો છે, પરંતુ તેમનો હજુ સુધી મોટા પાયે અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો નથી. તેમણે કહ્યું કે અમારો ઉદ્દેશ્ય પરંપરાગત સામગ્રીને પર્યાવરણને અનુકૂળ, ઉચ્ચ-શક્તિનો વિકલ્પ પૂરો પાડવાનો છે. વાંસના મિશ્રણનો ઉપયોગ ફક્ત લાકડા અને ધાતુઓ પરની નિર્ભરતા ઘટાડે છે એટલું જ નહીં પરંતુ તે સરળતાથી ઉપલબ્ધ પણ થાય છે અને સ્થાનિક લોકોને રોજગાર પણ પૂરો પાડે છે.
