નવી દિલ્હીઃ સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું છે કે જો રિયલ એસ્ટેટની ખરીદીનો કરાર બિલ્ડર અથવા પ્રોપર્ટી ડેવલપરની તરફેણમાં હોય અને તેના કારણે ખરીદનાર મિલકતની ફાળવણી રદ કરે, તો બિલ્ડર મૂળ વેચાણ કિંમતના 10 ટકાથી વધુ હિસ્સો જપ્ત કરી શકશે નહીં. જસ્ટિસ બીઆર ગવઈ અને એસવીએન ભટ્ટીની બેન્ચે જણાવ્યું હતું કે કરારની શરતો જે સ્પષ્ટપણે એકતરફી અને અન્યાયી છે તે અન્યાયી વેપાર પ્રથા ગણાશે. સોદાબાજીની શક્તિમાં સમાન ન હોય તેવા પક્ષો વચ્ચે બનેલ અન્યાયી કરાર કલમ અદાલતો લાગુ કરશે નહીં.
કમિશન (NCDRC) એ 25 ઓક્ટોબર, 2022 ના રોજ આપેલા નિર્ણયને સમર્થન આપ્યું હતું. આ આદેશમાં, ગોદરેજ પ્રોજેક્ટ્સ ડેવલપમેન્ટ લિમિટેડને અનિલ કરેકર અને અન્ય લોકો દ્વારા જમા કરાયેલ બાકીની રકમ મૂળ વેચાણ કિંમતના 10 ટકા બાદ કરીને પરત કરવા કહેવામાં આવ્યું હતું. કોર્ટે કહ્યું કે, અમને કમિશન દ્વારા અપનાવવામાં આવેલા અભિગમમાં ફેરફાર કરવાનું કોઈ કારણ દેખાતું નથી. બેન્ચે ડેવલપરની એ દલીલને ફગાવી દીધી હતી કે કમિશને કરારની શરતોમાં દખલ કરીને ભૂલ કરી હતી. ડેવલપરે દલીલ કરી હતી કે કરારમાં ખાસ કરીને જપ્તીની કલમની જોગવાઈ હોવાથી, તે મૂળ વેચાણ કિંમતના 20 ટકા જેટલી સંપૂર્ણ અર્નેસ્ટ મની જપ્ત કરવાનો હકદાર છે. જોકે, કરારના નિયમો અને શરતો જોયા પછી, બેન્ચે કહ્યું કે, આ એકતરફી હતા અને સંપૂર્ણપણે ડેવલપરની તરફેણમાં હતા.
કોર્ટે ખાસ કરીને નિર્દેશ કર્યો હતો કે કરારમાં ડેવલપર સમયમર્યાદાનું પાલન ન કરે તો ફ્લેટ ખરીદનારને ખૂબ જ નજીવું વળતર ચૂકવવાની જોગવાઈ છે. બેન્ચે કહ્યું કે, આવા એકપક્ષીય કરારો અયોગ્ય વેપાર પ્રથાની વ્યાખ્યા હેઠળ આવશે. જોકે, કોર્ટે જણાવ્યું હતું કે કેસમાં ચુકવણીની તારીખથી વસૂલાતની તારીખ સુધી વાર્ષિક 6 ટકાના દરે સાદું વ્યાજ આપવાનો કમિશનનો નિર્ણય વાજબી નથી.
સુપ્રીમ કોર્ટે ડેવલપરને છ અઠવાડિયાની અંદર ફરિયાદીઓને ૧૨,૦૨,૯૫૫ રૂપિયા પરત કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. કોર્ટના આદેશ મુજબ, ડેવલપરે ફ્લેટ ખરીદદારો દ્વારા જમા કરાયેલા રૂ. ૫૧,૧૨,૩૧૦ માંથી રૂ. ૨૨,૦૧,૨૧૫ પરત કરી દીધા હતા. કોર્ટે નોંધ્યું હતું કે, ફ્લેટ ખરીદનારાઓએ કિંમતોમાં તીવ્ર ઘટાડાને કારણે ફાળવણી રદ કરવાની માંગ કરી હતી.
બેન્ચે જણાવ્યું હતું કે, એવી પ્રબળ શક્યતા છે કે ખરીદદારોએ ડેવલપરને ચૂકવવાપાત્ર નાણાંનો ઉપયોગ ઓછા દરે બીજી મિલકત ખરીદવા માટે કર્યો હશે. ફ્લેટ ખરીદનારાઓએ 2014 માં ગુડગાંવમાં ગોદરેજ પ્રોજેક્ટમાં ફ્લેટ બુક કરાવ્યો હતો. તેમણે ફ્લેટ 1,70,81400 રૂપિયાના મૂળ વેચાણ ભાવે બુક કરાવ્યો હતો. આ માટે ૫૧,૧૨,૩૧૦ રૂપિયા જમા કરાવવામાં આવ્યા હતા. જોકે, 2017 માં મિલકતનો કબજો મેળવવા માટેનો પત્ર મળ્યા બાદ, તેમણે ફાળવણી રદ કરી અને પોતાના પૈસા પાછા માંગ્યા હતા. કરારની શરતો મુજબ, ડેવલપર મૂળ વેચાણ કિંમતના 20 ટકા જપ્ત કરવા સંમત થયા. ખરીદદારોએ ગ્રાહક આયોગમાં આને પડકાર્યો હતો.
