નવી દિલ્હીઃ પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ, ઊર્જા ક્ષેત્રમાં સ્થાઈત્વ અને આત્મનિર્ભરતા તરફની ભારતની યાત્રામાં પરમાણુ ઊર્જાની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા પર કેન્દ્રીય મંત્રી ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહ દ્વારા આપવામાં આવેલી સમજદારી ભરી ટિપ્પણીની પ્રશંસા કરી. ડૉ. સિંહ દ્વારા એક્સ પર કરવામાં આવેલી પોસ્ટનો જવાબ આપતા, તેમણે કહ્યું કે,” જીતેન્દ્ર સિંહે, ભારતના સતત અને આત્મનિર્ભર ઉર્જા ભવિષ્યના પ્રયાસમાં પરમાણુ ઉર્જા કેવી રીતે એક મહત્વપૂર્ણ સ્તંભ તરીકે ઉભરી આવી છે તે અંગે વિગતવાર જણાવ્યું.” કેન્દ્રીય મંત્રી ડૉ. જિતેન્દ્ર સિંહે પોતાના લેખમાં લખ્યું છે કે,” આ વર્ષના કેન્દ્રીય બજેટની ખાસ વાત એ હતી કે સરકારે પરમાણુ ઉર્જા ક્ષેત્રને, ખાનગી કંપનીઓ માટે ખુલ્લું મૂકવાનો નિર્ણય લીધો. આ ફક્ત એટલા માટે શક્ય બન્યું કારણ કે, પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી અલગ અલગ નિર્ણયો લે છે.
આજે ભારતનું પરમાણુ દૃશ્ય બદલાઈ ગયું છે, 2013-14માં માત્ર 4,780 મેગાવોટથી, પરમાણુ ક્ષમતા 70 ટકાથી વધુ વધીને 8,180 મેગાવોટ થઈ છે. જે 24 કાર્યરત રિએક્ટરમાં ફેલાયેલી છે. આ પ્લાન્ટ્સમાંથી વાર્ષિક વીજ ઉત્પાદન 2013-14માં 34,228 મિલિયન યુનિટથી વધીને 2023-24 માં 47,971 મિલિયન યુનિટ થયું છે. જ્યારે પરમાણુ ઉર્જા હાલમાં, ભારતના વીજળી ઉત્પાદનમાં લગભગ 3 ટકા ફાળો આપે છે, ત્યારે આ આંકડો નોંધપાત્ર રીતે વધવાની ધારણા છે. કારણ કે અમલીકરણના વિવિધ તબક્કામાં 21 રિએક્ટર છે જેની કુલ ક્ષમતા 15,300 મેગાવોટ છે.” ડૉ. સિંહ લખે છે કે,” હવે ધ્યાન ફક્ત ક્ષમતા વિસ્તરણથી સ્વદેશી ટેકનોલોજી વિકસાવવા તરફ વળી ગયું છે.
2023-24માં ગુજરાતના કાકરાપાર ખાતે ભારતના પ્રથમ સ્વદેશી 700 મેગાવોટ પ્રેશરાઇઝ્ડ હેવી વોટર રિએક્ટર (પીએચડબ્લ્યુઆર)નું સફળ કમિશનિંગ આત્મનિર્ભરતા તરફ એક મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ છે. દેશે પરમાણુ બળતણ ચક્ર ક્ષમતાઓમાં પણ પ્રગતિ કરી છે, પ્રોટોટાઇપ ફાસ્ટ બ્રીડર રિએક્ટર (પીએફબીઆર) એ 2024 માં મુખ્ય સીમાચિહ્નો હાંસલ કર્યા છે. જેમાં પ્રાથમિક સોડિયમ ભરવા અને સોડિયમ પંપ શરૂ કરવાનો સમાવેશ થાય છે. દેશે પીએચડબ્લ્યુઆરની ડિઝાઇન અને બાંધકામમાં નિપુણતા મેળવી છે. 500 મેગાવોટ પ્રોટોટાઇપ ફાસ્ટ બ્રીડર રિએક્ટર પૂર્ણ થતાં ફાસ્ટ બ્રીડર રિએક્ટર ટેકનોલોજી ડ્રોઇંગ બોર્ડથી વાસ્તવિકતામાં આગળ વધી ગઈ છે.
ભારતના પરમાણુ કાર્યક્રમનો આ બીજો તબક્કો મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે, તે બળતણ ઉપયોગ કાર્યક્ષમતામાં વધારો કરે છે.” ”બજેટમાં નાના મોડ્યુલર રિએક્ટર (એસએમઆર) સંશોધન અને વિકાસ માટે રૂ. 20,000 કરોડ ફાળવવામાં આવ્યા છે.જેમાં 2033 સુધીમાં ઓછામાં ઓછા પાંચ સ્વદેશી રીતે ડિઝાઇન કરાયેલા ઓપરેશનલ એસએમઆર વિકસાવવાનું લક્ષ્ય છે. સરકારે 2047 સુધીમાં 100 ગીગાવોટપરમાણુ ઉર્જા ક્ષમતાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે.જે વર્તમાન 8.18 ગીગાવોટ કરતા ઘણું વધારે છે. આ હાંસલ કરવા માટે, વિકસિત ભારત માટે પરમાણુ ઊર્જા મિશન શરૂ કરવામાં આવ્યું છે.જેનો ઉદ્દેશ્ય સ્થાનિક ક્ષમતાઓમાં વધારો કરવાનો છે.” તેમણે લખ્યું કે,” આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગ ફરીથી મજબૂત થયો છે.ખાસ કરીને રશિયા, ફ્રાન્સ અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સાથે. સરકારે આંધ્રપ્રદેશના કોવ્વાડામાં યુએસ સહયોગથી 1208 મેગાવોટના છ પરમાણુ ઉર્જા પ્લાન્ટ સ્થાપવા માટે સૈદ્ધાંતિક મંજૂરી આપી છે. વધુમાં, એક મહત્વપૂર્ણ વિકાસ એ ન્યુક્લિયર પાવર કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા લિમિટેડ (એનપીસીઆઇએલ) અને નેશનલ થર્મલ પાવર કોર્પોરેશન (એનટીપીસી) વચ્ચેની ભાગીદારી છે.જે પરમાણુ ઉર્જા સુવિધાઓ વિકસાવવા માટે અશ્વિની નામનું સંયુક્ત સાહસ બનાવે છે. ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારીને સરળ બનાવવા માટે, પરમાણુ ઉર્જા કાયદા અને પરમાણુ નુકસાન કાયદા માટે નાગરિક જવાબદારીમાં સુધારા પર વિચારણા કરવામાં આવી રહી છે.”
