મહા મહિનાના વદ પક્ષની ચૌદશ તિથિએ મહાશિવરાત્રિ પર્વ ઊજવવામાં આવે છે. જ્યોતિષ ગ્રંથો પ્રમાણે ચૌદશ તિથિના સ્વામી શિવજી છે. એટલે દર મહિનાની વદ પક્ષની ચૌદશ તિથિએ માસિક શિવરાત્રિ ઊજવવામાં આવે છે અને તે દિવસે શિવજીની ખાસ પૂજા કરવામાં આવે છે. શિવરાત્રિ પર્વ સાથે જોડાયેલી અનેક માન્યતાઓ છે.
શિવ પ્રાકટ્ય શિવ પુરાણમાં ઉલ્લેખવામાં આવ્યું છે કે મહાશિવરાત્રિએ જ ભગવાન શિવ પહેલીવાર પ્રકટ થયાં હતાં. જોકે, બ્રહ્મા-વિષ્ણુમાં આ વાતનો મતભેદ થઈ ગયો કે સૌથી મોટું કોણ છે. ત્યારે સર્વશક્તિશાળી શિવ અગ્નિ સ્તંભ બનીને પ્રકટ થયાં. તેમણે કહ્યું કે જેઓ તેમના આદિ કે અંતની જાણકારી મેળવી લેશે, તે શ્રેષ્ઠ હશે. બંને અસફળ રહ્યા અને ઈશ્વરના અસ્તિત્વને જાણ્યું.
શિવ-પાર્વતી લગ્ન માન્યતા છે કે આ દિવસે ભગવાન શિવ પાર્વતીના લગ્ન થયાં હતાં. ભગવાન શિવજીને મેળવવા માટે દેવી પાર્વતીએ કઠોર તપસ્યા કરી હતી. ભોળાનાથે કહ્યું કે તેઓ કોઈ રાજકુમાર સાથે લગ્ન કરે કેમ કે એક તપસ્વી સાથે રહેવું સરળ નથી. પાર્વતીજીની જીદ આગળ છેલ્લે શિવજી હારી ગયા અને બંનેના લગ્ન થઈ ગયાં.
મહાશિવરાત્રિએ શિવ પૂજાનું ખૂબ જ મહત્વ છે. શિવ પૂજા કેવી રીતે કરવી? ભગવાન ભોળેનાથને રિઝવવા કયો મંત્ર જપવો? શિવનો આહ્વાન મંત્ર કયો છે, શિવ પૂજા વિધિ ક્યારે કરવી સહિતના સવાલ શ્રધ્ધાળુઓના મનમાં હોય છે. .
શિવ આહ્વાહન મંત્ર
મહાશિવરાત્રીના દિવસે તમે ભગવાન શિવનું આહ્વાન કરવા માટે આ મંત્રનો જાપ કરી શકો છો.
ॐ મૃત્યુંજયે પરેશાન જગદભયનાશનનેતવ ધ્યાનેન દેવેશ મૃત્યુપ્રાપ્નોતિ જીવતિ ।વન્દે ઈશાન દેવાય નમસ્તેસ્માય પિનાકિને । નમસ્કાર ભગવાન કૈલાશચલ વાસીનેઆદિમધ્યાંત રૂપાય મૃત્યુનાશાં કરોતુ મે.ત્ર્યમ્બકાય નમસ્તુભ્યં પંચશાય નમોનમઃ । નમો બ્રહ્મેન્દ્ર રૂપાય મૃત્યુનાશ કરોતુ માં.નમો દોરદણ્ડચાપાય મમ મૃત્યું વિનાશાય । દેવમ્ મૃત્યુવિનાશનમ્ ભયહરમ્ સામ્રાજ્ય મુક્તિપ્રદમ્ । નમોર્ધેન્દુ સ્વરૂપાય નમો દિગ્વાસનાય ચ । નમો ભક્તાર્થી હન્ત્રે ચ મમ મૃત્યું વિનાશાય । અજ્ઞાનાંધકનાશનં શુભકારં વિદ્યાસુ સૌખ્ય પ્રદમનાના ભૂતગનાન્વિતમ્ દિવિ પદઃ દેવૈઃ સદા સેવામ્ । સર્વ સર્વપતિ મહેશ્વર હરામ મૃત્યુંજય ભાવે.
મહાશિવરાત્રિની પૂજા સામગ્રી
ફૂલ, બિલીપત્ર, ધતુરા, ભાંગ, ભસ્મ, બોર, આંબાનો મોર, જવની બાલી, મંદારના ફૂલ, ગાયનું દૂધ, દહીં, શુદ્ધ દેશી ઘી, શેરડીનો રસ, મધ, ગંગાજળ, પાંચ પ્રકારના ફળો, પાંચ સુકા ફળો. પંચામૃત, અત્તર, કંકુ, નડાછડી, જનોઈ, પાંચ મીઠાઈઓ, કપૂર, ધૂપ, દીપક, રૂ, ચંદન, ભગવાન શિવ અને પાર્વતીના મેકઅપની સામગ્રી, વસ્ત્રો, ઝવેરાત, રત્નો, દક્ષિણા, આસન, પૂજાના વાસણો વગેરે.
મહાશિવરાત્રિની પૂજા વિધિ
મહાશિવરાત્રીના દિવસે ચારેય પ્રહરમાં ભગવાન શિવની પૂજા કરવામાં આવે છે. શિવલિંગના જલાભિષેક સિવાય આ દિવસે રૂદ્રાભિષેક કરવો શુભ સાબિત થઈ શકે છે. મહાશિવરાત્રીના દિવસે સૂર્યોદય પહેલા જાગી જવું અને બધા કામમાંથી પાલીને પછી સ્નાન કરવું. આ પછી, સ્વચ્છ વસ્ત્રો પહેરો અને વ્રતની પ્રતિજ્ઞા લો. આ પછી ભગવાન શિવના મંત્રોનો જાપ કરતા રહો. હવે શિવલિંગની પૂજા શરૂ કરો. શિવલીંગ પર પાણી, ગંગાજળ, દૂધ, દહીં, મધ, પંચામૃત, શેરડીનો રસ વગેરે અર્પણ કરો. શિવલીંગ પર ભસ્મ, સફેદ ચંદન, બિલીપત્ર, ધતુરા, આકડાનું ફૂલ, બોર વગેરે અર્પણ કરવા સાથે ફળ, મીઠાઈ વગેરે ચઢાવો. ત્યારબાદ ઘીનો દીવો અને ધૂપ પ્રગટાવો અને આરતી, ચાલીસા, શિવ સ્તુતિ અને મંત્રનો જાપ કરો. છેલ્લે, ભૂલ માટે માફી માગો.
શિવ સ્તુતિ મંત્ર
ॐ નમો હિરણ્યબાહવે હિરણ્યવર્ણાય હિરણ્યરૂપાય હિરણ્યપતયેઅંબિકા પતયે ઉમા પતયે પશુપતયે નમો નમઃ ઈશાન સર્વવિદ્યામ્ ઈશ્વર સર્વ ભૂતનામબ્રહ્મદીપતે બ્રહ્મનોદીપતે બ્રહ્મ શિવો અસ્તુ સદા શિવોહમ્તત્પુરુષાય વિદ્મહે વાગ્વિશુદ્ધાય ધીમહે તન્નો શિવ પ્રચોદયાત્મહાદેવાય વિદ્મહે રુદ્રમૂર્તયે ધીમહે તન્નો શિવ પ્રચોદયાત્નમસ્તે અસ્તુ ભગવાન વિશ્વેશ્વરાય મહાદેવાય ત્ર્યંબકાય ત્રિપુરાન્તકાય ત્રિકાગ્નિ કાલાયા કલાગ્નિરુદ્રાય નીલકંઠાય મૃત્યુંજય સર્વેશ્વરાય સદાશિવાય શ્રીમં મહાદેવાય નમઃ
રૂદ્રાભિષેકનું મહત્વ
રુદ્રાભિષેક કરવાથી વ્યક્તિને દરેક પ્રકારના દુ:ખમાંથી મુક્તિ મળે છે. શાસ્ત્રોમાં લખ્યું છે કે, ‘રુતમ-દુઃખમ, દ્રવ્યતિ-નાશયતિતિરુદ્ર’ એટલે કે શિવ દરેક દુ:ખને હરાવીને તેનો નાશ કરે છે. આ ઉપરાંત, ‘સર્વદેવત્કો રુદ્ર: સર્વે દેવ: શિવાતિકા:’ એટલે કે રુદ્ર તમામ દેવોના આત્મામાં વિદ્યમાન છે અને તમામ દેવતાઓ રુદ્ર સાથે સંબંધિત છે. તેથી રુદ્રાભિષેક કરવાથી વ્યક્તિને દરેક પ્રકારના દુઃખ, કષ્ટ અને રોગોથી મુક્તિ મળે છે.
