ભારત જ્ઞાન અને કૌશલ્યનો દેશ છે, આ બૌદ્ધિક ક્ષમતા આપણી સૌથી મોટી તાકાત: પ્રધાનમંત્રી

નવી દિલ્હીઃ પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ​​નવી દિલ્હીના વિજ્ઞાન ભવન ખાતે આયોજિત કૌશલ્ય દિક્ષાંત સમારોહમાં રુ. 62,000 કરોડથી વધુની વિવિધ યુવા-કેન્દ્રિત પહેલો શરૂ કરી હતી. દેશભરના ITIના લાખો વિદ્યાર્થીઓ તેમજ બિહારના વિદ્યાર્થીઓ અને શિક્ષકોને શુભેચ્છા પાઠવતા પ્રધાનમંત્રીએ યાદ કર્યું કે થોડા વર્ષો પહેલા સરકારે ITI વિદ્યાર્થીઓ માટે મોટા પાયે દીક્ષાંત સમારોહ યોજવાની નવી પરંપરા શરૂ કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે આજે તે પરંપરામાં વધુ એક સીમાચિહ્નરૂપ છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે આજનો સમારોહ ભારત કૌશલ્ય વિકાસને આપેલી પ્રાથમિકતાનું પ્રતિક છે. તેમણે શિક્ષણ અને કૌશલ્ય વિકાસના ક્ષેત્રોમાં દેશભરના યુવાનો માટે બે મુખ્ય પહેલ શરૂ કરવાની જાહેરાત કરી. મોદીએ ભાર મૂક્યો કે રુ. 60,000 કરોડની PM SETU યોજના હેઠળ, ITI હવે ઉદ્યોગો સાથે વધુ ગાઢ રીતે સંકલિત થશે. તેમણે વધુમાં માહિતી આપી કે આજે દેશભરના નવોદય વિદ્યાલયો અને એકલવ્ય મોડેલ શાળાઓમાં 1,200 કૌશલ્ય પ્રયોગશાળાઓનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું છે.

પીએમ મોદીએ સમજાવ્યું કે આ કાર્યક્રમની શરૂઆતની યોજના વિજ્ઞાન ભવનમાં દીક્ષાંત સમારોહ યોજવાની હતી. જોકે, નીતિશ કુમારના પ્રસ્તાવ સાથે, આ પ્રસંગને ભવ્ય ઉજવણીમાં ફેરવી નાખવાથી, તે એક ભવ્ય પ્રસંગમાં ફેરવાઈ ગયું, જાણે કે- “સોનેરી આભૂષણોથી શણગારેલું બોક્સ” એમ તેમણે કહ્યું. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે બિહારના યુવાનો માટે આ જ મંચ પરથી ઘણી યોજનાઓ અને પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ કરવામાં આવ્યા છે. આમાં બિહારમાં એક નવી કૌશલ્ય તાલીમ યુનિવર્સિટીની સ્થાપના, અન્ય યુનિવર્સિટીઓમાં સુવિધાઓનું વિસ્તરણ, નવા યુવા આયોગની રચના અને હજારો યુવાનોને કાયમી સરકારી નોકરીઓ માટે નિમણૂક પત્રો આપવાનો સમાવેશ થાય છે. તેમણે કહ્યું કે આ પહેલો બિહારના યુવાનો માટે ઉજ્જવળ ભવિષ્યની ખાતરી આપે છે. બિહારમાં મહિલાઓ માટે રોજગાર અને આત્મનિર્ભરતા પર કેન્દ્રિત તાજેતરમાં મોટા પાયે યોજાયેલા કાર્યક્રમને યાદ કરતા, જેમાં લાખો બહેનોએ હાજરી આપી હતી. મોદીએ કહ્યું કે બિહારમાં યુવા સશક્તિકરણ માટે આજનો આ વિશાળ કાર્યક્રમ રાજ્યના યુવાનો અને મહિલાઓ માટે તેમની સરકારની પ્રાથમિકતા દર્શાવે છે.

ભારત જ્ઞાન અને કૌશલ્યોનો દેશ છે અને બૌદ્ધિક શક્તિ તેની સૌથી મોટી સંપત્તિ છે તેના પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે જ્યારે કૌશલ્ય અને જ્ઞાન રાષ્ટ્રીય જરૂરિયાતો સાથે સુસંગત હોય છે અને તેમને પૂર્ણ કરવામાં ફાળો આપે છે, ત્યારે તેમનો પ્રભાવ અનેકગણો વધી જાય છે. 21મી સદી સ્થાનિક પ્રતિભા, સ્થાનિક સંસાધનો, સ્થાનિક કૌશલ્યો અને દેશની જરૂરિયાતોને અનુરૂપ સ્થાનિક જ્ઞાનના ઝડપી વિકાસની માંગ કરે છે. આ મિશનમાં હજારો ITIની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ કહ્યું કે હાલમાં ITI લગભગ 170 વ્યવસાયોમાં તાલીમ પૂરી પાડે છે અને છેલ્લા 11 વર્ષોમાં, 15 મિલિયનથી વધુ યુવાનોએ આ વિષયોમાં તાલીમ મેળવી છે, વિવિધ ક્ષેત્રોમાં તકનીકી લાયકાત પ્રાપ્ત કરી છે. તેમણે ગર્વથી નોંધ્યું કે આ કૌશલ્યો સ્થાનિક ભાષાઓમાં આપવામાં આવે છે, જે વધુ સારી સમજણ અને સરળતા પ્રદાન કરે છે. આ વર્ષે 10 લાખથી વધુ વિદ્યાર્થીઓએ અખિલ ભારતીય વેપાર પરીક્ષામાં ભાગ લીધો હતો અને પ્રધાનમંત્રીને કાર્યક્રમ દરમિયાન તેમાંથી 45થી વધુ લોકોને સન્માનિત કરવાની તક મળી હતી.

આ પ્રસંગે ગર્વ વ્યક્ત કરતા, પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું કે મોટી સંખ્યામાં પુરસ્કાર વિજેતાઓ ભારતના ગ્રામીણ અને દૂરના વિસ્તારોમાંથી છે. તેમણે તેમની વચ્ચે દીકરીઓ અને દિવ્યાંગ વ્યક્તિઓની હાજરી પર પ્રકાશ પાડ્યો અને સમર્પણ અને ખંત દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલી તેમની સફળતાની પ્રશંસા કરી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું, “ભારતની ITIs માત્ર ઔદ્યોગિક શિક્ષણ માટે અગ્રણી સંસ્થાઓ નથી, પરંતુ આત્મનિર્ભર ભારત બનાવવા માટે વર્કશોપ તરીકે પણ સેવા આપે છે. સરકાર ITIsની સંખ્યા વધારવા અને તેમને સતત અપગ્રેડ કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે. 2014 સુધી, દેશમાં ફક્ત 10,000 ITIs હતા પરંતુ છેલ્લા દાયકામાં લગભગ 5,000 નવા ITIsની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. ITI નેટવર્ક વર્તમાન ઉદ્યોગ કૌશલ્ય જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરવા અને આગામી દસ વર્ષોમાં ભવિષ્યની માંગણીઓની અપેક્ષા રાખવા માટે તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ સંરેખણને મજબૂત કરવા માટે, ઉદ્યોગ અને ITIs વચ્ચે સંકલન વધારવામાં આવી રહ્યું છે.” તેમણે PM SETU યોજના શરૂ કરવાની જાહેરાત કરી, જેનો લાભ સમગ્ર ભારતમાં 1,000થી વધુ ITI સંસ્થાઓને મળશે. આ પહેલ દ્વારા, ITIs ને નવી મશીનરી, ઉદ્યોગ તાલીમ નિષ્ણાતો અને વર્તમાન અને ભવિષ્યની કૌશલ્ય માંગ સાથે સુસંગત અભ્યાસક્રમ સાથે અપગ્રેડ કરવામાં આવશે. મોદીએ કહ્યું, “PM SETU યોજના ભારતીય યુવાનોને વૈશ્વિક કૌશલ્ય જરૂરિયાતો સાથે પણ જોડશે.”

આજના કાર્યક્રમમાં ઉપસ્થિત બિહારના હજારો યુવાનોનો ઉલ્લેખ કરતા પીએમ મોદીએ કહ્યું કે આજની પેઢી કદાચ સંપૂર્ણપણે સમજી શકશે નહીં કે અઢી દાયકા પહેલા બિહારમાં શિક્ષણ વ્યવસ્થા કેવી રીતે પડી ભાંગી હતી. ન તો પ્રામાણિકપણે શાળાઓ ખોલવામાં આવી હતી, ન તો ભરતીઓ કરવામાં આવી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે દરેક માતા-પિતા ઈચ્છે છે કે તેમના બાળકો સ્થાનિક સ્તરે અભ્યાસ કરે અને પ્રગતિ કરે. જોકે, લાખો બાળકોને બિહાર છોડીને વારાણસી, દિલ્હી અને મુંબઈ જેવા સ્થળોએ સ્થળાંતર કરવાની ફરજ પડી હતી. તેમણે આને સ્થળાંતરની વાસ્તવિક શરૂઆત ગણાવી હતી.

નરેન્દ્ર મોદીએ કહ્યું કે જે વૃક્ષના મૂળ સડી ગયા છે તેને પુનર્જીવિત કરવું મુશ્કેલ કાર્ય છે અને તેમણે વિપક્ષના કુશાસન હેઠળ બિહારની પરિસ્થિતિની તુલના આવા વૃક્ષ સાથે કરી. તેમણે કહ્યું કે સદભાગ્યે, બિહારના લોકોએ શ્રી નીતિશ કુમારને શાસનની જવાબદારી સોંપી અને સમગ્ર ગઠબંધન સરકારની ટીમે પાટા પરથી ઉતરી ગયેલી વ્યવસ્થાને પાટા પર લાવવા માટે સાથે મળીને કામ કર્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે આજનો કાર્યક્રમ તે પરિવર્તનની ઝલક આપે છે.

આજના કૌશલ્ય દિક્ષાંત સમારોહમાં બિહારને નવી કૌશલ્ય યુનિવર્સિટીની ભેટ પર સંતોષ વ્યક્ત કરતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે નીતિશ કુમારના નેતૃત્વ હેઠળની સરકારે આ યુનિવર્સિટીનું નામ ભારત રત્ન કર્પૂરી ઠાકુરના નામ પર રાખ્યું છે. પીએમ મોદીએ ભાર મૂક્યો કે ભારત રત્ન કર્પૂરી ઠાકુરે પોતાનું આખું જીવન જાહેર સેવા અને શિક્ષણના વિસ્તરણ માટે સમર્પિત કર્યું, સમાજના સૌથી વંચિત વર્ગના ઉત્થાન માટે સતત પ્રયત્નશીલ રહ્યા હતા. તેમણે કહ્યું કે તેમના માનમાં નામ આપવામાં આવેલી કૌશલ્ય યુનિવર્સિટી આ દ્રષ્ટિકોણને આગળ વધારવા માટે એક શક્તિશાળી માધ્યમ બનશે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે તેમની કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો બિહારમાં શૈક્ષણિક સંસ્થાઓને આધુનિક બનાવવા માટે સતત પ્રયાસો કરી રહી છે. તેમણે માહિતી આપી કે IIT પટનામાં માળખાગત વિસ્તરણ શરૂ થઈ ગયું છે અને બિહારમાં અનેક અગ્રણી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓનું આધુનિકીકરણ પણ શરૂ થઈ ગયું છે. શ્રી મોદીએ જાહેરાત કરી કે NIT પટનાનું બિહતા કેમ્પસ હવે પ્રતિભાશાળી વિદ્યાર્થીઓ માટે ખુલ્લું છે. વધુમાં તેમણે ભાર મૂક્યો કે પટના યુનિવર્સિટી, ભૂપેન્દ્ર મંડલ યુનિવર્સિટી, છપરામાં જય પ્રકાશ યુનિવર્સિટી અને નાલંદા ઓપન યુનિવર્સિટીમાં નવીન શૈક્ષણિક માળખાગત સુવિધાઓનો શિલાન્યાસ કરવામાં આવ્યો છે.

નીતિશ કુમારના નેતૃત્વ હેઠળની સરકાર શૈક્ષણિક સંસ્થાઓને મજબૂત કરવા અને બિહારના યુવાનો પર શિક્ષણનો નાણાકીય બોજ ઘટાડવા માટે સક્રિયપણે કામ કરી રહી છે તે વાત પર ભાર મૂકતા શ્રી મોદીએ કહ્યું કે વિદ્યાર્થીઓને ઉચ્ચ શિક્ષણ ફી ચૂકવવામાં કોઈ મુશ્કેલી ન પડે તે માટે પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે બિહાર સરકાર વિદ્યાર્થી ક્રેડિટ કાર્ડ યોજના દ્વારા વિદ્યાર્થીઓને સહાય કરી રહી છે અને હવે આ યોજના હેઠળ શિક્ષણ લોનને વ્યાજમુક્ત બનાવવાનો મોટો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. વધુમાં, પ્રધાનમંત્રીએ જાહેરાત કરી કે વિદ્યાર્થીઓ માટે શિષ્યવૃત્તિની રકમ રુ. 1,800 થી વધારીને રુ. 3,600 કરવામાં આવી છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું, “ભારત વિશ્વના સૌથી યુવા દેશોમાંનો એક છે અને બિહાર યુવાનોનું સૌથી વધુ પ્રમાણ ધરાવતા રાજ્યોમાંનું એક છે. જ્યારે બિહારના યુવાનોની ક્ષમતા વધે છે, ત્યારે રાષ્ટ્રની શક્તિ પણ વધે છે. તેમની સરકાર બિહારના યુવાનોને વધુ સશક્ત બનાવવા માટે સંપૂર્ણ પ્રતિબદ્ધતા સાથે કામ કરી રહી છે.” શ્રી મોદીએ વધુમાં જણાવ્યું કે બિહારના શિક્ષણ બજેટમાં અગાઉની વિપક્ષી સરકારોની તુલનામાં અનેકગણો વધારો કરવામાં આવ્યો છે. આજે બિહારના લગભગ દરેક ગામ અને વસાહતમાં એક શાળા છે અને એન્જિનિયરિંગ અને મેડિકલ કોલેજોની સંખ્યામાં પણ નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. તેમણે ધ્યાન દોર્યું કે કેન્દ્ર સરકારે તાજેતરમાં બિહારના 19 જિલ્લાઓમાં કેન્દ્રીય વિદ્યાલયોને મંજૂરી આપી છે. પ્રધાનમંત્રીએ યાદ કર્યું કે એક સમય હતો જ્યારે બિહારમાં આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરના રમતગમતના માળખાનો અભાવ હતો, પરંતુ આજે રાજ્યમાં રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય રમતગમતના કાર્યક્રમો યોજાઈ રહ્યા છે.

છેલ્લા બે દાયકામાં બિહાર સરકારે રાજ્યની અંદર 5 મિલિયન યુવાનોને રોજગારની તકો સાથે જોડ્યા છે તે વાત પર ભાર મૂકતા, મોદીએ કહ્યું કે તાજેતરના વર્ષોમાં જ બિહારના યુવાનોને લગભગ 10 લાખ કાયમી સરકારી નોકરીઓ પૂરી પાડવામાં આવી છે. તેમણે શિક્ષણ વિભાગને એક ઉત્તમ ઉદાહરણ તરીકે ટાંક્યું, જ્યાં મોટા પાયે શિક્ષકોની ભરતી ચાલી રહી છે. તેમણે સમજાવ્યું કે છેલ્લા બે વર્ષમાં બિહારમાં 2.5 લાખથી વધુ શિક્ષકોની નિમણૂક કરવામાં આવી છે, જેનાથી યુવાનોને રોજગાર મળ્યો છે અને શિક્ષણ પ્રણાલીની ગુણવત્તામાં નોંધપાત્ર સુધારો થયો છે.

બિહાર સરકાર હવે નવા લક્ષ્યો સાથે કામ કરી રહી છે તેના પર ભાર મૂકતા, મોદીએ ભાર મૂક્યો કે રાજ્ય આગામી પાંચ વર્ષમાં છેલ્લા બે દાયકામાં સર્જાયેલી રોજગારીની તકો કરતાં બમણી સંખ્યાનું સર્જન કરવાનો લક્ષ્ય રાખે છે. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે સંકલ્પ સ્પષ્ટ છે – બિહારના યુવાનોએ બિહારમાં રોજગાર અને કામ શોધવું જોઈએ.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે આ બિહારના યુવાનો માટે બેવડા ફાયદાનો સમય છે. તેમણે દેશભરમાં ચાલી રહેલા GST બચત મહોત્સવનો ઉલ્લેખ કર્યો અને શેર કર્યું કે બાઇક અને સ્કૂટર પર GST ઘટાડાને કારણે બિહારના યુવાનોમાં આનંદની લાગણી છે. ઘણા યુવાનોએ ધનતેરસ પર આ ખરીદી કરવાનું પણ આયોજન કર્યું છે. મોદીએ બિહાર અને દેશના યુવાનોને તેમની મોટાભાગની આવશ્યક વસ્તુઓ પર GST ઘટાડવા બદલ અભિનંદન આપ્યા હતા.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું, “જેમ જેમ કૌશલ્ય વધે છે, તેમ તેમ દેશ આત્મનિર્ભર બને છે, નિકાસ વધે છે અને રોજગારની તકો વિસ્તરે છે. 2014 પહેલા, ભારતને “નાજુક પાંચ” અર્થતંત્રોમાંનું એક માનવામાં આવતું હતું, જ્યાં વિકાસ દર ઓછો હતો અને રોજગારીનું સર્જન મર્યાદિત હતું. આજે ભારત ઉત્પાદન અને રોજગારમાં નોંધપાત્ર વૃદ્ધિ સાથે ટોચના ત્રણ વૈશ્વિક અર્થતંત્રોમાંનું એક બનવા માટે તૈયાર છે.” શ્રી મોદીએ મોબાઇલ ફોન, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, ઓટોમોબાઇલ્સ અને સંરક્ષણ જેવા ક્ષેત્રોમાં ઉત્પાદન અને નિકાસમાં અભૂતપૂર્વ વૃદ્ધિ પર પ્રકાશ પાડ્યો. આ વૃદ્ધિથી મોટા ઉદ્યોગો અને MSMEમાં નોંધપાત્ર રોજગારીનું સર્જન થયું છે, જેનો ITI-પ્રશિક્ષિત યુવાનો સહિત દરેકને મોટો ફાયદો થયો છે. મુદ્રા યોજનાએ લાખો યુવાનોને પોતાના ઉદ્યોગો શરૂ કરવામાં મદદ કરી છે. વધુમાં, પ્રધાનમંત્રીએ રુ. 1 લાખ કરોડની પ્રધાનમંત્રી વિકાસશીલ ભારત રોજગાર યોજનાના અમલીકરણની જાહેરાત કરી, જે લગભગ 35 મિલિયન યુવાનોને ખાનગી ક્ષેત્રમાં રોજગાર શોધવામાં મદદ કરશે.